وتاندى قورعاۋ – قاسيەتتى بورىش. وسى قاناتتى ءسوزدى بۇگىنگى كۇننىڭ بەزبەنىنە كەلتىرسەك, ءتيىستى مەرزىم بويىنشا اسكەري مىندەتتى اتقارۋ ءاربىر جاس ازاماتتىڭ پارىزى دەسەك بولادى.
استانا قالاسى بويىنشا وتكەن اپتادا اسكەري مىندەتىن وتەۋگە شاقىرىلعان ءبىر توپ جاستار قارۋلى كۇشتەر قۇرامىنا اتتانىپ كەتتى. سالتاناتتى جاعدايدا جولعا شىققان ەلوردالىق جىگىتتەر شەكارا اسكەرىندە قىزمەت اتقاراتىن بولادى.
ەلوردامىزدا كۇزگى اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانى قالاي ءجۇرىپ جاتقانى جايىندا گازەت تىلشىسىنە استانا قالاسىنىڭ قورعانىس ىستەرى جونىندەگى دەپارتامەنتى باستىعىنىڭ مىندەتىن ۋاقىتشا اتقارۋشى, پولكوۆنيك ەرلان جابىقباەۆ جاۋاپ بەردى.
– پولكوۆنيك مىرزا, الدىمەن بيىل استانا قالاسىنان قانشا ادام اسكەرگە الىناتىن بولىپ وتىر جانە دە بولاشاق ساربازدار قالاي ىرىكتەلەتىنىن ايتىپ بەرسەڭىز.
– قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ بەكىتىلگەن جوسپارىنا سايكەس بيىلعى اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانىندا ەلوردامىزدان 1600 ازامات ەلىمىزدىڭ قارۋلى كۇشتەرىن تولىقتىرۋعا ءتيىس. بۇل باعىتتا جىل باسىنان بەرى ءجۇيەلى جۇمىس اتقارىلىپ كەلەدى. قورعانىس ءىسى, اسكەر سالاسى قاشاندا ماڭىزدى جۇمىس سانالاتىنى بەلگىلى عوي. سوندىقتان اسكەرگە ءبىرىنشى كەزەكتە دەنساۋلىعى جاقسى جىگىتتەردى ىرىكتەۋگە ءمان بەرەمىز. ال ءبىلىمى مەن باسقا دا شىعارماشىلىق نەمەسە سپورتتىق جەتىستىكتەرى بار ازاماتتاردى, ارينە, مارتەبەلى اسكەر تۇرىنە قاراي باعىتتايمىز. جالپى, اسكەرگە شاقىرىلعاندار توبىن جاساقتاۋ باسشىلىق قۇجاتتارىنىڭ تالاپتارىنا قاراي جۇرگىزىلەدى. بۇل رەتتە «اسكەرگە شاقىرتىلعانداردى الدىن الا تەكسەرۋ تۋرالى قر قورعانىس ءمينيسترىنىڭ №96 بۇيرىعىنا سايكەس, الدىن الا جانە ناقتى تۇردە ەكى كەزەڭدە وتكىزىلەدى. اسكەرگە شاقىرتىلعاندار جانە ولاردىڭ اتا-انالارىمەن سۇحباتتاسۋ پاراقتارىن تولتىرۋمەن جان-جاقتى تەكسەرۋ وتكىزىلەدى. سونىمەن قاتار, قر قورعانىس ءمينيسترىنىڭ 2018 جىلعى 2 ساۋىردەگى بۇيرىعىنا سايكەس, اسكەرگە شاقىرتىلعاندار تولىق مەديتسينالىق بايقاۋدان وتەدى. سودان كەيىن مەديتسينالىق كوميسسيانىڭ قورىتىندى شەشىمى بويىنشا جارامدىلىق دەڭگەيى, العان ءبىلىمى, وتباسى قۇرامى جانە پسيحوفيزيولوگيالىق تەستىلەۋ قورىتىندىسىن ەسكەرۋمەن اسكەرگە شاقىرىلعانداردى قارۋلى كۇشتەر قاتارىنا قابىلداۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانادى.
– اسكەرگە كىمدەر شاقىرىلماۋى مۇمكىن, وعان قانداي سەبەپتەر كەدەرگى بولا الادى؟
– «اسكەري قىزمەت جانە اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ مارتەبەسى تۋرالى» قر زاڭىنىڭ 35 جانە 36-باپتارىنا سايكەس, ءبىرىنشى كەزەكتە دەنساۋلىعىنىڭ جارامسىزدىعى, سونىمەن قاتار سوتتالعاندىعى, وتباسى جاعدايى, وقۋى جانە باسقا دا جاعدايلار اسكەري قىزمەتىن وتەۋگە كەدەرگى بولۋى مۇمكىن.
– اسكەرگە شاقىرىلاتىن جاستارعا الەۋمەتتىك جاعدايىنان باسقا دا نورمالار بار ما؟
– ارينە, بار. جالپى اسكەري قۇرام ءۇشىن شاقىرىلۋشىنىڭ بويىنىڭ ۇزىندىعى 160 سانتيمەتردەن كەم بولماۋعا ءتيىس, ال دەسانتتىق-شابۋىلشى اسكەرىنە باراتىنداردىڭ بويى 170-180 ارالىعىنان كەم بولماۋى كەرەك. مەملەكەتتىك كۇزەت قىزمەتىنە قابىلداناتىندار ءۇشىن, سونىمەن قاتار, سالماعىنا دا تالاپتار قويىلادى. اتاپ ايتقاندا, دەنە سالماعى مەن بويىنىڭ اراقاتىناسى, ياعني دەنە سالماعىنىڭ يندەكسى انىقتالادى.
