– جانىبەك ءسالىمۇلى, ءسىز ەلىمىزدىڭ باسقارۋ جۇيەسىندە كوپ جۇمىس اتقاردىڭىز. پارلامەنت ءماجىلىسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى, قر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى, مينيستر, ەلشى, شىعىس قازاقستان جانە اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى بولدىڭىز. اسىرەسە اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى بولعان كەزىڭىز, استانانىڭ الماتىدان ارقاعا كوشكەن كەزىنە تۋرا كەلەدى ەكەن. سودان بەرى 24 جىل ۋاقىت ءوتتى.
– بيىل ارقا توسىندە بوي كوتەرگەن اسەم استانامىزعا شيرەك عاسىر تولىپ وتىر. تاريح كوزىمەن قاراعاندا بۇل كوپ ۋاقىت ەمەس. الايدا وسى جىلدار ىشىندە قىرۋار جۇمىس اتقارىلدى دەۋگە بولادى. ءوزىم وسى تاريحي وقيعانىڭ ورتاسىندا جۇرگەندىكتەن, ءبارى دە ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمدە.
وبلىس ورتالىعى ەدى…
ەل استاناسىن كوشىرۋ وڭاي ەمەس, الدىمەن, ونىڭ گەوساياسي, دەموگرافيالىق جانە ەتنومادەني سەبەپتەرى كوپ. سول كەزدە الدىمەن قوردالانىپ قالعان پروبلەمالاردى شەشىپ, استانانى سودان كەيىن كوشىرەيىك دەگەن پىكىر دە ايتىلدى. قارسىلىق تا بولدى. سوندا دا تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا كوپ ۋاقىت بولماسا دا, سول كەزدەگى ەكونوميكالىق قيىنشىلىققا قاراماستان قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ الاتاۋدىڭ باۋرايىنداعى ەل استاناسىن ارقا توسىنە كوشىرۋگە تاريحي شەشىم قابىلدادى. ەلىمىزدىڭ ورتالىعىنا اقمولا قالاسىنىڭ تاڭدالۋى دا بەكەر ەمەس. اقمولا – توعىز جولدىڭ تورابى عانا ەمەس, ەلىمىزدىڭ ءدال ورتاسىندا ورنالاسقان گەوگرافيالىق ورتالىق. كەزىندە «اقمولا – استاناعا لايىق» دەپ ۇلى عالىم قانىش ساتباەۆ تا ايتقان ەكەن. سوندىقتان تاريحي ماڭىزى بار ماسەلە كەڭىنەن تالقىلاندى. ەلوردانى اۋىستىرۋ 32 پرينتسيپپەن ساراپتالدى. اقىرى, ەكى عاسىر توعىسىنداعى ءتۇرلى قيىندىق پەن كەدەرگىگە قاراماستان ناقتى مۇمكىندىكتەر تابىلىپ, اقمولا – قازاقستاننىڭ باس قالاسى اتاندى. مۇنى ەلىمىزدىڭ كەلەشەگىنە باعىتتالعان وتە باتىل ستراتەگيالىق شەشىم دەپ قابىلدايمىز.
1997 جىلى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالدىم. بۇل ءوڭىر ماعان بۇرىننان تانىس. ۇكىمەتتە ىستەپ جۇرگەندە تالاي ىسساپارمەن كەلىپ, وبلىستىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىمەن, حالىقتىڭ حال-احۋالىمەن تانىسقانمىن.
