ايمان دوشكەنقىزى بۇگىن دە تاڭعى 5.45-تە وياندى. كوكتەمنىڭ اسەرى مە, سەرگەك تۇردى, كوڭىلى دە الدەنەگە قۋانىشتى سەكىلدى. وزگەلەردى وياتىپ المايىن دەپ, اياعىنىڭ ۇشىمەن ءجۇرىپ جۋىنۋ بولمەسىن بەتكە الدى. تاڭعى اسىن ازىرلەگەن سوڭ, جۇمىسقا باراتىن كيىمىن كيىپ, شاشىن رەتكە كەلتىردى. سودان سوڭ كۇندەگىدەي پىسىلداپ ۇيىقتاپ جاتقان نەمەرەسىن ماڭدايىنان ءسۇيىپ, ەركەلەتىپ وياتتى.
كۇندەگىدەي ۇيىنەن 6.40-تا شىققان. ايالداماعا دەيىن ون مينۋت جۇرەدى. قالاي دا 6.50-دەگى اۆتوبۋسقا ۇلگەرۋگە ءتيىس. ودان كەشىكسە, كەلەسى اۆتوبۋس ساعات 7.00-دە كەلەدى. راس, قوعامدىق كولىكتەردىڭ ينتەرۆالى قولايلى. ونىڭ ۇستىنە, كۇندە مىنەتىن 21 ءنومىرلى اۆتوبۋس تا تازا, ىڭعايلى. بىراق ساعات 7.00-دەگى اۆتوبۋسقا قالسا, كىسى كوپ بولاتىنىن بىلەدى. وندايدا نەمەرەسى اياق استىندا تاپتالىپ قالماۋى ءۇشىن قورعالاقتاپ, الاڭداپ وتىرادى. اۆتوبۋس كەشىكپەي, ءدال ۋاقىتىندا كەلدى. نەمەرەسى ەكەۋى ىڭعايلى ورىنعا جايعاسىپ, جول بويى اڭگىمەلەسىپ باردى.
ايمان توقپاتاەۆا اۆتوبۋستا ۇلكەندى سىيلاپ, ورىن بەرىپ جاتقان جاستاردى كورگەندە ءىشى جىلىپ قالادى. بىراق كوبىنەسە ءبىر ورىن بولسا, ءوزى وتىرماي, نەمەرەسىن جايعاستىرۋعا تىرىساتىنى راس. وندايدا «اجە, ءسىز وتىرىڭىزشى, مەن تۇرىپ تۇرايىن» دەيدى فاتيما. ول ءوزى ىستەيتىن مەكتەپتە 4-سىنىپتا وقيدى. كىشكەنتاي بالانىڭ بويىنداعى ۇلكەن جۇرەكتى كورگەندە ىشتەي قۋانىپ, ونى: «سەن ءالى كىشكەنتايسىڭ. بويىڭ كىشكەنتاي, كوپ كىسىنىڭ اراسىندا قىسىلىپ, تاپتالىپ قالۋىڭ مۇمكىن. سوندىقتان قازىر سەن وتىر, ال كەيىن سەن وسكەندە سەن تۇرىپ تۇراسىڭ, مەن وتىرام» دەپ كوندىرەدى.
***
«بايتەرەك» ايالداماسىنان تۇسكەن سوڭ جىلى اۆتوبۋستان تاڭعى سالقىنى بەت قاريتىن دالاعا شىققاندا نەمەرەسىنىڭ تەلپەگىن تۇزەپ, مويىنوراعىشىن قىمتاپ وراپ بەردى. سودان سوڭ ونى قولىنان جەتەكتەپ, مەكتەپكە دەيىن بەس-التى مينۋت ءجۇرىپ باردى.
ساعات 7.25-تە مەكتەپكە كىرگەن. مەكتەپ دەگەن وسىنداي قاستەرلى بولار ما ەدى, سىرتقى ەسىكتەن كىرگەننەن مۇنتازداي تازا, جارقىراعان, اسەم عيماراتتىڭ بولەك اۋراسى جانىنا جايلى ءتيدى. بۇگىن ۆاحتادا گۇلجان اپاي ەكەن. سالەمدەسىپ, حال سۇراسقاننان ءوزىنىڭ ەڭ جاقىن ادامدارىنىڭ اراسىنا ورالعانداي سەزىندى. دالىزدە دە – وزىندەي مۇعالىمدەر. ارقايسىسى ءوز تۇعىرىنا قونعان قىرانداي بولىپ ءوز كابينەتتەرىندە وتىرۋعا, ۇستازدىق قىزمەتىنە كىرىسۋگە اسىعىپ, ءوز جونىمەن بارا جاتىر.
