ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگىن ستۋدەنت جاستار قۇرايدى. ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلىپ ءبىلىم الىپ جاتقان جاستار ءتورت جىلداي استانالىق اتانىپ, تۋىپ-وسكەن جەرىنە كەتىپ جاتادى. ولاردىڭ ورنى مەكتەپ تۇلەكتەرىمەن تولىعىپ, ستۋدەنتتەر ءومىرىنىڭ قىزىعى ءبىر ساتكە دە تولاستامايدى. ىشكى تىرلىگى ءوز الدىنا ستۋدەنت جاستاردىڭ ءار كۇنى مەرەكەدەي وتسە دە, كۇنتىزبەدە 17 قاراشا حالىقارالىق ستۋدەنتتەر كۇنى بولىپ بەلگىلەنگەن. ءار ادامنىڭ ەسىندە قىزىقتى ساتتەرمەن ەستە قالىپ, ەشقاشان ۇمىتىلمايتىن ستۋدەنتتىك كەزەڭ بۇگىندە قالاي وتۋدە؟ ىرگەلى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ جۇرگەن ستۋدەنتتەردىڭ تۇرمىسى قانداي؟ وسى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كوردىك.
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ سوڭعى مالىمەتى بويىنشا ەلىمىزدە 2022-2023 وقۋ جىلىنىڭ باسىندا ستۋدەنتتەر سانى 578,2 مىڭ ادامدى قۇرادى. ونىڭ ىشىندە ايەلدەر – 308,6 مىڭ ادام نەمەسە 53,4 پايىز. ستۋدەنتتەردىڭ جالپى سانىنىڭ 98,5 پايىزى كۇندىزگى بولىمدە, 0,7 پايىزى سىرتتاي, 0,8 پايىزى كەشكى بولىمدە وقيدى. سونىمەن قاتار بيۋرو 2022-2023 وقۋ جىلىنىڭ باسىندا ەلىمىزدە جۇمىس ىستەپ تۇرعان 116 جوعارى وقۋ ورنى تىركەلگەنىن, ونىڭ ىشىندە 72,4 پايىزى جەكەمەنشىك, 25,9 پايىزى مەملەكەتتىك جانە 1,7 پايىزى شەتەلدىك ەكەنىن مالىمدەدى.
ال رەسپۋبليكا بويىنشا (ۇلتتىق نە جەكەمەنشىك بولسىن) ىرگەلى سانالاتىن 15 جوعارى وقۋ ورنى استانادا ورنالاسقان. سوندىقتان ارمان قۋىپ, ءبىلىم الامىن دەگەن جاستار باس قالادا وقۋدى قۇپ سانايدى. بۇگىندە قالادا جالپى سانى 67 مىڭعا جۋىق ستۋدەنت وقيدى.
ستۋدەنتتىك شاق – جاستىق داۋرەننىڭ ەڭ ىستىق ەستەلىكتەرىمەن تاسپالاناتىن كەزەڭ. وسى ءبىر كەزەڭنىڭ قۇندىلىعىن جويماي, ومىردەگى التىن داۋرەننىڭ ءبىرى ەكەنىن سەزۋ ءۇشىن ستۋدەنتتەر وقۋدىڭ ءار جىلىن ءتۇرلى وقيعالارمەن تولتىرۋعا تىرىسادى. دەسە دە ەڭ اۋەلى ساپالى وقىپ, بىلىكتى كادر اتانۋدى ماقسات ەتەدى. بۇل تۇرعىدا ولار ءۇشىن تولىققاندى جاعداي جاساۋ جاقسى وقۋعا دا, مامان اتانۋعا دا اسەر ەتەتىنىن ەسكەرۋ ماڭىزدى. وسى تۇستا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ وتكەن جىلعى جولداۋىندا: «ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقىسى ەكى ەسە ارتادى. ستۋدەنتتىك جاتاقحانالاردا ورىن تاپشىلىعى ماسەلەسى شەشىلەدى. قازاقستاندىق ستۋدەنتتەر الەمدىك تسيفرلىق كىتاپحانالارعا تەگىن قول جەتكىزە الادى» دەپ, ستۋدەنتتەردىڭ وقۋى مەن ءومىر ءسۇرۋ جاعدايىنا ءتيىستى كوڭىل ءبولىنۋى قاجەتتىگىن ايتىپ, ناقتى تاپسىرما بەرگەن ەدى.