ول كەزدە اقمولا قالاسى – اقمولا وبلىسىنىڭ ورتالىعى. سول جىلى استانانى كوشىرۋگە بايلانىستى ءىس-شارالار دايىندالىپ, قۇرىلىس جۇمىستارى باستالدى. بۇرىنعى ەسكى عيماراتتاردى قايتا جاڭعىرتۋ قولعا الىندى. اۋەلى الماتىدان كەلەتىن مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە قاجەتتى عيماراتتاردى بەلگىلەپ, جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدىك. كوشىپ كەلگەن قىزمەتكەرلەر تۇراتىن ورىندار انىقتالدى. جاڭادان تۇرعىن ۇيلەر بوي كوتەرە باستادى. وسى جۇمىستار استانانى كوشىرۋگە بايلانىستى قۇرىلعان مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇزىرىندا جۇزەگە استى. ونى سول كەزدەگى كوميسسيا توراعاسى نيكولاي ماكيەۆسكي مەن ورىنباسارى, پرەزيدەنت ءىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى ۆلاديمير ني اتقاردى. نيكولاي ءميحايلوۆيچتى كوپتەن تانيتىنمىن, ءبىر جىلدارى ەكەۋمىز ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى بولعانبىز. بىلىكتى قۇرىلىسشى بولاتىن. كەيدە قۇرىلىس جۇمىستارىنا قارجى جەتپەي جاتادى. سوندا ول كىسى: «سەندەر نەگە مەنەن اقشا سۇراي بەرەسىڭدەر. ىسكەر بولساڭدار, اقشاسىز سالىڭدار» دەپ اڭگىمەگە ازىلمەن جاۋاپ بەرەتىن. سول كەزەڭدەگى ماڭىزدى جوبالاردىڭ ءبىرى رەتىندە جاڭا سالىنىپ جاتقان استانانى الەمگە تانىتۋ جانە وسىعان قاجەتتى شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتۋ كوزدەلگەنىن ايتقان ءجون. بۇل اۋقىمدى جوبانى العاشقى ۇلى كوشپەن ەلورداعا قونىس اۋدارعان قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ جەتەكشىلىك ەتكەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى اسقان جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقاردى.
الدىمەن رامىزدەر اكەلىندى
– بولاشاق استانامىزعا قاتىستى قانداي ەرەكشە وقيعالار بولدى؟
– 1997 جىلدىڭ 20 قازانىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ «اقمولا قالاسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى دەپ جاريالاۋ تۋرالى» جارلىعى شىقتى. سودان ەكى اپتا وتكەننەن كەيىن, ياعني 8 قاراشادا استانا اتانعان اقمولاعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەر ەتالوندارى مەن پرەزيدەنت بايراعى سالتاناتتى جاعدايدا جەتكىزىلدى. سالتاناتتى ءىس-شارا بۇرىنعى وبلىستىق اكىمشىلىك, قازىرگى قالا اكىمدىگى الاڭىندا ءوتتى.
تاريحي ءمانى زور شارانى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءسوز سويلەپ اشتى. ودان كەيىن كونەدەن بۇگىنگە دەيىنگى تاريحىمىزدى بەينەلەگەن تەاترلاندىرىلعان كورىنىس قويىلدى. قالانىڭ ەڭ قارت تۇرعىنى مۇقات مەيىرمانۇلى باستاعان ءبىر توپ اقساقال جاڭا استانانىڭ بولاشاعىنا اق جول تىلەپ, باتاسىن بەردى.
– استانا كوشىپ كەلگەن كەزدە قانداي قيىندىقتار بولدى؟
– شىندىعىن ايتقاندا, سول كەزەڭدە ەكونوميكامىز ءالى ەڭسەسىن كوتەرە قويعان جوق, ەلدىڭ تۇرمىسى جۇدەۋ بولاتىن. ءبىر جاعىنان, الەمدى شارپىعان ازيا داعدارىسى وڭاي بولعان جوق. نارىقتىق قاتىناسقا دا تولىق كوشكەن جوقپىز. ماسەلەن, سول جىلى مۇنايدىڭ باعاسى ءبىر باررەلىنە 17 دوللار بولدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, وتە كۇردەلى ۋاقىت ەدى. سوندىقتان قىزمەتكە العاشقى كىرىسكەن كۇننەن وبلىس بيۋدجەتىنە تۇسەتىن كىرىستى كوبەيتۋدىڭ جولىن ىزدەدىم. ويتكەنى زەينەتكەرلەرگە زەينەتاقىسى مەن بيۋدجەت سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىسىن ۋاقىتىلى تولەۋ قاجەت. بىراق تۇسەتىن قارجى سۇرانىستان از. دەگەنمەن, وسى ماسەلەگە كوپ كۇش جۇمساپ, شەشىمىن تاپتىق.