بۇل مەكتەپتە ساباق ءار ءپان بويىنشا جابدىقتالعان كابينەتتەردە وتەدى. ياعني باستاۋىش سىنىپتار بەلگىلى ءبىر كابينەتتەردە وقىعانىمەن, جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى وتەتىن ساباعىنا قاراي كابينەتتەن كابينەتكە كوشىپ جۇرەدى. ال مۇعالىمدەر ءوز «قۇرال-سايماندارى» تولىق قامتىلعان كابينەتتە وتىرىپ, كەلىپ-كەتىپ جاتقان وقۋشىلاردى قارسى الىپ, شىعارىپ سالىپ وتىرادى. كابينەتكە كىرىپ, سىرت كيىمىن شەشىپ, شاشىن تاراپ, بويىن تۇزەگەن سوڭ ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز وزىنە بەلگىلەنگەن ساباق كەستەسىن قارادى. كەيبىر كۇردەلى تاقىرىپتار بويىنشا ادىستەمەسىن اقتارىپ, ويىن جيناقتادى. ساعات 8-گە تاياعاندا سۋاتقا قاراي اعىلعان جىلقىلارعا ۇقساپ ءبىلىم نارىنە باس قويعان بالالار بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەلە باستادى.
***
ساعات 8.00. قوڭىراۋ ءۇنى – قىرىق جىلدان بەرى ۇستازدىق قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان ايمان دوشكەنقىزىنىڭ ءومىرىنىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالىپ كەتكەن اۋەزى. كەيدە ءتىپتى الدەنەگە مازاسىزدانىپ, «شەكە-باسى تىرىسىپ» كەلسە, قوڭىراۋ ءۇنىن ەستىگەننەن كەيىن «باسى جازىلىپ», جادىراپ سالا بەرەدى.
№66 مەكتەپ-ليتسەيدە قوڭىراۋ ورنىنا قۇرمانعازىنىڭ كۇيى ويناتىلادى. پسيحولوگتاردىڭ ءوزى «بالانىڭ جانىن مۋزىكا ارقىلى تاربيەلەۋگە بولادى» دەيدى ەمەس پە؟! مىسالى, اۋىر روك تىڭدايتىن بالالار مەن كلاسسيكا مۋزىكاسىن, سونىڭ ىشىندە كۇي تىڭداپ وسكەن بالالاردىڭ مىنەز-قۇلقى وزىنشە بولەك, ەرەكشە بولادى. ەندەشە بۇل مۋزىكانىڭ دا ولاردىڭ ساناسىن, تالعامىن قالىپتاستىرۋعا, جانىن تاربيەلەۋگە وڭ ىقپال ەتەتىنى ءسوزسىز.
***
قىركۇيەك ايىندا – جاڭا وقۋ جىلى باستالعاندا اداپتاتسيادان وتكەنشە ىشتەي ازداپ جايسىزدىق سەزىنەتىنى بولماسا, ايمان دوشكەنقىزى بالالارعا ساباق وتكەننەن شارشاعان ەمەس. ءوزىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىن وقىتۋعا ابدەن قالىپتاسىپ العان. بىراق قىرىق جىل قىزمەت ەتسە دە, ۇستازعا ۇنەمى ءبىر ىزبەن, ءبىر ادىسنامامەن ءجۇرۋ جات. ول ءاردايىم ىزدەنىس جاساپ وتىرادى. ءۇزىلىس كەزىندە, ارىپتەستەرىمەن باس قوسقاندا نەمەسە سەمينار, كوۋچتارعا قاتىسقاندا وزگەلەردىڭ ەڭ وزىق ادىستەرىن ۇيرەنىپ, ءوز تاجىريبەسىن بايىتۋعا تىرىسادى. ارينە, بۇرىنعى وقۋشىلارى مەن قازىرگى وقۋشىلارى ۇقسامايدى. ۇستازدىق ەتكەن قىرىق جىلدا تولقىن-تولقىن بولىپ الدىنا كەلگەن بالالاردىڭ ارقايسىسى وزىنشە ەرەكشە ەكەنىن سەزىنبەۋى مۇمكىن ەمەس. مىسالى, وسىدان ون جىل بۇرىنعى وقۋشىلار باسقاشا بولاتىن. ال قازىرگىلەر بولەك.
