ەلوردادا جاستارمەن جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋ ماقساتىندا نەگىزگى 11 باعىت بەلگىلەندى. بۇل قاتارعا قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدى قۇرۋ مەن دامىتۋ, ساپالى ءبىلىم بەرۋ, قولجەتىمدى باسپانامەن قامتۋ, وزگە دە وسى سياقتى ماڭىزدى ىستەر كىردى. ونىڭ ءبارى جاستار جىلىنا وراي ازىرلەنگەن «نۇر-سۇلتان جاستارى-2019» ايماقتىق جول كارتاسىندا كورسەتىلدى. بۇل تۋرالى نۇر-سۇلتان قالاسى ءماسليحاتىنىڭ كەزەكتى سەسسياسىندا قالالىق قوعامدىق دامۋ ىستەرى باسقارماسىنىڭ باسشىسى تالعات راحمانبەردى مالىمدەدى. سەسسياعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك قيزاتوۆ قاتىستى.
جاڭا ماماندىقتاردى يگەرىپ جاتىر
«جالپى العاندا مەملەكەتتىك ورگاندار ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن بىرىگىپ اتالعان جول كارتاسى اياسىندا جاستارعا قاتىستى 136 جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى كوزدەيدى. باسىمدىقتىڭ ءبىرىن جاستاردى ساپالى بىلىممەن قامتۋعا بەرىپ وتىرمىز. قازىر قالاداعى 109 مەكتەپتە 182 مىڭ وقۋشى وقيدى. جىل سايىن ىشكى كوشى-قوننىڭ ەسەبىنەن ەلورداعا مەكتەپ جاسىنداعى 30 مىڭ بالا كەلىپ قوسىلىپ جاتادى. سول سەبەپتەن كەلەسى جىلى قالادا 5 ورتا مەكتەپ پەن مەكتەپتەرگە جاپسارلاس 3 عيماراتتى پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر. وقۋشىلار سانىنىڭ ارتۋىنا سايكەس جىلدا تۇلەكتەر سانى دا ءوسىپ, 8-10 مىڭ ءجاسوسپىرىم التىن ۇيالارىمەن قوشتاسادى» دەگەن ت.راحمانبەردى مەكتەپتەن كەيىنگى ءبىلىم بەرۋدىڭ جاعدايىمەن تانىستىردى.
ونىڭ ايتۋىنشا, وسى كۇندەرى نۇر-سۇلتان قالاسىندا 16 جوعارى وقۋ ورنى جۇمىس ىستەيدى. جىل سايىن جاڭا جوو-لار اشىلىپ جاتىر. ماسەلەن, بيىل ءىت ۋنيۆەرسيتەت 660 ستۋدەنتكە ەسىگىن ايقارا اشتى. «بۇل وقۋ ورداسىنىڭ اشىلۋىمەن استانانىڭ يننوۆاتسيالىق ينفراقۇرىلىمىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن دامىتۋ جالعاسادى. سونىڭ ىشىندە عىلىم, يننوۆاتسيا جانە ناقتى سەكتوردىڭ ءوزارا بايلانىسى كۇشەيەدى» دەدى باسقارما باسشىسى.
بايانداماشىنىڭ مالىمەتىنشە, قازىرگى جاستاردىڭ تەحنيكالىق ماماندىقتاردى يگەرۋگە قىزىعۋشىلىعى ارتىپ كەلە جاتىر. جوعارى وقۋ ورىنداردا جاڭا ماماندىقتار كوبەيىپ, بۇل ماماندىقتاردى يگەرەمىن دەگەن ستۋدەنتتەردىڭ سانى ارتۋدا. سوعان سايكەس جاڭا ماماندىقتارعا بولىنەتىن گرانتتار كوبەيۋدە. ماسەلەن, بيىل الەۋمەتتىك ءالسىز توپتار ساناتىنا جاتاتىن وتباسىلاردىڭ شىققان 165 بالا گرانتتاردى يەلەنسە, ولاردىڭ 140-ى اقپاراتتىق كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالار, ينجەنەريا, وڭدەۋ, اۋىل شارۋاشىلىعى, بيورەسۋرستار سالالارىنا وقۋعا ءتۇستى.