– جارىق, سۋ, جىلۋ ماسەلەسى قالاي ەدى؟ جەتكىلىكتى بولدى ما؟
– سول جىلدارى قالاداعى جىلۋ-ەنەرگەتيكانىڭ جاعدايى دا قيىن.
جىلۋ جۇيەسى ءالسىز جۇمىس ىستەپ, ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ كۇشى جەتپەدى. ال جاڭا جىلۋ ورتالىعىن سالۋعا ۋاقىت كەرەك. ءبىز سول كەزدە شاھاردى جىلۋمەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان 2-جىلۋ ەنەرگەتيكا ورتالىعىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزدىك. بۇعان 13 جىلدان بەرى جوندەۋ جۇرگىزىلمەگەن ەكەن. وسى ارقىلى جىلۋ ورتالىعىنىڭ قۋاتىن كوبەيتۋگە جانە ونىڭ جۇمىسىن تۇراقتاندىرۋعا كۇش سالىپ, 1-جىلۋ ەنەرگەتيكا ورتالىعىمەن ونى جالعادىق. ويتكەنى 1-جىلۋ ورتالىعىنا سۇيىق وتىن پايدالاناتىن, مۇنىڭ شىعىنى كوپ. سوندىقتان ەكەۋىن بىرىكتىردىك. وسى كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىنا 1 ملرد 300 ملن تەڭگە, سول كەزدەگى اقش-تىڭ اقشاسىمەن ەسەپتەگەندە 17 ملن دوللار كەرەك بولدى. بۇل قارجىنى بەرۋگە ۇكىمەت بىردەن باس تارتتى. سوندىقتان امالسىز پرەزيدەنتكە ۇسىنىس ايتىپ ەدىم, ول كىسى قولداپ, ءتيىستى قارجىنى بولگىزدى. ءسويتىپ, بۇل ماسەلە شەشىلدى. ايتەۋىر, سول جىلى قىستا قالاداعى كوپقاباتتى ۇيلەر جىلى بولدى. وسى جۇمىستىڭ باسى-قاسىندا نيكولاي تيحونيۋك ءجۇردى. ناعىز ىسكەر ازامات, ءتىپتى ول كەي كۇندەرى جىلۋ ورتالىعىنا قونىپ جۇمىس ىستەدى.
جارىق تا, سۋ دا تاپشى بولدى
– جارىق جەتپەي, سۋ تاپشىلىعى بايقالعان جوق پا؟
– قۇرىلىس جۇمىستارى كوبەيىپ, تۇرعىندار سانى وسكەن سايىن قالاعا ەلەكتر ەنەرگياسى دا جەتىسپەدى. سول ۋاقىتتا وبلىس كولەمىندە ەلەكتر ەنەرگياسى 300 مۆت جۋىق بولدى. بۇل كەزدە ەلەكتر ەنەرگيا بەرەتىن مەكەمەلەردىڭ جاي-كۇيى جوق ەدى. ولاردىڭ ەڭسەسىن كوتەرۋگە قاجەت, ونى كىم بەرمەك؟ تۇرعىندار دا تۇتىنعان ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ اقىسىن تولەمەگەنى قارىز بولىپ جينالىپ قالعان. وسىنى شەشۋ ءۇشىن شارۋاشىلىقتارعا ەلەكتر ەنەرگياسىن تىكەلەي ەمەس, اۋداندار ارقىلى ساتىپ بەرەتىن بولدىق. پايدالانعان ەلەكتر قۋاتى تولەمىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋگە ەلەكتر ەنەرگياسىن ەسەپتەۋ قوندىرعىلارىن وبلىستاعى اۋىلداردىڭ ءاربىر كوشەسىنە قويدىق. قارىزى كوپ كوشەلەرگە ەلەكتر قۋاتى بەرىلمەيتىن بولدى. ەندى تولەمدەردى تۇرعىندار ءوزى قاداعالادى. ءسويتىپ, ەلەكتر قۋاتىنا تولەيتىن قارجى جيناعىن 90 پروتسەنتكە جەتكىزدىك.