ايمان دوشكەنقىزىنىڭ ويىنشا, بالا, وقۋشى, جاستار دا ۇلكەندەرگە موتيۆاتور بولا الادى. ولار ۇنەمى ۇلكەندەردىڭ ىزدەنىپ, دامىپ, ءوز بابىندا بولۋىن تالاپ ەتەدى. مىسالى, قازىرگى بالالار ءبىلىمدى. ويتكەنى ولاردىڭ ىزدەنەتىن, ۇيرەنەتىن مۇمكىندىكتەرى كوپ. كوبىنە مۇعالىمدەر بىلمەيتىن نارسەلەردى دە بىلەدى. مۇعالىم كورمەگەن ەل مەن جەردى كورىپ, شەت ەلدەرگە شىعىپ جۇرگەندەرى قانشاما. قازىر ەشكىمگە شەكتەۋ جوق.
ۇستاز بارىنەن بيىك بولۋعا ءتيىس. وسىنداي تالاپشىل, تالعامپاز, ەركىن ءوسىپ, دامىپ جاتقان بالالاردىڭ الدىندا ۇستازدىق ەتىپ, ساباق ءوتۋ دە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك, اۋىر مىندەت ەكەنى راس. ولاردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرە الماي, تومەنشىكتەپ قالماۋ ءۇشىن دە عالامتوردى اقتارىپ, قاجەت اقپاراتتاردى يگەرىپ, ءتىپتى الەۋمەتتىك جەلىلەردى دە قاراپ وتىرۋ قاجەت. ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز دە ساباق كەزىندە سمارتفونىنىڭ داۋىسىن دىبىسسىز رەجيمگە قويعانىمەن, تۇستەن كەيىن كەڭ ۋاقىتتا نەمەسە كەشكى استان كەيىن 20-25 مينۋتتاي عالامتوردان, الەۋمەتتىك جەلىلەردەن جاڭالىقتاردى شولىپ شىعۋدى ادەتكە اينالدىرعان.
***
ساباق ءۇستى. بۇگىن 5-سىنىپ وقۋشىلارىنان بەردىبەك سوقپاقباەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم – قوجا» شىعارماسى تۋرالى سۇراعان. وتكەن ساباقتا ۇيگە تاپسىرىلعان ەدى. ساباق ەرەكشە اسەرلى بولدى. راسىندا, قازىرگى بالالاردىڭ تالعامى دا, وي-ءورىسى دە بولەك ەكەن. بۇرىنعى وقۋشىلارى قوجانى «ءتارتىپسىز» دەپ سىناپ, جاعىمسىز كەيىپكەر دەپ قاراعان بولسا, قازىرگى بالالار ونىڭ بويىنداعى قۇندى قاسيەتتەردى كورە بىلەدى ەكەن. بەك, الۋا, مۇحاممەد, ايعانىم, تاعى باسقا وقۋشىلار قوجانىڭ ەركىندىككە ۇمتىلعان, وجەت, اقىلدى ەكەنىن ايتىپ دالەلدەدى. ءوز ويىن اشىق ايتاتىن شاكىرتتەرىنىڭ ءسوزىن ەستىگەندە مۇعالىم ىشتەي تەبىرەنىپ سالا بەردى.
***
ساباق كۇندەگىدەي 1.30-دا اياقتالدى. بۇل ۋاقىتتا كۇنى بويى مەكتەپتە قوسىمشا ساباعىنا بارىپ, ءۇي تاپسىرمالارىن ورىنداپ, تۇسكى اسىن ىشكەن نەمەرەسى ساباعىنا كەتكەن. مۇعالىم بالالاردى شىعارىپ سالعان سوڭ سىنىپتا قالىپ, وقۋشىلاردىڭ داپتەرلەرىن تەكسەردى. ءۇي تاپسىرمالارىن kundelik.kz سايتىنا جازدى. سىنىپ جەتەكشىسى رەتىندەگى قوسىمشا جۇمىستارىن اتقارىپ بولعان سوڭ ەرتەڭگى ساباقتارىن پىسىقتاپ, دايىندالدى. ءار ساباق قىزىقتى ءوتۋى ءۇشىن عالامتوردان, گازەت-جۋرنالداردان قوسىمشا مالىمەتتەر الىپ, دايىندادى. ءدارىستى بالانىڭ ساناسىنا جەتكىزۋدىڭ جولى ونى بۇگىنگى كۇنمەن بايلانىستىرىپ ءوتۋ ەكەنىن بۇرىننان بىلەتىن.
***
ساعات كەشكى 19-دان 20 مينۋت وتكەندە نەمەرەسى ساباقتان شىعىپ كەلدى. ولار جەتى ساباق وتكەندە وسىنداي ۋاقىتتا شىعادى. نەمەرەسى ەكەۋى كيىنىپ, مەكتەپتەن شىققانشا ساعات سەگىزگە تاياپ قالعان. كوك مۇزعا تايىپ قۇلاماسىن دەپ, بالانىڭ قولىنان مىقتاپ ۇستاعان مۇعالىم ايالدامانى بەتكە الدى.