«تۇندە – جۇمىس, تاڭەرتەڭ – ساباق»
بۇل – ستۋدەنتتەردىڭ ءجيى ايتاتىن ءسوزى. ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىنداعى ءتورت جىلىن ءبىلىم الۋعا عانا ەمەس, ساباقتان تىس ۋاقىتىن جۇمىسقا ارنايتىندار كوپ. قازىرگى نارىق زامانىندا ستۋدەنت تۇگىلى, ايلىق جالاقىعا جۇمىس ىستەيتىن ماماندار قاراجاتىن ءبىر ايعا ارەڭ جەتكىزەدى. ال ستۋدەنتتەردىڭ ماسەلەسى تىپتەن بولەك. اسىرەسە استاناداي الىپ شاھاردا وقيتىن ستۋدەنتتەر ءۇشىن ءبىر شاكىرتاقىمەن كۇن كورۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان بۇگىندە ساباقتان قولى قالت ەتسە جۇمىس ىستەپ, جوعىن بۇتىندەپ جۇرگەن ستۋدەنت كوپ. ماسەلەن, hh.kz سايتىنا كەلىپ تۇسكەن 18 بەن 22 جاس ارالىعىنداعى ۇمىتكەرلەردىڭ تۇيىندەمەلەرى ەڭبەك نارىعىنا ستۋدەنتتەردىڭ كوبىرەك ارالاسقانىن كورسەتەدى. سايتتاعى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, بارلىق ۇمىتكەر تۇيىندەمەسىنىڭ 34 پايىزىن ستۋدەنتتەر قۇراپ وتىر. ءبىلىم ىزدەپ ءوڭىر-وڭىردەن مەگاپوليسكە كەلگەن ستۋدەنتتەر العاشقىدا كوپ نارسەدەن جەتىك حابارى بولا بەرمەيدى. وكىنىشتىسى, قالتامدى قامدايمىن دەپ ءجۇرىپ ساباققا ىنتاسىن قاشىرىپ العان ستۋدەنتتەر دە كەزدەسەدى.
الەۋمەتتانۋشى الماگۇل مۋسينانىڭ سوزىنشە, ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەر كامپۋستا ەمەس, تىكەلەي نارىقتا جۇمىس ىستەۋىنە بايلانىستى ولاردىڭ اپتالىق جۇمىس ۋاقىتىن بەلگىلەۋ قيىن. ستۋدەنتتەردىڭ اپتاسىنا 15 ساعاتتان ارتىق جۇمىس ىستەۋى جۇكتەمەنىڭ ارتۋى مەن ۋاقىتتىڭ تاپشىلىعى اسەرىنەن وقۋ ۇلگەرىمىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلەدى.