1997 جىلى جەلتوقساننىڭ ورتاسىندا قالاعا توق بەرىپ وتىرعان ۇلكەن ترانسفورماتور ىستەن شىعىپ, شاھاردىڭ تەڭ جارىمىندا جارىق ءوشىپ قالدى. ونى جوندەۋگە ءبىراز ۋاقىت كەتتى. بۇل كەزدەيسوق وقيعا ەمەس ەدى, كوپ جىلدار ەلەكتر جەلىلەرى جوندەۋ كورمەگەن. اسىرەسە ەسكىرگەن ترانسفورماتورلار ءجيى بۇزىلدى. ونىڭ ۇستىنە توتەنشە جاعداي بولا قالعان جاعدايدا قالانىڭ ەلەكتر جۇيەسى ءۇزىلىسسىز جۇمىس ىستەۋگە بەيىمدەلمەگەن. سوعان قاجەتتى قارجى ءبولىپ, ونى شەشتىك.
قالا كوشەلەرىندەگى جولداردىڭ جاعدايى دا سىن كوتەرمەدى. جولداردى تولىق جوندەۋدەن وتكىزۋ ءۇشىن ءبىر جىل ەمەس, ۇزاق ۋاقىت قاجەت. سوندىقتان الدىمەن شاھارداعى ۇلكەن كوشەلەردىڭ جولىن جوندەدىك. جاڭبىر سۋىنا ارنالعان كارىز جۇيەسى دە جاسالماعان. بۇعان دا قىرۋار قارجى كەرەك. ءتىپتى قار تازالايتىن تەحنيكا جەتپەدى. سول قىستا بىزگە سول كەزدەگى قورعانىس ءمينيسترى مۇحتار التىنباەۆ جول تازالايتىن تەحنيكالارىمەن كومەكتەستى.
سونىمەن قاتار استانانىڭ اۋىزسۋ ماسەلەسى دە ءبىزدى ويلاندىردى. قالا تۇرعىندارىنىڭ سانى جىلدام وسكەندىكتەن, بۇرىنعى ۆياچەسلاۆ سۋ قويماسى تىرشىلىك كوزىمەن تولىق قامتاماسىز ەتە المايتىن بولدى. اقمولانىڭ باس جوسپارىندا شاھاردى ءۇش ءىرى سۋ كوزىمەن قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلعان. ءبىرىنشىسى – نۇرا وزەنى, ەكىنشىسى – اقمولانىڭ استىنداعى ۇلكەن سۋ كوزى, ءۇشىنشىسى – ەرتىس سۋى. بىراق مۇنىڭ ءبارى وڭاي ىسكە اسپايدى. مىسالى, بۇرىن ەسىل – نۇرا كانالى سالىنعان. بىراق نۇرانىڭ سۋىندا زياندى زاتتار كوپ. ونى تازالاۋعا كوپ قاراجات كەرەك. ال جەر استىنداعى سۋدىڭ تەرەڭدىگى 50-60 شاقىرىمعا سوزىلعان. بۇل سۋ تۇششى, تازالىعى دا جاقسى. بىراق دۇنيە ءجۇزى بويىنشا جەر استىنداعى سۋ ستراتەگيالىق قور دەپ سانالادى. سوندىقتان ءۇشىنشى نۇسقانى الدىق. سودان 22 شاقىرىمداعى ەرتىس-قاراعاندى كانالىنان تارتىلعان سۋدى ەسىل وزەنىنە, ودان ءارى ۆياچەسلاۆ سۋ قويماسىنا جەتكىزۋ كوزدەلدى. ونداعى №19 ناسوس ستانساسى جانىندا شاعىن كول بار ەكەن, سوعان توقتادىق.