«قازىر قالادا كاسىبي مامانداردى مەكتەپ جاسىنان دايىنداۋ ينفراقۇرىلىمى قالىپتاستى دەپ نىق سەنىممەن ايتۋعا بولادى. سول ءۇشىن «شەبەرلەر قالاسى», Worldskills Kazakhstan چەمپيوناتى, Astana Innovations Challenge ستارتاپ-مارافونى سياقتى جوبالار ازىرلەندى» دەگەن ت.راحمانبەردى جاستاردى جۇمىسپەن قامتۋ جايىنا توقتالىپ, بۇل كورسەتكىش بويىنشا ەلوردا كوشباسشى ورىندا ەكەنىن ايتتى.
ارەندالىق 1050 پاتەر يەلەرىن تابادى
جۇمىس ىستەيتىن جاستاردى قۋانتاتىن ءبىر جاڭالىق – بيىلعى قاراشا ايىنان باستاپ ولارعا ارەندالىق 1050 پاتەر بەرىلە باستايدى. ءوتىنىش «Smart Astana» پلاتفورماسى ارقىلى قابىلدانادى.
– ءدىن سالاسى بويىنشا جاستار اراسىندا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. بۇل ىسكە تاجىريبەلى 57 ءدىنتانۋشى تارتىلدى. جىل باسىنان بەرى وسىنداي ءتۇسىندىرۋ 4 مىڭنان استام جاس ازامات اراسىندا ءجۇردى. كەلەسى جىل ۆولونتەرلەر جىلى بولىپ جاريالاندى. ءبىز وعان دايىندىقتى باستاپ كەتتىك. جاستار جىلى جابىلعان سوڭ, ۆولونتەرلەر جىلىنا قاتىستى ءىس-شارالار جوسپارىن جاريالايمىز, – دەدى ت.راحمانبەردى.
سەسسيانىڭ الدىندا قالالىق ءماسليحاتتىڭ تۇراقتى كوميسسيالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا دەپۋتات قاراقات ابدەن شاھارداعى كوۆوركينگ ورتالىقتار قىزمەتىنىڭ قىمباتتىعىن ايتىپ, شەت ايماقتاردا تۇراتىن جاستارعا ارناپ ءتيىستى ورتالىقتاردى سالۋ, اۋلا كلۋبتارىنىڭ ماسەلەلەرىن كوتەردى. وعان جاۋاپ بەرگەن ت.راحمانبەردى جىل اياعىنا دەيىن قالادا قوعامدىق دامۋ ىستەرى باسقارماسىنا قارايتىن جاستارعا ارنالعان كوۆوركينگ ورتالىق اشىلاتىنىن, ونداعى قىزمەتتەر تەگىن بولاتىنىن مالىمدەدى.
ال اۋلا كلۋبتارىنا قاتىستى «كەزىندە الماتى قالاسىنىڭ تاجىريبەسىن نەگىزگە الىپ, اۋلا كلۋبتارىن دامىتۋ باعدارلاماسىن ازىرلەگەنبىز. بىراق كوپ قارجىنى قاجەت ەتەتىندىكتەن, بۇل باعدارلاما ءتيىستى قولداۋ تاپپاي, جابىلىپ قالدى. اۋلا كلۋبتارى سول سەبەپتەن دامىماي قالدى. ءبىز قول قۋسىرىپ وتىرماي, وسى ماسەلەنى شەشىپ جاتىرمىز. جىل اياعىنا دەيىن تياناقتايمىز دەپ ويلايمىن» دەپ جاۋاپ بەردى ول.
