تۇرعىندار سانى تۇراقتى ءوسىپ كەلە جاتقان استانادا جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىنە ەرەكشە دەن قويىلعان. سوڭعى جىلداردىڭ وزىندە عانا قالا اكىمدىگى جۇمىسپەن قامتۋ بويىنشا بىرنەشە باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسۋىنا مۇرىندىق بولىپ, تۇراقتى تۇردە بوس جۇمىس ورىندارى جارمەڭكەسىن ۇيىمداستىرۋدى دا جاقسى داستۇرگە اينالدىرىپ ۇلگەردى. سونىڭ ارقاسىندا جۇمىس بەرۋشىلەر دە كادر تاپشىلىعىن تولتىرىپ, ءوز كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە قالانىڭ گۇلدەنۋىنە عانا ەمەس, ەل ەكونوميكاسىنىڭ تۇراقتى وسۋىنە دە سەرپىن بەرىپ كەلەدى.
ەڭبەككە جول اشادى
استانا قالاسىنىڭ حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ بويىنشا بەلسەندى ءىس-شارالارىنا قاتىسۋعا نيەت بىلدىرۋشىلەر كوپ. قالا بويىنشا قازىرگى تاڭدا جۇمىسپەن قامتۋ ءىس-قيمىلدارىنىڭ ناتيجەسىندە 2787 جاس جۇمىسقا ورنالاستى. اتاپ ايتساق, تۇراقتى جۇمىسقا – 1492, «جاستار تاجىريبەسىنە» – 275, «قوعامدىق جۇمىستارعا» – 752, «الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىنا» – 134, «ءبىرىنشى جۇمىس ورنىنا» – 132, «ۇرپاقتار كەلىسىمشارتىنا» – 2 ادام. اتالعان جوبالار ورتالىق تىركەۋدەگى ازاماتتارعا سۋبسيديالاناتىن, ياعني ايلىق جالاقىسى مەملەكەت تاراپىنان تولەنەتىن جۇمىس ورىندارىن ۇسىنادى. ونىڭ ىشىندە:
– «جاستار تاجىريبەسى» جوباسى ماماندىعى بويىنشا العاشقى جۇمىس تاجىريبەسىن الۋعا كومەكتەسەدى. وعان كوللەدجدى نەمەسە جوو-نى سوڭعى ءۇش جىلدا بىتىرگەن جاستار قاتىسا الادى. باعدارلاماعا قاتىسۋشى 35 جاستان اسپاۋى ءتيىس. سونداي-اق شارتتاردىڭ ءبىرى – ماماندىق بويىنشا جۇمىس تاجىريبەسىنىڭ بولماۋى. بيىل, مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس, پراكتيكادان ءوتۋ مەرزىمى 1 جىلعا دەيىن ۇزارتىلاتىن بولدى. جوبا اياسىندا ەڭبەكاقى تولەۋ دە ۇلعايتىلادى. ەڭبەكاقى مولشەرى – 40 اەك نەمەسە 138000 تەڭگە.
– «الەۋمەتتىك جۇمىس ورنى» جوباسى الەۋمەتتىك وسال توپتاعى ازاماتتاردى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتەدى. بۇل جوبا بويىنشا جۇمىسقا ورنالاسۋ بارىسىندا 16 جاستان 23 جاسقا دەيىنگى بالالار اۋىلدارىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى مەن بالالار ۇيلەرىنىڭ, جەتىم بالالار مەن اتا-اناسىنىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان بالالارعا ارنالعان مەكتەپ-ينتەرناتتاردىڭ تۇلەكتەرى, جالعىزباستى جانە كوپبالالى وتباسىلاردىڭ مۇشەلەرى, مۇگەدەك بالالاردى تاربيەلەپ وتىرعان ادامدار, پروباتسيا قىزمەتىنىڭ ەسەبىندە تۇرعان ادامدار جانە قانداستارعا باسىمدىق بەرىلەدى. الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىنا قاتىسۋ ۇزاقتىعى 12 ايدان استام ۋاقىتتى قۇرايدى. اي سايىنعى سۋبسيديا مولشەرى جالاقىنىڭ بەلگىلەنگەن مولشەرىنىڭ 35 پايىزىن قۇرايدى.
– «قوعامدىق جۇمىستار» قىزمەتكەردىڭ الدىن الا كاسىپتىك دايارلاۋدان ءوتۋىن تالاپ ەتپەيدى. جوباعا جۇمىسسىزدار, ستۋدەنتتەر جانە جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردىڭ جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى وقۋدان بوس ۋاقىتىندا قاتىسا الادى. قاتىسۋ ۇزاقتىعى 12 ايدان اسپايدى. سۋبسيديا (جالاقى) مولشەرى – 35 اەك-تەن كەم ەمەس نەمەسە 120750 تەڭگە.
