استاناعا رەسمي ساپارمەن كەلگەن ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتى شارل ميشەل ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىمەن كەزدەسۋ وتكىزدى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ 30 جىلدىعى قارساڭىندا ءوتىپ جاتقان بۇل ساپاردىڭ سيمۆولدىق ءمانى جوعارى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. «ءبىزدىڭ ەۋروپالىق وداقپەن قارىم-قاتىناسىمىز ايتارلىقتاي دامىدى جانە ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ ەگەمەندىگىن, تاۋەلسىزدىگى مەن تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن نىعايتۋعا ىقپال ەتتى» دەدى قازاقستان باسشىسى.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلگەن ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتى شارل ميشەلمەن كەلىسسوز جۇرگىزدى. پرەزيدەنت شارل ميشەلگە ءىلتيپات بىلدىرە وتىرىپ, ەۋروپالىق وداقپەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتى دامىتۋ ارقاشان قازاقستاننىڭ باستى سىرتقى ساياسي باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى بولعانىن اتاپ ءوتتى. «ءسىزدىڭ ساپارىڭىز قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى سەرىكتەستىكتىڭ بارلىق سالاسىندا قول جەتكىزگەن ماڭىزدى جەتىستىكتەردى ايتۋعا جاقسى مۇمكىندىك بەرەدى. كەلەسى جىلى مەرەيلى داتانى – ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستاردىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز. ءسىزدىڭ قازاقستانعا رەسمي ساپارىڭىز ءوزارا قارىم-قاتىناسىمىزدى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋگە مۇددەلى ەكەنىمىزدى بىلدىرەدى» دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان ەۋروپالىق وداقپەن كەڭەيتىلگەن سەرىكتەستىك جانە ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمگە قول قويعان ورتالىق ازياداعى العاشقى ەل ەكەنىن اتاپ ءوتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, جوعارى دەڭگەيدەگى تۇراقتى بايلانىستار قازاقستان مەن ەۋرووداق اراسىنداعى جان-جاقتى ديالوگتى دامىتۋعا زور مۇمكىندىك بەرەدى.
ءوز كەزەگىندە ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى شارل ميشەل قاسىم-جومارت توقاەۆقا قوناقجايلىلىعى ءۇشىن العىس ايتىپ, قازاقستان مەن ەو اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىنا كوڭىلى تولاتىنىن اتاپ ءوتتى. «ءبىز العاش بريۋسسەلدە كەزدەستىك. سودان بەرى تىعىز بايلانىس ورناتىپ, ءتۇرلى سالادا جۇمىس ىستەپ كەلەمىز. وڭىرلىك دەڭگەيدە بىرلەسكەن جۇمىس جۇرگىزۋ ماڭىزدى. سىزبەن ىنتىماقتاستىعىمىزدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن, سونىڭ ىشىندە كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى ماسەلەنى تالقىلاۋ ماقساتىمەن كەزدەسكەنىمە قۋانىشتىمىن» دەدى شارل ميشەل.
كەزدەسۋدە تاراپتار ەنەرگەتيكا جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى, «جاسىل» ەكونوميكانى دامىتۋ, كولىك جانە لوگيستيكا ماسەلەلەرىن جان-جاقتى تالقىلادى. سونىمەن قاتار ولار ورتالىق ازيا – ەۋروپالىق وداق فورماتىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندە پىكىر الماستى. «اقوردا» رەزيدەنتسياسىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى شارل ميشەلگە ماڭعىستاۋ وبلىسىندا «جاسىل» سۋتەگىن ءوندىرۋ جانە تاراتۋ ورتالىعىن قۇرۋ جوباسى تانىستىرىلدى. ينۆەستور Svevind Group كومپانياسى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا قۋاتى جىلىنا 2 ميلليون توننا بولاتىن «جاسىل» سۋتەگى ءوندىرىسىن قولعا الۋدى جوسپارلاپ وتىر. جوبا بويىنشا تاۋلىگىنە قۋاتى 255 مىڭ تەكشە مەتر سۋ تۇشىتاتىن قوندىرعى, 40 گۆت جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا ستانتسياسىن (جەل, كۇن) جانە نەگىزىنەن ەكسپورتقا نەمەسە ىشكى نارىقتا تۇتىنۋعا ارنالعان 20 گۆت سۋ ەلەكتروليزى ءوندىرىسىن سالۋ ءارى پايدالانۋ كوزدەلىپ وتىر.
اتالعان جوبانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا, قۇرىلىس كەزەڭىندە شامامەن 3500, نىسانداردى كەزەڭ-كەزەڭىمەن ىسكە قوسۋ كەزىندە 1800-گە جۋىق جاڭا تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلۋى مۇمكىن. سونداي-اق ماڭعىستاۋ وبلىسىندا مامان دايارلاۋ ءۇشىن گەرمانيا مەن قازاقستاننىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىندا ىنتىماقتاستىق ورناتۋ قاراستىرىلعان. بۇدان بولەك, ينۆەستور ەسەبىنەن ينفراقۇرىلىمدار سالۋ جانە ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەر تولەۋ جوسپارلانىپ وتىر.