جەڭىلدىكتەر قاراستىرۋ قاجەت
ءماسليحات دەپۋتاتى ەرلان سىدىقوۆتىڭ مالىمەتىنشە, قالادا 80 مىڭ ستۋدەنت بار. ونىڭ پىكىرىنشە, ولاردىڭ بارلىعىنا قوعامدىق كولىكتە 50 پايىز جەڭىلدىكپەن جۇرەتىندەي مۇمكىندىك تۋدىرۋ كەرەك. «قالانىڭ جاس تۇرعىنىنىڭ كارتاسىن» دا ەنگىزۋ قاجەت. «بۇل كارتا ارقىلى جاستاردىڭ قوزعالىسىنا مونيتورينگ جۇرگىزە الامىز. ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ تاجىريبەسى وسى كارتاعا ءبارى سىياتىنىن كورسەتتى. ولار قاي عيماراتقا قاشان كىردى, قاشان شىقتى, قانشا كىتاپ وقىدى سونىڭ ءبارىن بىلە الامىز» دەگەن دەپۋتات ستۋدەنتتەرگە سپورت نىساندارى مەن مادەني وشاقتاردىڭ قولجەتىمدىلىگى ماسەلەسىن كوتەردى. ە.سىدىقوۆ وسى نىساندارعا دا جاستار جەڭىلدىكپەن كىرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
قوعامدىق دامۋ ىستەرى باسقارماسىنىڭ شتاتىندا 32 ادام قىزمەت اتقاراتىنىن بىلگەن ول وسىنشاما اداممەن 245 مىڭ جاس ازاماتتىڭ بارلىق ماسەلەسىن شەشۋ مۇمكىن ەمەستىگىن, جاستارمەن جۇمىستى اۋتسورسينگكە جىبەرۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
قالالىق قۇرىلىس جانە تۇرعىن ءۇي ساياساتى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى جان مىرزاعالي بەس نىساندى سالۋ ءۇشىن جيىرما جەر تەلىمىن مەملەكەت ءۇشىن ساتىپ الۋ جوباسىن ۇسىندى. سونىڭ ءبىرى ق.ساتباەۆ پەن ج.ناجىمەدەنوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى 1200 ورىندىق مەكتەپ قۇرىلىسىنا قاتىستى بولدى.
مەكتەپتەر قۇرىلىسى نەگە باياۋ؟
بۇل جوبانى دەپۋتاتتار ءبىراۋىزدان قولدادى. بىراق دەپۋتات رامزيا ومىرباەۆا قالالىق ورتانى رەگەنەراتسيالاۋ باسقارماسىنا ساۋالىن باعىتتاپ, ج.ناجىمەدەنوۆ كوشەسىندەگى مەكتەپتىڭ قاجەتتىلىگى قانشالىقتى بولىپ وتىرعانىن سۇرادى. «ءبىز بىرنەشە رەت سارايشىق كوشەسىندە مەكتەپ سالۋ تۋرالى ماسەلە كوتەردىك. «شۇبار» شاعىن اۋدانىندا مەكتەپتىڭ سالىناتىنى جايلى قانشا مارتە ەستىدىك. كۇتە-كۇتە زارىعاتىن بولدىق. سەبەبى سول اۋماقتاردا وتە كوپ بالا تۇرادى. نەگە بۇل ماسەلە ءالى كۇنگە دەيىن شەشىلمەدى؟» دەدى دەپۋتات. قالالىق ورتانى رەگەنەراتسيالاۋ باسقارماسى باسشىسى ورىنباسارىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى مۇرات مۇحامبەتوۆ بۇعان ماردىمدى جاۋاپ بەرە المادى. بۇعان ر.ومىرباەۆا قازىر مەكتەپتەردىڭ قاجەتتىلىگى ەسكەرىلمەي, بوس تۇرعان اۋماقتارعا سالۋ ءجيى ورىن الىپ جاتقانىن, بۇل دۇرىس ەمەستىگىن ايتتى.