سونداي-اق, اسكەرگە شاقىرتىلۋشىنىڭ ورتا ءبىلىمى بولۋى كەرەك. فيزيكالىق دايىندىعى مەن ونىڭ العاشقى اسكەري دايىندىقتان قالاي وتكەنىنە دە ءمان بەرىلەدى.
– اسكەرگە شاقىرۋ العانداردىڭ اسكەر ءتۇرىن تاڭداۋعا مۇمكىندىگى بولا ما؟ قاي اسكەر ءتۇرىن ەليتالىق دەپ ايتۋعا بولادى؟
– اسكەري قۇرامداردىڭ بارىندە ەليتالىق بولىمشەلەر بار دەپ ايتۋعا بولادى. دەگەنمەن مەملەكەتتىك كۇزەت قىزمەتى, دەسانتتىق-شابۋىلشى اسكەري قۇرامى, تەڭىز اسكەرى, ۇقك شەكارالىق اسكەرى ەرەكشە باسىمدىلىققا يە اسكەر قۇرامىنا جاتادى. بۇل اسكەر تۇرىنە قابىلداۋ مەديتسينالىق كوميسسيانىڭ شەشىمى جانە پسيحوفيزيولوگيالىق تەستىلەۋ ناتيجەلەرى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى. دەگەنمەن اسكەرگە شاقىرتىلعانداردىڭ كوپشىلىگى ەليتالىق اسكەر قۇرامىنا بارعاندى قالايدى. ال ءبىز بولساق قاتاڭ تالاپقا باعىنامىز.
– ەرلان قاھاربەكۇلى, اسكەرگە بارعىسى كەلەتىندەر كوپ پە, الدە «ۇستاتپاي» جۇرگەندەر كوپ پە؟
– اسكەردە قىزمەت ەتۋگە بارعىسى كەلەتىن جاستاردىڭ قاتارى جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى. بۇل قۋانارلىق جاي دەپ ويلايمىن. كوپتەگەن اسكەرگە شاقىرىلۋشىلار مەرزىمدى اسكەري مىندەتىن وتەۋ ءۇشىن جانە اسكەري قىزمەتىن شارتپەن جالعاستىرۋعا نەمەسە باسقا دا مەملەكەتتىك ورگاندارعا قىزمەتكە تۇرۋ ءۇشىن وتىنىشتەرىن بەرىپ جاتادى.
وكىنىشكە قاراي, اسكەرگە بارعىسى كەلمەيتىندەر, قانداي دا ءبىر سەبەپتەردى العا تارتىپ اسكەري مىندەتتەن جالتارعىسى كەلەتىندەر دە جەتەرلىك. تىپتەن ىزدەگەندە تاپپايتىندار دا بولادى. ولاردىڭ كوبى الەۋمەتتىك جاعدايمەن ساناسادى. ءبىرى اسكەرگە بارعانشا اقشا تابۋدىڭ سوڭىندا جۇرسە, ەندى ءبىرى وتباسىن اسىراۋدى نەمەسە اتا-اناسىنىڭ جاعدايىن ويلايدى. الايدا ەلىمىزدىڭ اسكەري مىندەتىن وتەۋگە ءتيىس ءاربىر ازاماتى زاڭدىلىقتاردى ءبىلۋى كەرەك.
وسى ورايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قولدانىستاعى زاڭناماسىنا سايكەس, قاتەرلى «جالتارۋشىلارعا» قاتىستى اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق اسەر ەتۋ شارالارى قولدانىلاتىنىن ايتقىم كەلەدى. وسى باعىتتا ءبىز قالاداعى وقۋ ورىندارىندا, مەكەمەلەردە ۇگىت-ناسيحات ءتۇسىندىرۋ شارالارىن, پاتريوتتىق ناۋقاندار جۇرگىزىپ كەلەمىز.
– استانادان كۇزگى شاقىرىلىممەن اتتانعان العاشقى ساربازدار قاي اسكەري قۇرامعا قوسىلدى ەكەن, كەلەسى توپتاردىڭ ازىرلىگى قالاي بولىپ جاتىر؟
– وتكەن اپتادا سالتاناتتى جاعدايدا شىعارىپ سالعان استانالىق جاستار شەكارا قىزمەتى بولىمشەلەرىن تولىقتىردى. ال كەزەكتەگى شاقىرۋشىلار اۋە جانە تەڭىز اسكەرىنە, سونىمەن قاتار دەسانتتىق-شابۋىلداۋشى اسكەر قۇرامىنا باراتىن بولادى. وتان الدىنداعى قاسيەتتى بورىشىن وتەۋگە اتتاناتىن بارلىق بولاشاق ساربازدارعا ساتتىلىك تىلەيمىن!
اڭگىمەلەسكەن
عالىم قوجابەكوۆ