– «العاشقى جۇمىس ورنى» جاستاردىڭ ەڭبەك نارىعىندا باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋدى, ولاردى قاجەتتى ەڭبەك داعدىلارى مەن ءبىرىنشى جۇمىس ورنىنا بەيىمدەۋدى قامتاماسىز ەتەدى. وعان جۇمىس ىزدەپ جۇرگەن جوو تۇلەكتەرى, جۇمىس تاجىريبەسى جوق NEET ساناتىنداعى جاستار قاتىسا الادى. باعدارلاما ۇزاقتىعى – 18 اي. سۋبسيديا (جالاقى) مولشەرى – 30 اەك نەمەسە 103500 تەڭگە.
– «ۇرپاقتار كەلىسىمشارتى» جوباسى جۇمىسسىزداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا, زەينەتكەرلىك جاسقا تولعان جۇمىسكەردى اۋىستىرۋعا ارنالعان. باعدارلاماعا ەكى جىل ىشىندە وقۋىن اياقتاعان وقۋ ورىندارىنىڭ تۇلەكتەرى قاتىسا الادى. قاتىسۋشى كەمىندە 18 اي مەرزىمگە تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاسادى. سۋبسيديا (جالاقى) مولشەرى 20 اەك-ءتى (58340 تەڭگە) قۇرايدى.
جارمەڭكەدە جۇمىس كوپ
ايتقانداي, جاستاردى جۇمىسپەن قامتۋدا استانا قالاسىندا تۇراقتى تۇردە بوس ورىندار جارمەڭكەسى ۇيىمداستىرىلادى. جىل باسىنان بەرى جاستارعا ارنالعان 6 بوس ورىندار جارمەڭكەسى ءوتتى. وعان 38 جۇمىس بەرۋشى قاتىسىپ, 538 بوس ورىن ۇسىندى, 1638 جوو تۇلەكتەرى مەن جاستار قاتىستى. حابارلامالار قالا اكىمدىگىنىڭ رەسمي پاراقشالارىندا, حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ cnk.kz سايتىندا جانە قالالىق جاستار ساياساتىنا قاراستى @job_astana_jastary Instagram پاراقشاسىندا جاريالانىپ تۇرادى. توقسان سايىن وتەتىن تۇراقتى بوس جۇمىس ورىندارى جارمەڭكەسىنەن بولەك ازاماتتار «ەلەكتروندى ەڭبەك بيرجاسى» پورتالىنداعى بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ تىزبەسىمەن ءوز بەتىنشە تانىسۋىنا مۇمكىندىك قاراستىرىلعان. ول ءۇشىن بار بولعانى www.enbek.kz پورتالىنا تۇيىندەمەسىن تىركەسە جەتىپ جاتىر.
جاسامپاز جوبا – «جاسىل ەل»
جاسوسپىرىمدەردى دە جۇمىسپەن قامتۋدىڭ ءبىر تەتىگى رەتىندە جىل سايىن «جاسىل ەل» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلادى. باعدارلاما – جاستار مەن بالالاردى ەكولوگيا مادەنيەتىنە, تابيعاتتى ايالاۋعا جانە ەڭبەككە باۋلۋعا ارنالعان يگىلىكتى باستاما. 2005 جىلدان باستاپ قولعا الىنعان بۇل جوبانىڭ بيىل XIX ماۋسىمى باستالدى. وعان 14-تەن 35 جاسقا دەيىنگى مەكتەپ وقۋشىلارى, ستۋدەنتتەر جانە جۇمىسسىز جاستار قاتىسا الادى.
جىل سايىن «جاسىل ەل» ساربازدارى قاتارىندا جۇمىس ىستەۋگە قىزىعۋشىلىق تانىتقان جاستاردىڭ سانى ارتۋدا. ولار قالامىزدىڭ قۇرىلىس نىسانىندا ءارتۇرلى ساناتتاعى شەبەرلەردىڭ (قۇرىلىس ينجەنەرى, تەحنولوگ, مونتاج-قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ شەبەرى) كومەكشىسى قىزمەتتەرىن, قالا ماڭىنداعى «جاسىل بەلدەۋدە» اعاش وتىرعىزۋ, تالدار مەن كوشەتتەردى قوپسىتۋ جانە سۋارۋ, اعاشتار مەن كوشەتتەرگە كۇتىم جاساۋ جۇمىستارى ارقىلى تابيعات پەن قالا كەلبەتى ۇندەستىك تاپقان بىرەگەي ەكوجۇيەنىڭ قالىپتاسۋىنا جانە قالا ساياباقتارىنىڭ جاسىل جەلەگىنىڭ كۇتىمىمەن اينالىسىپ, تازالىق جۇمىستارىن جۇرگىزەدى.