ەلىمىزدە 2022-2023 وقۋ جىلىنىڭ باسىندا ستۋدەنتتەر سانى 578,2 مىڭ ادامدى قۇرادى. ونىڭ ىشىندە ايەلدەر – 308,6 مىڭ ادام نەمەسە 53,4 پايىز. ستۋدەنتتەردىڭ جالپى سانىنىڭ 98,5 پايىزى كۇندىزگى بولىمدە, 0,7 پايىزى سىرتتاي, 0,8 پايىزى كەشكى بولىمدە وقيدى
– ستۋدەنتتىڭ ساباق ۇلگەرىمىنە جۇمىستىڭ ءپوزيتيۆتى نەمەسە نەگاتيۆتى ىقپالىن باعالاۋدىڭ نەگىزگى فاكتورى – GPA, ياعني وقۋ ۇلگەرىمىنىڭ ورتاشا كوەففيتسيەنتى سانالادى. ستۋدەنتتەردىڭ جۇمىسباستىلىعى تۋرالى ءسوز قوزعالعاندا, كەرى اسەرى تۋرالى پىكىرلەر ءجيى ايتىلادى. كوپتەگەن شەتەلدىك زەرتتەۋگە نازار اۋدارساق, جۇمىس ۋاقىتى اپتاسىنا 15 ساعاتتان كوپ بولعان كەزدە عانا جۇمىستىڭ وقۋعا كەرى اسەرى بولادى. وتاندىق جوو-لاردا ستۋدەنتتەرگە كامپۋس ىشىندەگى جۇمىس ءتۇرى قاراستىرىلماعان. سوندىقتان ساباققا اسا كوپ كەدەرگىسى تيمەس ءۇشىن ستۋدەنتتىڭ قوسىمشا جۇمىستاردان گورى ماماندىعىنا قاتىستى كاسىپپەن اينالىسۋ الدەقايدا تيىمدىرەك. ءوز ماماندىعىنا جاقىن جۇمىسپەن اينالىسۋدىڭ پايداسى تەك قارجىلىق جاعىنان ەمەس, ءبىلىم تۇرعىسىنان دا دۇرىس بولماق. ماماندىق بويىنشا جۇمىسقا باستى نازار اۋدارعان ءجون. بۇدان ستۋدەنتتىڭ قوسىمشا كاسىبي داعدىلارى قالىپتاسىپ, بىلىكتىلىگى ارتادى. ال قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا, اسىرەسە بەيۋاقىتتا اپتالىق جۇمىس ىستەۋ رەجيمىن ساقتاماۋ وقۋعا كەرى اسەر ەتەدى, – دەيدى الەۋمەتتانۋشى.
شاكىرتاقى جەتكىلىكتى مە؟
جىل سايىن قازاقستاندا مىڭداعان ءبىلىم گرانتى ءبولىنىپ, تالاپكەرلەر كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا تەگىن ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاسالادى. ءبىلىم گرانتىنا يە بولعان ستۋدەنت ءار اي سايىن مەملەكەتتەن بەلگىلى ءبىر مولشەردە ستيپەنديا الىپ وتىرادى. مەملەكەتتىك ستيپەنديا ستۋدەنتتىڭ وقۋ ۇلگەرىمى مەن الەۋمەتتىك ساناتقا جاتۋىنا بايلانىستى كوتەرمەلەنەدى. 2023 جىلى كوللەدج بەن جوو-دا ءبىلىم الۋشىلار 20 مىڭنان 224 مىڭعا دەيىن ستيپەنديا الادى. مەملەكەتتىك ستيپەنديا تۇرلەرى مەن ولاردىڭ مولشەرلەرى ۇكىمەتتىڭ №116 قاۋلىسىنا سايكەس بەكىتىلەدى. ەلىمىزدە شاكىرتاقىنىڭ 3 ءتۇرى بار. ولار: ەڭ تومەنگى ستيپەنديا, جوعارىلاتىلعان ستيپەنديا جانە پرەزيدەنتتىك ستيپەنديا. مەملەكەتتىك ءبىلىم گرانتىنا يە بولعان جوو ستۋدەنتتەرى عانا ەمەس, سونىمەن قاتار كاسىپتىك-تەحنيكالىق وقۋ ورىندارىندا (كوللەدجدەر, كاسىپتىك-تەحنيكالىق ليتسەيلەر) وقيتىن ءبىلىم الۋشىلار دا ستيپەنديا الۋعا ۇمىتكەر بولا الادى.