سونداي-اق بۇعان دەيىن وبلىس ونەركاسىبىن دامىتۋعا قاتىستى دۇرىس رەفورمالار جۇرگىزىلمەدى. كەڭەستىك كەزەڭدە دۇركىرەپ تۇرعان اۋىلشارۋاشىلىعىن ماشينالارىن شىعاراتىن ءوندىرىس ورىندارى («قازاقسەلماش», «تسەلينسەلماش») كۇيرەگەن. بىزگە «قازاقسەلماشتى» كوتەرۋگە مۇمكىندىك بولمادى. ويتكەنى ولاردىڭ اۋىلشارۋاشىلىعىنا ارناپ شىعارعان ماشينالارىنىڭ تەحنولوگياسى وتە ەسكى, بۇگىنگى تالاپقا سايكەس كەلمەدى. ونى قايتادان جاساۋ ءۇشىن قوماقتى قارجى كەرەك. ەسكىرگەن تەحنيكانى شىعارۋدىڭ ەشقانداي قاجەتتىلىگى بولمادى.
– اۋەجايدىڭ جاعدايى قالاي ەدى؟
– اقمولا اەروپورتى دا شاعىن, جۇپىنىلاۋ بولعاندىقتان, سالماعى 75 تونناعا دەيىنگى سامولەتتەردى عانا قابىلدادى. سوندىقتان ۇشاقتاردىڭ كلاسىن كوبەيتىپ, سالماعى اۋىر, ۇلكەن بوينگتەردى قابىلداۋ ءۇشىن وعان جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. مۇنى اتقارۋعا كوپ كۇش جۇمسالدى. اۋەلى, ۋاقىتشا پايدالاناتىن گرۋنتوۆوي (قارا جول) ۇشۋ-قونۋ جولاعى تۇرعىزىلدى. ودان كەيىن جاڭا الاڭعا تاۋلىگىنە 3000 توننا اسفالت بەتون توسەلدى. وسى جۇمىستى ش.بەكبولاتوۆ باستاعان قۇرىلىسشىلار تىندىرىمدى ىستەدى. بارلىق جۇمىس تۇنگى 4:00-تە اياقتالدى. ال تاڭەرتەڭگى ساعات 10:00-دە پرەزيدەنت ۇشاعى كەلىپ قوندى.
– كادر ماسەلەسىن قالاي شەشتىڭىزدەر؟
– مەن ءوزىم مينيستر, اكىم, ەلشى بولعاندا دا ەشقاشان سوڭىمنان كوماندا ەرتىپ جۇرگەن ەمەسپىن. وزىممەن بىرگە بىلىكتى تە ىسكەر ازاماتتار ىستەدى. بىراق ولاردى اندا-مۇندا تاسىعان جوقپىن. اقمولا وبلىسىنا اكىم بولىپ كەلگەندە, الدىمەن جەرگىلىكتى كادرلارعا ارقا سۇيەدىم. سولاردىڭ اراسىنان ىسكەر, ءبىلىمدى ازاماتتاردى تانىپ, لاۋازىمدى ورىندارعا تاعايىندادىم. كەيبىر ماماندار ءوز جۇمىسىن ودان ءارى جالعاستىردى. ءبىر جاعىنان, جەرگىلىكتى ماماندار وسى ءوڭىردىڭ جاعدايىن, تۇرعىندارىن جاقسى بىلەدى. جاڭادان كەلگەن ادامعا ونى ءبىلۋ ءۇشىن ۋاقىت كەرەك. ال وعان ۋاقىت جوق. ويتكەنى ءبىز ءۇشىن ءار مينۋت باعالى بولدى. اۋداندا ءوز ىسكەرلىگىمەن كورىنگەن ازاماتتاردى وبلىسقا شاقىرىپ, جاڭا قىزمەتكە قويدىم. اسىرەسە اقمولا قالاسىنىڭ اكىمى, مارقۇم امانجول بولەكپاەۆ جان اياماي جۇمىس ىستەدى. قالانىڭ پروبلەمالارىن شەشۋگە كۇش سالدى. كوپ كوشەلەردىڭ جولى