قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بەيجىڭدە وتكەن «ءبىر بەلدەۋ, ءبىر جول» حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمىنا قاتىستى.
ەلباسى قىتايعا ساپار بارىسىندا الدىمەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكا سىنىڭ توراعاسى سي تسزينپينمەن كەزدەستى. مەملەكەت باسشىسى قحر توراعاسىنا «ءبىر بەلدەۋ, ءبىر جول» فورۋمىنا شاقىرعانى ءۇشىن العى سىن ءبىلدىرىپ, ءىس-شارانىڭ جاقسى ۇي ىمداستىرىلعانىن اتاپ ءوتتى.
– فورۋم بۇكىل دۇنيە ءجۇزى بويىن شا بيىلعى ەڭ باستى وقيعانىڭ ءبىرى نە اينالدى دەپ ويلايمىن. فورۋمنىڭ اشىلۋىندا سويلەگەن ءسوزىڭىز مازمۇندى بولدى, ول ەلدەر اراسىن داعى ىنتىماقتاستىقتىڭ كوپ ساۋ الىنا جاۋاپ بەردى. «ءبىر بەلدەۋ, ءبىر جول» – جاڭا پاراديگما, جاڭا دەڭ گەيدەگى ىنتىماقتاستىق جۇيەسى, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ «ءبىر بەلدەۋ, ءبىر جول» يدەياسىنىڭ وڭىرلىك دەڭگەي دەگى ىنتىماقتاستىقتىڭ عانا ەمەس, سونىمەن بىرگە ءتۇرلى قۇرلىق ەلدەرى اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ كورىنىسى ەكەنىن ايتتى.
– بۇل بەلدەۋ جەر شارى تۇرعىن دارىنىڭ 45%-ىن قۇرايتىن 60-تان استام ەلدى قامتىپ وتىر. قازاقستان مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى ەكىجاقتى جانە كوپ جاقتى ىنتىماقتاستىق ۇلگى الار لىقتاي بولدى. باسقا ەلدەر بىزدەن ۇيرەنە الادى, – دەدى مەملەكەت باس شىسى. قازاقستان پرەزيدەنتى ەكى مەملە كەت اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتىپ, ونىڭ بۇدان دا جوعارى دەڭگەيدە نىعايا تۇسەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار, تاراپتار وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك پەن كيبەرقاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىن, سون داي-اق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى حا لىقارالىق ماسەلەلەردى تالقىلادى. سي تسزينپين قازاقستاننىڭ سيريا قاقتىعىسىن رەتتەۋ پروتسەسى نە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن نۇرسۇلتان نازارباەۆقا العىس ايتتى.
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توراعاسى «نۇرلى جول» باعدار لاماسىنىڭ تابىستىلىعىن, سون داي-اق ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى كەڭەسىنىڭ حا لىقارالىق باستاماسىنىڭ ماڭىز دىلىعىن اتاپ ءوتتى. قىتاي كوشباسشىسى ءوزىنىڭ قا زاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلىپ, شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى نىڭ سامميتىنە جانە «ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىنىڭ اشىلۋىنا قاتىسۋعا دايىن ەكەنىن ايتتى.
سونداي-اق, مەملەكەتتەر باسشى لارى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرىن تالقىلادى. تاۋار اي نالىمىن ۇلعايتۋ جانە ونەركاسىپ, يننوۆاتسيا, كولىك, ەنەرگەتيكا سالا لارىنداعى ىنتىماقتاستىق تاقى رىپتارىنا ەرەكشە كوڭىل اۋدارىل دى. فورۋم اياسىندا وتكەن «تىعىز ىنتىماقتاستىققا ارنالعان ساياسي بىرلەسكەن قىزمەت» اتتى «دوڭگەلەك ۇستەل» جيىنىنا قاتىسۋشىلار الدىندا ءسوز سويلەگەن مەملەكەت باسشىسى قىتاي حالىق رەسپۋبلي كاسىنىڭ توراعاسى سي تسزينپين ءنىڭ ەۋرازيادا ەجەلگى جىبەك جولىن جاڭا, زاماناۋي فورماتتا قايتا جانداندىرۋ يدەياسى الەمدە بەلەڭ الىپ كەلە جاتقان ساياسي, ەكونومي كالىق جانە گۋمانيتارلىق داعدا رىستارعا بەرىلگەن ۋاقىتىلى جاۋاپ ەكەنىن اتاپ ءوتتى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ ورتالىق ازيا الەمنىڭ ەڭ ءىرى نارىقتارى ارا سىنداعى باستى دانەكەرگە اينالىپ, قايتادان ستراتەگيالىق ماڭىزعا يە بولعانىن اتاپ ءوتتى.
سونىمەن قاتار, قازاقستان پرەزيدەنتى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ وسى پروتسەستەگى ماڭىزدى رولىنە توقتالدى. – «ۇلكەن ەۋرازيانىڭ» ءبىرتۇتاس ەكونوميكالىق كەڭىستىگىن قۇرۋ يدەيا سى جاڭا مانگە يە بولۋدا. جىبەك جولىنىڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋى شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى, ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق جانە ەۋروپالىق وداق پلاتفورما لارىن وركەندەۋدىڭ ءبىرتۇتاس وڭىرلىك اۋماعىنا ۇتىمدى تۇردە توعىستىرا الادى, – دەدى مەملەكەت باسشىسى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ «ءبىر بەلدەۋ, ءبىر جول» باستاماسىن ىسكە اسىرۋ جونىندە بىرقاتار ناقتى ۇسىنىس تارىن ءبىلدىردى.
– جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەل دەۋىنىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن ءتيىمدى يگەرۋ ءۇشىن قىزمەت كورسەتۋ دەڭگەيىن جاقسارتىپ, اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى جويۋ ارقىلى تاۋار اعىنىن وتكىزۋ ءدى بىرتە-بىرتە جەڭىلدەتۋ قاجەت. قا زاقستان بۇل ماسەلە بويىنشا ناقتى شارالار قابىلداۋدا. ول ساراپتاما مەن ءتيىستى قارجىلاندىرۋدى تالاپ ەتەدى. ازيا ينفراقۇرىلىمدىق ين ۆەستيتسيالار بانكى وسىنداي باعدار لامالاردى بەلسەندى تۇردە قارجى لاندىرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل – بولاشاققا ارنالعان ينۆەستيتسيا, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى. بۇدان بولەك, مەملەكەت باسشى سى جاڭا جىبەك جولى بويىندا ورنالاسقان ەلدەردىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماق ساتىمەن اۋىل شارۋاشىلىعى كوو پەراتسياسىن دامىتۋدىڭ ماڭىز دىلىعىن اتاپ ءوتتى.
سونداي-اق, نۇرسۇلتان نازارباەۆ يننوۆاتسيالىق جانە عىلىمي-تەح نيكالىق دامۋ سالاسىنداعى ىنتى ماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋدى ۇسىندى. فورۋم بارىسىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ بىرقاتار مەملەكەتتەردىڭ كوشباسشىلارىمەن دە كەزدەسۋلەر وتكىزدى.