استانا-وپەرا» تەاترىنىڭ الدىندا دا مەكتەپ سالىناتىنى ايتىلدى. بىراق سول اڭگىمەدەن ارادا ءبىر جارىم جىل ءوتتى. جۇمىس ءالى باستالمادى. سول جاعالاۋدىڭ ورتالىعىندا مەكتەپ قۇرىلىسىن باستاۋ ءۇشىن قانشا ۋاقىت كەرەك دەپ سۇرادى.
دەپۋتات زەينوللا شىبكەنوۆ «كيرپيچنىي» تۇرعىن الابىندا №12 بالاباقشا-باستاۋىش مەكتەپ كەشەنىنە وقۋشىلار سىيماي جاتقانىن, سول سەبەپتەن 800-دەن استام بالا باسقا مەكتەپتەرگە بارىپ وقۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىرعانىن, بۇل كەشەندى بالاباقشا رەتىندە قالدىرىپ, 1200 ورىنعا ارنالعان جاڭا مەكتەپ قۇرىلىسىن باستاۋدى ۇسىنعاندارىن ايتىپ, الايدا بۇل ماسەلە ءالى شەشىلمەگەنىن جەتكىزدى.
«مەنىڭشە, مەكتەپتەرگە جاپسارلاس عيماراتتار دا ماسەلەنى شەشپەيدى. مىنا مالىمەتتەردى قاراڭىز: №23 مەكتەپتە – سەگىز, №49 مەكتەپتە – جەتى ءبىرىنشى سىنىپ بار. بۇل ساندار وقۋشىلار سانىنىڭ كوپتىگىن بىلدىرەدى. ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپتەر سانىن جويامىز دەگەن جوسپار قويدىق. الايدا ولار ازايۋدىڭ ورنىنا كوبەيىپ جاتىر» دەدى دەپۋتات.
«مەكتەپتەر قۇرىلىسى بويىنشا ءبىلىم باسقارماسى ناقتى جوسپار جاسادى. بۇل باسقارما قاي جەرگە قانشا مەكتەپ كەرەكتىگىن جاقسى بىلەدى. راس, كەيبىر ورتا ءبىلىم بەرۋ ورىندارى ايدالاعا سالىنعانىن جوققا شىعارمايمىز. سەبەبى ءتيىستى جەر تەلىمى مەملەكەت يەلىگىندە, ەشقانداي كەدەرگىلەر بولعان جوق. «شۇباردا» مەكتەپ قۇرىلىسى ماسەلەسى كوتەرىلگەنىنە بەس جىل بولدى. ول جەردە كەيبىر نىسانداردى ءسۇرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ, مەكتەپ سالىنۋى كەرەك ەدى. شاعىن اۋدان تۇرعىندارى مەكتەپتى كۇتىپ جۇرگەنىنە دە 10 جىل بولعان شىعار. بىراق ماسەلە شەشىلمەگەن كۇيى تۇر. ج.ناجىمەدەنوۆ كوشەسىندە مەكتەپ ساياجايلار سۇرىلگەن سوڭ سالىنادى. ول اۋماققا مەكتەپ ءسوزسىز كەرەك. سەبەبى مىڭجىلدىقتار اللەياسىندا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى بەلسەندى ءجۇرىپ جاتىر. كەلەسى جىلى بۇل اۋماقتا كوپتەگەن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلەدى. مۇنى ءماسليحات دەپۋتاتى رەتىندە عانا ەمەس, «استانا باس جوسپارى» ينستيتۋتىنىڭ باسشىسى رەتىندە ايتىپ وتىرمىن» دەدى سارسەنبەك ءجۇنىسوۆ.
سەسسيا قورىتىندىسىندا دەپۋتاتتاردىڭ بارلىق ساۋالدارىنا باسقارمالار تاراپىنان جازباشا جاۋاپ بەرىلەتىن بولىپ شەشىلدى.
