بيىلعى 2019 جىل – ەلباسىمىزدىڭ باستاماسىمەن جاستار جىلى بولىپ جاريالاندى. جاس ادامنىڭ بويىنا ءتان قاسيەت – ماكسيماليزم. ەندەشە 2019 جىل – قولعا الىنعان الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى ماكسيمالدى تۇردە ىسكە اسىراتىن جىل.
– ەلباسىمىز الدىمىزعا ناقتى تالاپتار قويىپ وتىر. استانا ءتۇرلى دارىندار مەن تالانتتاردىڭ ورداسىنا اينالۋى كەرەك. بۇل – مەملەكەت باسشىسىنىڭ ارتىپ وتىرعان مىندەتى. جاقىندا جاستار ءىسى جونىندەگى كەڭەستىڭ جيىنىنا قاتىستىم. وندا جاستارمەن پىكىرلەسىپ, ءتۇرلى مۇمكىندىكتەردى قاراستىردىق, ماڭىزدى باسىمدىقتاردى انىقتادىق. ءسويتىپ ەلباسىمىزدىڭ بىزگە قويعان تالاپتارىنا ساي «استانا جاستارى-2019» جول كارتاسىن ازىرلەدىك. قۇجاتقا ەنگەن شارالار جاستاردى دەمەپ جىبەرۋ, دۇرىس باعىتقا جەتەلەۋ جانە بويىنداعى تالانتىن تانىپ, تامىرىن جايۋىنا جاعداي جاساۋ ءۇشىن باعىتتالادى, – دەدى اكىم حالىققا ەسەپ بەرۋ جيىنىندا.
شاھار باسشىسى ءوز سوزىندە جاستار سارايى قايتا جاڭعىرتىلاتىنىن ايتا كەلىپ, بۇل ورىن جاستار مەن مەملەكەتتىك ورگانداردى بايلانىستىراتىنىن تىلگە تيەك ەتىپ ءوتتى.
بالاباقشا مەن مەكتەپ سانى ارتادى
اكىمدىك ءبىلىم سالاسىندا مەكتەپكە دەيىنگى بۇلدىرشىندەردى تولىعىمەن ارنايى ورتالىقتارمەن قامتاماسىز ەتۋ, سونداي-اق مەكتەپ سانىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرىن قاراستىرماق. بۇل پروبلەمالار قالاي شەشىلمەك؟ ناقتىراق توقتالار بولساق, 40 پايىزى جەكەمەنشىك بالاباقشالار ەسەبىنەن (مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن 214 بالاباقشا) قاراستىرىلىپتى. بۇعان قوسا, 4 بالاباقشا اشىلماق. ونىڭ بىرەۋى, ياعني 90 ورىن كورۋ قابىلەتى ناشارلاعان بالالارعا ارنالادى.
– مەكتەپ ماسەلەسىنە توقتالار بولساق, 2023 جىلعا دەيىن قازىرگى 161 مىڭ ورىنعا قوسىمشا 120 مىڭ ورىن قوسىلادى. بىلتىر جاڭادان 4 مەكتەپ اشىلدى. ال قاڭتار ايىنان باستاپ №20 مەكتەپ جۇمىس ىستەي باستادى. جازدا م.جۇماباەۆ داڭعىلىنداعى ءبىلىم وشاعىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالادى. بۇعان قوسا, 12 مىڭ ورىنعا ارنالعان 16 نىساننىڭ قۇرىلىسى جالعاسىپ جاتىر. ونىڭ 12-ءسى بيىل اياقتالادى, – دەدى باقىت سۇلتانوۆ.
اكىم ءسوز اراسىندا وقۋشىلاردىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن مەكتەپ جانىنان قوسىمشا Community ورتالىقتارىن اشۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعانىن قوزعاپ ءوتتى. وندا روبوتوتەحنيكا جانە مودەلدەۋ, شاحمات, حورەوگرافيا, stem-زەرتحانالار سەكىلدى ۇيىرمەلەرگە باسىمدىق بەرىلمەك. ءبىر ورتالىقتىڭ بازاسىندا 800 بالاعا دەيىن قامتىلادى. سونداي-اق وقۋشىنىڭ ءۇي جۇمىسىن قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارىندا ورىنداۋ ماسەلەسى دە قاراستىرىلىپ وتىر. بۇل رەتتە كوپبالالى وتباسىلار مەن جەڭىلدىگى بار بالالارعا باسىمدىق بەرىلەدى.