ەلىمىزدە جوعارى وقۋ ورنىندا وقيتىن ستۋدەنتتەر ورتاشا ەسەپپەن 41 مىڭ تەڭگە شاكىرتاقى الادى. ايتقانداي, بۇل اقشا بۇگىندە ستۋدەنتتەردىڭ شايلىعىنا دا جەتپەيتىنى ايدان انىق. سول سەبەپتى جۇمىس ىستەپ, قوسىمشا اقشا تابادى. ءبىرىنىڭ شاكىرتاقىسى كيىمىنە نە تاماعىنا جەتپەسە, اقىلى بولىمدە وقيتىنداردىڭ جاي-كۇيى تىپتەن قيىن. اسىرەسە تەز بايىپ, اقشاعا كەنەلەمىن دەگەن ولاردىڭ ءبىرىنشى ورىنعا ماتەريالدىق جاعدايدى قويىپ وتىرعانىنا قاراپ جانىڭ اشيدى. ارينە, جاستاردى دا تۇسىنۋگە بولادى. ولار دا ورتاسىنا, جان-جاعىنا قاراپ ءساندى كيىنىپ, ءتۇرلى ساۋىق كەشىنە بارعىسى كەلەدى. وسى ماقساتتا بيىل قىركۇيەك ايىنان باستاپ باكالاۆريات ستۋدەنتتەرىنىڭ شاكىرتاقىسى 20 پايىزعا ارتقان ەدى. ياعني ستۋدەنت ەندى اي سايىن 41898 تەڭگە الادى. پەداگوگيكالىق باعىتتاردا ءبىلىم الاتىن ستۋدەنتتەرگە – 67200 تەڭگە, ينتەرندەرگە – 75890 تەڭگە, ماگيسترانتتارعا – 97024 تەڭگە جانە دوكتورانتتارعا 217500 تەڭگە كولەمىندە شاكىرتاقى تولەنەدى. الداعى جىلى دا شاكىرتاقى كولەمى وسپەك. بۇل تۋرالى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم كوميتەتى جاۋاپ بەردى.
«2025 جىلعا دەيىن باكالاۆر بويىنشا ستيپەنديانى جىل سايىن 20 پايىزعا, ماگيسترانتتار مەن دوكتورانتتارعا جىل سايىن 15 پايىزعا كوتەرۋ كوزدەلگەن. 2024 جىلى ستيپەنديا مولشەرى بىلاي دەپ كورسەتىلەدى:
* باكالاۆريات – 47135 تەڭگە (پەداگوگيكالىق باعىتتار بويىنشا – 75600 تەڭگە);
* ماگيستراتۋرا – 107061 تەڭگە;
* دوكتورانتۋرا – 240000 تەڭگە» دەلىنگەن كوميتەت جاۋابىندا.
الايدا ەلىمىزدە شاكىرتاقى, جاردەماقى, جالاقى وسكەنمەن, ارتىنشا تۇتىنۋ تاۋارلارىنىڭ باعاسى دا اسپاندايدى. ستۋدەنتتەر وقۋ اقىسىنان بولەك, جاتاقحانا, پاتەر باعاسى ءۇشىن قوسىمشا شىعىنعا باتادى. ودان وزگە ساباق ۋاقىتىنداعى كۇندەلىكتى ءىشىپ-جەمى, جولاقىسى تاعى بار. قارجىلىق داعدارىس ستۋدەنتتى قالا كەزىپ, جۇمىس ىزدەپ كەتۋگە ماجبۇرلەيدى. دەگەنمەن شاكىرتاقىنىڭ ءوسۋى ستۋدەنتتەرگە دەمەۋ بولارى ءسوزسىز.