جازعى ەڭبەك ماۋسىمىندا جاستاردى جۇمىسپەن قامتۋعا «بازيس-ا» قۇرىلىس كومپانياسى, «استانا كوگالداندىرۋ قۇرىلىسى» اق, «استانا ورمانى» جشس, 100-دەن استام ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى, 20-عا جۋىق كوللەدج جانە 10-نان استام جوعارى وقۋ ورىندارى سەرىكتەس بولۋعا كەلىسىم بەردى. بىلتىر, ناقتى ايتقاندا, 4208 جاس جۇمىسپەن قامتىلسا, بيىل دا 4200 ءجاسوسپىرىم مەن جاستى قامتۋ كوزدەلگەن. ولاردىڭ قاتارىندا كوپبالالى وتباسىلاردىڭ, الەۋمەتتىك از قامتىلعان وتباسىلاردىڭ بالالارى, سونىمەن قاتار, اتا-اناسىنىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان بالالار دا بار. جوباعا قاتىساتىن جاستاردىڭ بارلىعى ارنايى ەكيپيروۆكامەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
قازىرگى تاڭدا مەكتەپ وقۋشىلارى ءوز مەكتەپتەرىنىڭ اۋلاسىن تازارتۋ جۇمىستارىن باستاپ كەتتى. 14-17 جاس ارالىعىنداعى جاستار كامەلەتتىك جاسقا تولماعاندىقتان, ەڭبەك كودەكسىنە سايكەس, دەنساۋلىعىنا زيان تيگىزبەيتىن, اۋىر ەمەس, كۇنىنە 4 ساعاتتان ارتىق ەمەس جۇمىسقا جۇمىلدىرىلادى. ال جۇمىسسىز جاستار قۇرىلىس كومپانيالارىنا ورنالاسىپ, جۇمىس ورنىنان جالاقى الۋ مۇمكىندىگىنە يە. سونىمەن قاتار, «جاسىل ەل» جوباسى اياسىندا قوسىمشا 65 مىڭ تەڭگە كولەمىندە سىياقى تاعايىندالادى. جۇمىس ۋاقىتى – 8 ساعات.
شاعىن كاسىپكەرلىكتى قولدايدى
ەلوردا جاستارىن جۇمىسپەن قامتۋدان بولەك, جاس كاسىپكەرلەردى دە قولداۋعا بارىنشا جاعداي جاسالۋدا. بۇل باعىتتا حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى قازىر جۇمىس بەرۋشىلەر مەن جۇمىسسىز تۇرعىندار اراسىندا دەلدال قىزمەتىن اتقارادى. ورتالىقتىڭ قىسقامەرزىمدى كاسىپتىك وقىتۋ جوباسى دا ءوز ناتيجەسىن بەرىپ كەلەدى. وقۋ مەرزىمى 1 ايدان 6 ايعا دەيىن سوزىلادى. كاسىپتىك وقىتۋعا قاتىسۋشىلار وقۋ اقىسىن تولەۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قولداۋمەن 21787 تەڭگە مولشەرىندە ستيپەنديامەن, مەديتسينالىق بايقاۋدان وتۋگە 6900 تەڭگە ماتەريالدىق كومەكپەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
سونىمەن قاتار جىلدىق 2,5 پايىزبەن جەڭىلدەتىلگەن شاعىن نەسيەلەۋ تەتىگىنىڭ ارقاسىندا جاستارعا ستارتاپ اشۋ مۇمكىندىگى قولجەتىمدى. ەلوردا جاستارى كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق جوباسى اياسىندا جەڭىلدەتىلگەن نەسيە الا الادى. شاعىن نەسيەلەر اگرونەسيەلىك كورپوراتسيا ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل شاعىن نەسيە 21 مەن 35 جاس ارالىعىنداعى جاس كاسىپكەرلەردى قولداۋعا باعىتتالعان. ول كونكۋرس نەگىزىندە بەرىلەدى. جەڭىلدەتىلگەن نەسيەنىڭ شارتتارى: نومينالدى سىياقى مولشەرلەمەسى – جىلدىق 2,5 پايىز, نەسيەنىڭ ماكسيمالدى سوماسى – 5 ملن تەڭگە (كەپىلدىكپەن). مەرزىمى – 5 جىل. مال شارۋاشىلىعىنا – 7 جىل.