***
قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن شارل ميشەل كەلىسسوزدەردەن كەيىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى ءۇشىن بريفينگ وتكىزدى. مەملەكەت باسشىسى ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى شارل ميشەلدىڭ قازاقستانعا العاش رەت رەسمي ساپارى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە ەكەنىن ايتىپ, ءوزىنىڭ شاقىرۋىن قابىل العانى ءۇشىن شىنايى ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
«كەلەسى جىلى قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق اراسىندا ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناعانىنا 30 جىل تولادى. سوندىقتان شارل ميشەل مىرزانىڭ ساپارى وسى مەرەيلى مەجە قارساڭىندا ءوتىپ وتىرعانى ەرەكشە قۋانتادى. ءبىز بۇل ساپارعا ايرىقشا ءمان بەرەمىز. پرەزيدەنت ميشەلدىڭ قازاقستان مەن ەۋرووداق اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا قوسىپ وتىرعان سۇبەلى ۇلەسىن جوعارى باعالايمىز. ءبىز ەكىجاقتى ىقپالداستىعىمىزدى جاڭا ساپالى دەڭگەيگە كوتەرۋ ءۇشىن كەڭ اۋقىمدى ءارى مازمۇندى كەلىسسوزدەر جۇرگىزدىك. كەزدەسۋىمىز ءوزارا سەنىم جانە تۇسىنىستىك رۋحىندا ءوتتى. ءبىز مازمۇندى ساياسي ديالوگتىڭ قارقىنىن ودان ءارى كۇشەيتەمىز دەپ ۋاعدالاستىق. سونداي-اق كەڭەيتىلگەن سەرىكتەستىك جانە ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم اياسىنداعى ستراتەگيالىق ارىپتەستىگىمىزدى نىعايتۋعا نيەتتى ەكەنىمىزدى راستادىق» دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ ەۋروپالىق وداقتى قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا جانە ينۆەستيتسيالىق سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. 30 جىل ىشىندە قازاقستانعا ەۋروپادان تارتىلعان ينۆەستيتسيا كولەمى 160 ميلليارد دوللاردان اسقان. ال بيىلعى 8 ايدا قازاقستان مەن ەۋروپالىق وداق ەلدەرى اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 43 پايىزعا ءوسىپ, 26 ميلليارد دوللارعا جەتتى. مەملەكەت باسشىسى شارل ميشەلمەن كەزدەسۋ بارىسىندا ەنەرگەتيكا, «جاسىل» ەكونوميكا, اۋىل شارۋاشىلىعى, كولىك جانە لوگيستيكا سالالارىنداعى ءىس-ارەكەتىمىزگە وڭ باعا بەرگەندەرىنە توقتالدى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا, تاراپتار ءوزارا ءتيىمدى ءىس-ارەكەتىمىزدى ودان ءارى كۇشەيتۋ ءۇشىن بىرلەسە كۇش-جىگەر جۇمىلدىرۋعا كەلىسكەن.
تاراپتار دەموكراتيا, ادام قۇقىقتارى جانە زاڭ ۇستەمدىگىن ساقتاۋ سالالارىنداعى ديالوگتى ودان ءارى كەڭەيتۋ ماسەلەلەرىن دە تالقىلادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, شارل ميشەل ەلىمىزدىڭ جاڭا دامۋ كەزەڭى – ادىلەتتى قازاقستان قۇرۋ جولىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان اۋقىمدى رەفورمالارىمىزدى قولدايتىنىن جەتكىزدى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ەۋروپالىق تاراپتىڭ ءتۇرلى باعدارلامالار اياسىندا ەلىمىزگە كورسەتىپ وتىرعان قولداۋى ءۇشىن العىس بىلدىرگەنىن ايتتى. «كەلىسسوزدەر سوڭىندا وڭىرلىك جانە جاھاندىق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا پىكىر الماستىق. سونداي-اق اۋعانستانداعى قازىرگى جاعدايعا, ەۋروپالىق وداقتىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن وڭىرارالىق قاتىناستارىنا ەرەكشە نازار اۋداردىق. وسى رەتتە, مەن پرەزيدەنت شارل ميشەلگە بۇگىن تۇستەن كەيىن ەلوردامىزدا س5+ فورماتىندا وتەتىن كەزدەسۋگە قاتىسۋعا شاقىرۋىمدى قابىل العانى ءۇشىن ريزاشىلىعىمدى ءبىلدىردىم. الداعى ۋاقىتتا ءبىز حالىقارالىق دەڭگەيدە كۇش-جىگەرىمىزدى بىرىكتىرىپ, ۇيلەسىمدى جۇمىس ىستەۋگە كەلىستىك» دەدى مەملەكەت باسشىسى.
«ءبىزدىڭ بايلانىسىمىز بەرىك ءارى ودان ءارى نىعايىپ كەلەدى. ورتالىق ازيا مەن ەۋروپا ءبىر-بىرىنە جاقىنداي ءتۇسىپ, اراداعى بايلانىس نىعايىپ كەلەدى. قازاقستان – ەۋروپالىق وداقتىڭ ماڭىزدى سەرىكتەسى, سونداي-اق حالىقارالىق ارەناداعى جانە وڭىردەگى ىقپالدى مەملەكەت. ءسىزدى ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ العاشقى كەزدەسۋىن ۇيىمداستىرىپ وتىرعانىڭىزبەن قۇتتىقتاعىم كەلەدى. ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن بەرىك ىنتىماقتاستىق ايماقتىڭ دامۋىنا جانە قاۋىپسىزدىگىنە جول اشادى. بۇگىنگى كەزدەسۋ ەكى ءوڭىردىڭ اراسىنداعى ساياسي ديالوگتان دا جوعارى مانگە يە» دەدى شارل ميشەل.