قارىم-قابىلەتى شىڭدالادى
ستۋدەنتتىك شاق جاستاردىڭ رۋحاني-مادەني ومىرگە ەتەنە ارالاسۋىمەن ەرەكشە ەستە قالادى. ۋنيۆەرسيتەتتەگى ءومىردى قايتالانباس جانە جارقىن ەتۋدە ءبىلىم الۋشىلار ينتەللەكتۋالدى كلۋبتار, سپورت كوماندالارى, قايىرىمدىلىق ۇيىمدار, سونىمەن قاتار تۇلعانىڭ جەكە جانە ۇجىمدىق شىعارماشىلىقتا ءوزىن-ءوزى كورسەتە بىلۋىنە دەمەۋشى بولاتىن ۇيىرمەلەر جانە دەبات كلۋبتارعا قاتىسادى. جاستاردىڭ قارىم-قابىلەتى وسىنداي ورتادا قالىپتاسىپ, مىقتى وراتور, قايىرىمدى ۆولونتەر, جالپى بىلىكتى مامان اتانۋىنا ىقپال ەتەدى.
ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى «جاستار» دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى جامبىل تىلەپوۆ ءار وقۋ جىلىندا ستۋدەنتتەر شىعارماشىلىق ۇيىمدارعا كوپتەپ قىزىعادى دەيدى.
– ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى قابىرعاسىندا ءارتۇرلى باعىتتاعى 85-تەن اسا ستۋدەنتتىك كلۋب پەن ۇيىم تىركەلگەن. بۇل ۇيىمداردىڭ باستى كوزدەگەنى – وزىق ويلى, كرەاتيۆتى, پاتريوت ستۋدەنتتەردى ءبىر ورتاعا جيناپ, دارىندى جاستاردى تاربيەلەۋ. ءيا, ستۋدەنتتەر قوعامدىق جۇمىستارعا بەلسەنە اتسالىسادى. بۇرىن «اكتيۆيست» دەپ اتاعان جاستارىمىز بۇگىندە ۆولونتەرلىككە بەت بۇرۋدا. قايىرىمدىلىق ءىس-شارالارعا ەرىكتى جاستارىمىز كوپ تارتىلادى. سوڭعى جىلدارى ستۋدەنتتەر كاسىپكەرلىككە دەن قويىپ, بيزنەس جوبالاردان دا كورىنۋدى ماقسات ەتەدى. ياعني جاستار ءوزىنىڭ سۇيىكتى ىسىنەن اقشا تابۋدى قولعا الىپ جاتىر. ارينە, بۇل تۇستا جاستاردىڭ تەز قاراجات تاۋىپ, بايىپ كەتەمىن دەگەن پىكىرى دە بار. ارتىنشا لۋدومانيا سەكىلدى پروبلەمالارعا تاپ بولىپ جاتادى. سوندىقتان ءبىز شىعارماشىلىق ۇيىمدار بارىسىندا ەڭبەك ەتۋمەن عانا جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە بولاتىنىن كورسەتۋگە تىرىسامىز. ستۋدەنتتەردىڭ جەتىستىگى كوپ. «شاڭىراق» تەاترى, «جەتى جارعى», «وراتور» دەبات كلۋبتارى, «دارا» جانە «Studquiz» ينتەللەكتۋالدى جوبالارىنا قاتىسۋشالاردىڭ بارلىعى دا ۋنيۆەرسيتەتتىڭ وڭ يميدجىنە اسەر ەتىپ قانا قويماي, وزدەرىنىڭ ستۋدەنتتىك شاعىن ماقساتتى تۇردە وتكىزىپ جاتقانىن بايقاۋعا بولادى» دەدى سپيكەر.