قالا اكىمى ەلورداداعى 77 مەكتەپتە, 13 بالاباقشادا جانە 4 كوللەدجدە ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار جاستارعا جاعداي قاراستىرىلعانىن جەتكىزدى. ەرەكشە ءبىلىم بەرۋ قاجەتتىلىكتەرى بار بالالاردى قامتۋ 6 مىڭ وقۋشىنى قۇرايدى. بۇل جالپى 7,5 مىڭ جاستىڭ 80 پايىزىن قۇرايدى.
– پەداگوگتاردى قولداۋ شاراسىنا ەرەكشە توقتالعىم كەلىپ وتىر. بيىل تاعى دا 1000 تۇرعىن ءۇي سەرتيفيكاتىن تاراتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. قوسىمشا 300 ورىنعا ارنالعان جاتاقحانانىڭ قۇرىلىسى اياقتالۋعا جاقىن. ال ۇستازداردىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ مەن جالاقىسىن ايتارلىقتاي كوبەيتۋ تۋرالى ارنايى شەشىم قابىلداندى, – دەدى استانا اكىمى.
بۇدان بولەك, بيىل قاۋىپسىزدىك باستى نازارعا الىنباق. وسى ماقساتتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن 100 پايىز بەينەكامەرامەن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانىپ وتىر.
جاقسى جۇمىس – جانعا تىنىس
جيىندا تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە تالاپ ەتىلەتىن ماماندىقتاردى الۋ ءۇشىن قوسىمشا 1 مىڭنان استام گرانت كوزدەلگەنى بەلگىلى بولدى. ال وقۋ ۋاقىتىندا جاتاقحانا, تەگىن جول ءجۇرۋ مەن تاماقتانۋ, ستيپەنديا سەكىلدى ماسەلەلەر قاراستىرىلعان. سونداي-اق جاستار تاجىريبەسى باعدارلاماسى ارقىلى جوو تۇلەكتەرى جۇمىسقا ورنالاسا الاتىنى بەلگىلى بولدى.
– جۇمىسسىزدىق ماسەلەسى ءبارىمىزدى الاڭداتىپ وتىر. بۇل پروبلەما بىزگە دەيىن دە وزەكتى بولعان. جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى قازاقستان بويىنشا تەك بىزدە عانا وتە تومەن, ياعني 4,5 پايىزدى قۇراعانمەن, كوبى جۇمىس ورنىنا قاناعاتتانبايدى, – دەدى باقىت سۇلتانوۆ.
جيىن بارىسىندا باس قالامىزدا ەڭبەك بيرجاسىنىڭ بارى ايتىلىپ, جۇمىسقا ورنالاسۋ پروتسەسى بارىنشا اشىق بولاتىنى قوزعالدى. 30 مىڭ ادام جۇمىسپەن قامتىلىپتى. بيىلدان باستاپ قوعامدىق قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى 48 مىڭ تەڭگەدەن 84 مىڭ تەڭگەگە ارتتى.
دارىگەردىڭ جالاقىسى وسەدى
شاھار باسشىسى ءسوز اراسىندا مەديتسينا ەڭبەگى كوپ ەلەنە بەرمەيتىن سالالاردىڭ ءبىرى ەكەنىن قوزعاي وتىرىپ, دارىگەرلەردى قايسار جانعا بالادى. دەگەنمەن قالالىق ەمحانالاردا كادر تاپشىلىعى, قىزمەتكەرلەردىڭ ساپالىق كورسەتكىشى ءالى دە كوڭىل كونشىتپەيتىنىن قوزعاپ ءوتتى. ايتۋىنشا, وسى ماقساتتا ءتۇرلى قادامدار جاسالىپتى. قازىرگى ۋاقىتتا مىناداي 4 ماسەلەگە باسىمدىق بەرىلىپ وتىر: اۋرۋدان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم كورسەتكىشىن ازايتۋ, ءتيىمدى پروفيلاكتيكا مەن ەمدەۋ ءۇشىن ينفراقۇرىلىم قۇرۋ, كادرلارعا ارنالعان الەۋمەتتىك پاكەت, سونداي-اق جابدىقتاۋ جانە يننوۆاتسيا.