ءوتىنىش بەرگەن كەزدە جەكە كاسىپكەر رەتىندە تىركەلۋ مەرزىمى 5 جىلدان اسپاۋى كەرەك. سونىمەن قاتار, ميكروكرەديت بەرۋ مەرزىمىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى ءۇشىن نەگىزگى بورىشتى وتەۋ جانە سىياقى تولەۋ بويىنشا جەڭىلدىك كەزەڭى قاراستىرىلعان. مىندەتتى شارت – كەپىلزاتتىڭ بولۋى. كەپىل رەتىندە جىلجىمالى دا, جىلجىمايتىن مۇلىك تە قابىلدانادى. ولار بولماعان جاعدايدا, كەپىل بەرۋشىنى تارتۋ كوزدەلەدى. كەپىل بەرۋشى جاستاردىڭ اتا-اناسى, تۋىستارى جانە باسقا دا سەنىمدى ادامدارى بولۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار سوڭعى ەكى جىلدا نەسيە تاريحى بويىنشا 180 كۇننەن ارتىق كەشىكتىرۋدىڭ بولماۋى قاجەت. بيىل بۇل ماقساتتا 562 ميكروكرەديت قىزمەتىن الۋشىعا رەسپۋبليكا بيۋدجەتىنەن 2,8 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان. سونداي-اق كەپىلگە قويىلعان مۇلىكتىڭ استانا قالاسىنىڭ اۋماعىندا بولۋى مىندەتتى ەمەس جانە ونى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بۇكىل اۋماعىندا تىركەۋگە بولادى.
جاستارعا شاعىن نەسيە بەرۋ تۋرالى شەشىمدى بيزنەس جوبالاردى ىرىكتەۋ جونىندەگى كونكۋرس كوميسسياسى قابىلدايدى. ونىڭ قۇرامىنا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ, «اتامەكەن» كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ, قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ, ءتۇرلى بيزنەس سالاسىنىڭ وكىلدەرى كىرەدى.
ميكروكرەديت الۋ ءۇشىن ءوتىنىش بەرۋشى بىرنەشە قۇجات تاپسىرۋى كەرەك. ونىڭ ىشىندە ءوتىنىش بەرۋشى الدىمەن جەكە باسىن راستايتىن كۋالىگى مەن بيزنەس-جوسپارىن تاپسىرۋى قاجەت. سودان سوڭ ونىڭ جەكە شوتى بار ەكەنىن راستايتىن بانك انىقتاماسى بولۋى شارت. ەگەر ءوتىنىش بەرۋشى ازاماتتىڭ اتىندا نەسيەلەر بولعان جاعدايدا, نەسيە بەرەشەگىنىڭ, ونىڭ ىشىندە مەرزىمى وتكەن بەرەشەگىنىڭ بار نەمەسە جوق ەكەنى تۋرالى انىقتاما تالاپ ەتىلەدى. ءوتىنىش بەرۋشى جۇمىس ىستەيتىن ازامات بولسا, وندا جالاقىسى مەن باسقا دا تابىسىن راستايتىن قۇجاتتى كورسەتۋى كەرەك. سونداي-اق كەپىلگە بەرىلگەن مۇلىكتى باعالاۋ تۋرالى ەسەپ جانە باسقا دا قۇجاتتار بولۋى قاجەت.
«باستاۋ بيزنەس» جوباسى دا – كاسىپكەرلىكتىڭ قىر-سىرىن ۇيرەنەم دەۋشىلەر ءۇشىن تاپتىرماس مۇمكىندىك. وقىتۋ كۋرسى business.enbek.kz پورتالىندا جۇزەگە اسىرىلادى. وقۋ ۇزاقتىعى 14 كۇنتىزبەلىك كۇننەن اسپايدى. ماڭىزدىسى, وقىعانى تۋرالى سەرتيفيكات پورتالداعى جەكە كابينەتتە كورسەتىلەدى جانە ونى العان كۇننەن باستاپ ءۇش جىلعا دەيىن جارامدى. جاستار ءۇشىن جاڭا بيزنەس-يدەيالاردى ىسكە اسىرۋعا مەملەكەتتىك گرانت بەرۋدىڭ دە جولدارى قاراستىرىلعان. ماسەلەن, گرانتتى باستاپقى بيزنەستى ىسكە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىرعان قاتىسۋشىلار الا الادى. ونىڭ ىشىندە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توبىنا كىرەتىن ادامدار ءۇشىن وتەۋسىز جانە قايتارىمسىز نەگىزدە 1 ميلليون 380 مىڭ تەڭگە بەرىلەدى.
جۇمىسسىزدىقتى جويۋعا, كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا ارنالعان جوبالاردىڭ جەمىستى جۇزەگە اسىپ كەلە جاتقانى قۋانتادى. مەملەكەتتىڭ دە باسىم باعىتى وسى. ويتكەنى ەڭبەك ەتە بىلگەننىڭ ەرتەڭى جارىق بولارى انىق.