جوندەلىپ جاتتى. سونى كورىپ امانجولعا «جول بويىنا بارلىق تاستاردى لاقتىرىپ تاستاپسىڭ. ولاردى قاشان جيناپ الاسىڭ؟» دەپ ازىلدەپ ايتىپ ەدىم, ول جىميدى دا: «ۋاقىتىندا ءبارى ورنىنا كەلەدى» دەپ جاۋاپ بەردى. شىنىندا دا, ءبارى ۋاقىتىندا جاسالدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, قالا باسشىلىعى ۋاقىتپەن ساناسپاي ەڭبەك ەتتى. سول كەزدەگى قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولعان اسقار مامين كەيىن پرەمەر-مينيستر بولدى. سول جىلدارى مەنىمەن بىرگە ىستەگەن كوپتەگەن ازاماتتار استانانىڭ كوركەيۋىنە ءوز ۇلەسىن قوستى.
رۋحاني ورداعا اينالدى
– قالانىڭ رۋحاني ومىرىنە دە توقتالىپ وتسەڭىز؟
– جالپى قانداي ەلدىڭ استاناسىنا بارساڭىز دا, الدىمەن سول قالانىڭ كوركەمدىگى مەن ەسكەرتكىشتەرىنە, كوشەلەرىنىڭ اتاۋلارىنا ءمان بەرەسىز. سول جىلدارى اقمولاعا كەلگەن قوناقتار, الدىمەن, تىڭ يگەرۋشىلەرگە ارناپ قويىلعان «ك-700» تراكتورىنىڭ ەسكەرتكىشىن كورەتىن. قالا كوشەلەرىنەن دە كەڭەستىك ءداۋىردىڭ «ءيىسى» اڭقيتىن. سوندا مەنى: «اقمولا باس قالاعا اينالىپ جاتىر, سىرتتان كەلگەن قوناقتار وزگە ۇعىمداردى بەرەتىن كوشە اتاۋلارىن كورىپ, «مىناۋ, قاي ەلدىڭ استاناسى» دەپ ايتۋى عاجاپ ەمەس قوي» دەگەن وي ءجيى مازالايتىن. سوندىقتان كوشەلەردىڭ اتىن وزگەرتۋدى قولعا الدىق. پرەزيدەنتپەن اقىلداسىپ, تۋرا ءبىر مەزەتتە وتىز كوشەنىڭ اتاۋىن وزگەرتتىك. بۇل, ءبىر جاعىنان, تاريحتىڭ دا تالاپ ەتكەن تىلەگى بولاتىن. ماسەلەن, بۇرىنعى ستۋدەنتتەر داڭعىلىن – ابىلاي حان بابامىزعا, كارل ماركس كوشەسىن كەنەسارى حانعا بەردىك. ءبىز ۇلى ابىلاي حاننىڭ اتىمەن ۇزىن كوشەنى تولىق اتايمىز دەپ ويلاپ ەدىك, ونىڭ قيسىنى كەلمەدى. كوپىردىڭ ارعى جاعى داڭعىل, بەرگى بەتى كوشە بولدى. ونىڭ تاعى ءبىر سىرى بار. بۇرىنعى كارل ماركس كوشەسىمەن جوعارى ورلەسەڭىز, قازىرگى قاجىمۇقان ستاديونى تۇرعان جەردەگى سول كەزدەگى رەسەي پاتشالىعىنىڭ بەكىنىسىنە كەنەسارى حان شابۋىل جاساعان. بۇل – تاريحي اقيقات! ءسويتىپ, حان كەنەنىڭ ەسىمى ەلىمىز ازاتتىق العاننان كەيىن, ءوزى اتويلاپ كىرگەن بەكىنىس ورنالاسقان جەرگە كوشە بولىپ ورالدى. وسى اۋقىمدى ءىس-شارادان استانا توڭىرەگى تىس قالعان جوق. وبلىستىڭ التى اۋدانىنىڭ تاريحي اتاۋلارى قايتارىلدى.