ىرىستى قىزىحان,استانا مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 4-كۋرس ستۋدەنتى:
وتاندىق مەديتسينانى دامىتقىم كەلەدى
– ستۋدەنتتىك شاق جاستىڭ قۋاتى تاسىپ, شارشاۋ مەن ۋايىمدى بىلمەي, جاڭانى ۇيرەنۋمەن, بىلىمگە تالپىنۋمەن وتەدى ەكەن. وسى ارالىقتا وتەتىن قالتقىسىز شاقتى بەلسەندى ستۋدەنت بولىپ وتكىزبەۋ بەكەر-اق. مەن باس شاھارداعى استانا مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فارماتسيا فاكۋلتەتىندە وقيمىن. وقۋ ورداسى قابىرعاسىنداعى ENACTUS حالىقارالىق ستۋدەنتتىك-كاسىپكەرلىك ۇيىمدا ۆيتسە-كاپيتانمىن. مۇندا وزگە دوستارىممەن ءتۇرلى ستارتاپ جوبالاردى ىسكە اسىرامىز. مەن فارماتسيا سالاسىندا كاسىبي مامان اتانىپ, وتاندىق مەديتسينانى دامىتقىم كەلەدى. وسى ماقساتتا بۇگىنگى تاڭدا مەن نۋتريتسيولوگيا بويىنشا جەكە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسامىن. وقۋشىلارعا حيميا جانە بيولوگيا پاندەرى بويىنشا ۇبت-دان ءساتتى وتۋگە كەڭەس بەرەمىن. ءيا, وقۋمەن قاتار جۇمىستى دا قاتار الىپ ءجۇرمىن. بەلسەندى بولۋعا وقۋ ورنىنداعى جوعارى كۋرستىڭ ستۋدەنتتەرى ۇگىتتەدى. ءبىرى العاش كەلگەندە باستان كەشكەن قىزىقتى وقيعالارىن بايانداسا, ەندى ءبىرى جەتكەن جەتىستىكتەرىن ايتىپ, «تالپىنساڭ – جەتەسىڭ» دەپ قاناتتاندىردى. قولداپ, اقىل-كەڭەسىن ايتىپ وتىردى. مەن دە العاشقى كۋرس ستۋدەنتتەرىنە ءتورت جىلداعى بىلىممەن بولىسكەن دۇرىس دەپ سانايمىن.
ءالىمجان اياپوۆ, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى:
جاڭا ومىرگە قانات قاقتىق
– كۇنى كەشە عانا مەكتەپتى تەزىرەك ءبىتىرىپ, ستۋدەنت بولساق ەكەن دەگەن ارمانىمىز بار ەدى. مىنە, سول ماقساتىمىزعا دا قول جەتكىزدىك. قازىر بارلىعىمىز جاڭا ومىرگە قانات قاعىپ, ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە وقۋعا مۇمكىندىك الدىق. مەن دە تاڭداعان ماماندىقتىڭ يەسى اتانۋ ءۇشىن استاناداعى ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. جاسىم 18-دە, «ەكونوميكا جانە كاسىپكەرلىك» باعىتى بويىنشا 1-كۋرستا ءبىلىم الامىن. وقۋ جىلى باستالماس بۇرىن وقۋ ورنىنا بارىپ, قۇجات تاپسىرىپ, توپتاستارىممەن تانىستىم. العاشقى ەمتيحانداردى تاپسىرىپ تا ۇلگەردىك. سونداي-اق مەن 7 جاسىمنان شاحماتپەن اينالىسامىن. جاقىندا حانچجوۋ قالاسىندا وتكەن IV پارا ازيا ويىندارىنداعى كوماندالىق ەسەپتە شاحماتتان قولا مەدال الىپ, ەلگە ورالعان سوڭ پرەزيدەنتتىڭ العىس حاتىنا يە بولدىم. 2026 جىلى جاپونيادا وتەتىن كەلەسى ازيا ويىندارىنا دايىندالۋدامىن. ماراپات العاننان كەيىن ۋنيۆەرسيتەت تە جىلى قارسى الىپ, سالتاناتتى ءىس-شاراعا قاتىسىپ, ءبىر قۋانعان ەدىم. ستۋدەنتتىك ءومىردىڭ نە ەكەنىن تولىق بىلمەسەك تە, ستۋدەنت اتانۋدىڭ ءوزى باقىت ەمەس پە؟!