***
قىرىق ءبىر جىل بۇرىن ەڭبەك جولىن شىعىس قازاقستان وبلىسى مارقاكول اۋدانىندا مۇعالىمدىكتەن باستاعان ايجان دوشكەنقىزى سوندا 9 جىل مەكتەپ ديرەكتورى بولعان. ودان سوڭ ءدام ايتىپ رۋدنىيعا كوشىپ باردى. سول جەردە ون جىلداي قىزمەت ەتتى. 2011 جىلى استاناعا كوشىپ كەلدى. ءسويتىپ وسى №66 مەكتەپ-ليتسەيگە مۇعالىم بولىپ ورنالاسقان.
ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىزدىڭ پىكىرىنشە, مۇعالىمنىڭ ۇرپاق تاربيەسىندەگى ءرولى جوعارى. ءتىپتى بالالاردىڭ مىقتى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىندا ولاردىڭ 70-80 پايىز ۇلەسى بار. سول جاۋاپكەرشىلىكتى جانىمەن سەزىنگەننەن بە, قانداي قيىندىقتان, تارشىلىقتان وتسە دە, ءوزىنىڭ ۇستازدىق جولدى تاڭداعانىنا ەشقاشان وكىنبەپتى. ونىڭ بارىنە قوڭىراۋدىڭ ءۇنى, بالالاردىڭ ۋ-شۋى… – جالپى مەكتەپ ومىرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى سەبەپ بولعان ەدى.
***
ايجان دوشكەنقىزى وتكەن جىلى «جيلسترويسبەربانك» ارقىلى نەسيەگە پاتەر ساتىپ الدى. ءۇي باعاسىنىڭ جارتى سوماسىن تىرنەكتەپ جيناعان. سودان كەيىن 8 پايىزبەن نەسيە بەردى. قازىر اي سايىن 160-170 مىڭ تەڭگە كولەمىندە جالاقى السا, سونىڭ 96000 تەڭگەسىن بانككە قۇيىپ وتىرادى. ەسەسىنە پاتەرگە تولەمەيدى.
كەيدە, وزىنشە وتىرىپ ويلانعاندا, جاستارعا جانى اشيتىنى راس. «جارايدى, مەنىڭ قىرىق جىل ەڭبەك ءوتىلىم بار, سوعان وراي 170 مىڭداي الامىن. ال جاستارعا قيىن عوي. ولاردى «تاجىريبەڭ جوق» دەپ جۇمىسقا المايدى. السا دا, ەڭ تومەن جالاقىنى بەلگىلەيدى. ولار نە پاتەرىنە, نە تاماعىنا جەتكىزە الماي قينالادى. ونىڭ سىرتىندا جاس بولعان سوڭ تەاترعا, كينوعا بارۋ كەرەك, قوسىمشا كۋرستارعا بارىپ, ءوزىن-ءوزى دامىتۋ قاجەت قوي» دەپ كەيدە ىشتەي وسىلاي ويلايدى. ويتكەنى كەي سالاداعى قىزمەتكەرلەر جۇمىسىنان تىس قوسىمشا كاسىپپەن اينالىسسا دا, ءدال مۇعالىم ولاي ىستەي المايتىنى انىق.
***
نەمەرەسىن جەتەكتەپ ۇيگە جەتكەنشە ساعات توعىزعا تاياپ قالعان. كيىمىن اۋىستىرىپ, قولىن جۋعان سوڭ, دەرەۋ كەشكى اسىن ازىرلەۋگە كىرىستى. ودان سوڭ نەمەرەسىنىڭ ساباعىن تەكسەردى. الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ەلدە نە بولىپ جاتقانىنان حاباردار بولۋ ءۇشىن فەيسبۋكتى ءبىر شولىپ شىقتى.
P.S. ارايلاپ اتقان ءار تاڭدا كۇن بىزگە: «ءاي, ادام, مەن سەنىڭ كۇنىڭمىن ءارى كۋاگەرىڭمىن» دەيدى ەكەن. كوكتەمنىڭ العاشقى كۇنىندە №66 مەكتەپ-ليتسەيىنىڭ بىلىكتى مۇعالىمى, قىرىق جىلدىق تاجىريبەسى بار ايمان توقپاتاەۆانىڭ ءبىر كۇنىنە وسىلاي ءبىز دە كۋا بولدىق.