ەلوردانىڭ رۋحاني-مادەني ءومىرىن دە نازاردان تىس قالدىرعان جوقپىز. سول جىلى اقمولادا قازاق جانە ورىس تەاترى, وبلىستىق فيلارمونيا, مۋزىكالىق مەكتەپ جانە ءبىر مادەنيەت سارايى عانا بولدى. ەندى وسى مادەني مەكەمەلەردىڭ دەڭگەيىن استانالىق مارتەبەگە جەتكىزۋگە كۇش سالدىق. ەلىمىزدىڭ باس ورداسى بولعاندىقتان وپەرا جانە بالەت تەاترى بولۋى كەرەك, وعان بۇرىنعى تەمىرجولشىلار سارايىن بەرىپ, كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزدىك. الماتىدان باس قالانىڭ مادەنيەتىن كوتەرۋگە الەم ءارتىسى, تالانتتى سكريپكاشى ايمان مۇساقوجاەۆا كەلىپ, بۇگىنگى قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ىرگەتاسىن قالادى. قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى, دارىندى وپەرا ءانشىسى كەنجەعالي مىرجىقبايعا وبلىستىق فيلارمونيانى باسقارۋدى تاپسىردىم. بۇرىن فيلارمونيا جاستار سارايىندا ورنالاسقان ەدى. سوندىقتان ولارعا جەكە تۇرعان «تسەليننىي» كينوتەاترىن ۇسىنىپ, توزىپ تۇرعان عيماراتقا جوندەۋ جۇرگىزىلدى.
– بۇگىنگى اسەم استانانى نەمەرەلەرىڭىزبەن بىرگە ارالاپ جۇرگەندە بۇرىنعى قانداي وقيعالار ەسىڭىزگە تۇسەدى؟
– اقمولا استانا بولعانعا دەيىن شاعىن وبلىس ورتالىعى ەدى. ەسىلدىڭ سول جاعالاۋى بوس بولاتىن. قازىر سول جەرگە كوزدىڭ جاۋىن الار عيماراتتار سالىنىپ, اسەم قالا ورنادى. تاريحي ولشەممەن العاندا قىسقا مەرزىمدە, ءبىر كەزدەگى شاعىن شاھاردىڭ ورنىنا ءزاۋلىم استانانىڭ بوي كوتەرگەنى – قازاق حالقىنىڭ زور مۇمكىندىگىن الەمگە كورسەتىپ, بۇگىنگى جاستار مەن كەلەشەك ۇرپاققا مول مۇمكىندىك اشتى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, ەلىمىزدىڭ باس ورداسىن الماتىدان ارقا توسىنە كوشىرۋ كەزەڭىندە تاپسىرىلعان جاۋاپكەرشىلىگى مول, اسا زور مىندەتتى قولىمنان كەلگەنشە ادال اتقاردىم. اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ ءبىر جىلدان دا از ۋاقىت قىزمەت ىستەسەم دە, سول كەزەڭ ماعان عاسىرلارعا تاتيتىن ساتتەردى سىيلادى. تاريحىمىزدا ۇلكەن ورنى بار ۇلى كوشتىڭ باسى-قاسىندا ءجۇرىپ, ەلوردانىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋىنا ءبىر كىسىدەي ۇلەسىمدى قوسقانىمدى ازاماتتىق پارىزىم دەپ بىلەمىن.
سۇحباتتاسقان
قالياكبار ۇسەمحانۇلى