– بىلتىر تۋ كورسەتكىشى 3,4 پايىزعا ارتتى. جىل سايىن 30 مىڭعا جۋىق ءسابي دۇنيەگە كەلەدى. ال ءولىم-ءجىتىم 10 پايىزعا ازايدى. ماسەلەن, قان اينالىمى جۇيەسى اۋرۋلارىنان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم 18 پايىزعا, جۇرەك تالماسىنان بولاتىنى 9 پايىزعا جانە گيپەرتونيا 8 پايىزعا تومەندەدى, – دەدى باقىت سۇلتانوۆ. سونىمەن قاتار ونكولوگيالىق اۋرۋدى ەمدەۋدىڭ جاڭا ءتاسىلى ارقىلى قاتەرلى ىسىكتەن بولاتىن ءولىم 8 پايىزعا ازايعانى بەلگىلى بولدى.
جيىندا اكىم استاناداعى مەديتسينالىق مەكەمەلەر قازاقستان بويىنشا العاشقى ورىندا تۇرعانىن ايتا كەلىپ, ءاربىر بەسىنشى پاتسيەنت ەمدەلۋ ءۇشىن بىزگە كەلەتىنىن ءمالىم ەتتى. وسىلايشا مەديتسينالىق تۋريزم جىل ساناپ ارتىپ كەلە جاتىر. سونداي-اق ءۇشىنشى ينسۋلت ورتالىعى, كاتامنەز بولىمشەسى, ياعني شالا تۋعان سابيلەردى قامقورلىققا الاتىن ورىن اشىلدى.
بۇدان وزگە, «دوكتور ۇيىڭىزدە» دەگەن اتاۋعا يە بولعان العاشقى مەديتسينالىق-سانيتارلىق كومەك جەلىسىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى تابىستى ىسكە اسىرىلىپ كەلەدى. بىلتىردىڭ وزىندە بۇل جوبا 8 ملرد تەڭگەنى ۇنەمدەۋگە سەپتىگىن تيگىزدى. ال 2023 جىلعا تامان 15 ملرد تەڭگە ۇنەمدەلمەك. وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ول 20 نىساندا جۇمىس ىستەيتىن بولادى. بۇدان بولەك, «دەنساۋلىق بىلەزىگى», «Smart Astana» تۋرالى دا جيىندا جان-جاقتى اڭگىمە قوزعالدى.
تازا اۋا – دەنساۋلىق كەپىلى
قورشاعان ورتاعا جاۋاپتى ماماندار ءۇشىن جۇرتتىڭ كوبىرەك ءجۇرىپ, كولىكپەن از قاتىناعانى, سونداي-اق تۇرعىنداردىڭ اينالانى لاستاماعانى ماڭىزدىراق.
گاز تاراتۋ جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىسى باستالادى. ەڭ الدىمەن كوكتال-1, كوكتال-2, وڭتۇستىك-شىعىس, جەلەزنودوروجنىي تۇرعىن الاپتارى قامتىلماق. بۇل اۋاعا تارايتىن قاۋىپتى زاتتاردى 80 پايىزعا دەيىن ازايتادى. كادىمگى قىستىگۇنى بولاتىن قويۋ ءتۇتىن سەيىلەتىن كۇن الىس ەمەس.
جيىن بارىسىندا اكىم قوقىستاردى سۇرىپتاپ توگۋدى ءوتىندى. سەبەبى جىل سوڭىنا دەيىن قالدىقتاردى قايتا وڭدەيتىن ەكى زاۋىت سالىنۋ جوسپارلانسا دا بۇل ماسەلە تۇبەگەيلى شەشىلمەيدى ەكەن. سونىمەن قاتار ول استانا ماڭىنداعى ورماندا 10 ملن اعاش بارىن, بيىل تاعى 500 مىڭى ەگىلەتىنىن ءمالىم ەتتى. جىل سوڭىنا دەيىن 5 ساياباق, 2 جەلەكجول, جاڭا ۆەلوجولدار مەن كوشە ترەناجەرلەرى سالىنادى.
