جەدەل جاردەم ەندى جەدەلدەي مە؟ جاڭا قاعيداتتىڭ ارتىقشىلىقتارى قانداي؟

كۇنى كەشە قازاقستان رەس­پۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىنا سايكەس ەلىمىزدە مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋ قاعيدالارى بەكىتىلىپ, زاڭدى كۇشىنە ەندى. جەدەل مەديتسينالىق قىزمەتتەر تۋرالى جاڭا قۇجات ەل ازاماتتارىنا جەدەل جانە شۇعىل مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدىڭ سارالانعان ءتاسىلىن ۇسىنادى. ياعني, جاڭا تالاپقا ساي جەدەل جاردەم قىزمەتى 4 سانات بويىنشا قىزمەت كورسەتەتىن بولادى. الايدا بۇل جاڭالىق كوبىنەسە سىننان كوز اشپايتىن سالانىڭ تۇيتكىلدى ماسەلەسىن شەشە الا ما؟

جەدەل جاردەم 4 ساناتقا ءبولىندى
ءمينيستردىڭ رەسمي مالىمەتىنە سۇيەن­سەك, جەدەل شاقىرتۋلار ساناتتارى بويىنشا بەلگىلەرىنە (سيندرومدارىنا) قاراي وڭتايلاندىرىلعان جانە توپتاستىرىلعان. اتاپ ايتقاندا, 1-كاتەگوريا بويىنشا پاتسيەنتتىڭ ومىرىنە تىكەلەي قاۋىپ توندىرەتىن, شۇعىل مەديتسينالىق كومەك تالاپ ەتىلەتىن جاعدايدا, جەدەل جاردەم 10 مينۋتقا دەيىن كەلۋى كەرەك. سونداي-اق, پاتسيەنتتىڭ ومىرىنە ىقتيمال قاتەر توندىرەتىن, مەديتسينالىق كومەكسىز جاعدايعا دۋشار بولعان ازاماتقا 15 مينۋتقا دەيىن كومەك كورسەتىلۋى ءتيىس. بۇدان بولەك, 3-كاتەگوريا, ياعني پاتسيەنتتىڭ دەنساۋلىعىنا ىقتيمال قاتەر توندىرەتىن وقيعا تۋىنداسا, مەديتسينالىق كومەك 30 مينۋتقا دەيىن كەلۋى قاجەت. ال پاتسيەنتتىڭ جاعدايى ءجىتى اۋرۋلارى نەمەسە سوزىلمالى اۋرۋلاردىڭ اسقىنۋىمەن, كەنەتتەن جانە ايقىن كورىنگەن اعزالار مەن جۇيەلەردىڭ بۇزىلۋىمەن كورىنەتىن, ناۋقاستىڭ دەنساۋلىعىنا جانە ومىرىنە تىكەلەي قاۋىپ جوق جاعدايدا, جەدەل جاردەم 60 مينۋتتىڭ ىشىندە جەتۋى مىندەتتى.

العاشقى كومەكتى ءاربىر ادام جاساۋى كەرەك
مينيسترلىكتىڭ مالىمدەۋىنشە, ءبىرىنشى 3-كاتەگوريا بويىنشا جەدەل مەدي­تسي­­نا­­­لىق كومەك ستانساسى دەڭگەيىندە كورسەتىلەتىن بولادى. ال 4-كاتەگوريا ەمحانالارداعى جەدەل مەديتسينالىق كومەك بولىمشەلەرى دەڭگەيىندە كورسەتىلەدى. ياعني, ەمحانا دەڭگەيىندە جەدەل مەديتسينالىق كومەك كورسەتەتىن بولىمشەلەر تاۋلىگىنە 24 ساعات بويى شاقىرتۋلاردى قابىلدايتىن بولادى. مينيسترلىك بۇل جاڭا باستامانى شۇعىل كومەك كورسەتۋدىڭ 3 كەزەڭى ارقىلى گوسپيتالعا دەيىنگى ءولىم-ءجىتىمدى تومەندەتۋ ءۇشىن جاساپ وتىرعانىن ايتادى.

سونداي-اق, جاڭا بۇيرىققا سايكەس, العاشقى كومەك بريگاداسىنىڭ كەلۋىنە دەيىن جەدەل مەديتسينالىق كومەكتى قاراپايىم ادامدار دا كورسەتە بەرۋى مۇمكىن. ناقتىراق ايتساق, پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى, پاترۋلدىك قىزمەت, ءبىلىم بەرۋ, كولىك, ونەركاسىپ كاسىپورىندارى, الەۋمەتتىك جانە تاعى دا باسقا سالا وكىلدەرى العاشقى مەديتسينالىق كو­مەكتى كورسەتە الادى. سونىمەن قاتار, وسى بۇيرىقتىڭ جاڭا فورماتىندا ستاتسيونارلاردىڭ اۋرۋلاردى قابىلداۋ بولىمىندە پاتسيەنتتەردىڭ ترياج-سۇرىپتاۋىن كۇشەيتۋ جانە ولاردى كەز كەلگەن پاتولوگيامەن قابىلداۋ ۇسىنىلادى. بۇدان بولەك, قابىلداۋ ءبولىمى دەڭگەيىندە ۋاقىتىلى شۇعىل مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ, قاجەت بولعان جاعدايدا, پاتسيەنت­تەردىڭ جاي-كۇيىن تۇراقتاندىرۋعا دەيىن العاشقى رەانيماتسيالىق جانە وزگە دە ءىس-شارالاردى كورسەتۋ ءۇشىن جاڭا دارىگەرلىك ماماندىق – قابىلداۋ ءبولىمىنىڭ دارىگەرى («emergency doctor») ەنگىزىلگەن.

مينيسترلىك باستاماسىندا ءمىن جوق پا؟
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ جاڭا ەرەجەسىنە اركىم ءارتۇرلى كوزقاراس ءبىلدىرىپ جاتىر. ماسەلەن, كەيبىر سىنشىلار «جەدەل جاردەم قىزمەتى اتى زاتىنا ساي ادامدارعا شۇعىل كومەكتەسۋ كەرەك. الايدا ءبىزدىڭ ونسىز دا شابان قيمىلدايتىن جەدەل جاردەم قىزمەتىمىز 1 ساعاتقا دەيىن كومەككە كەلمەيتىنىن زاڭداستىرىپ جاتىر» دەپ ايتىپ جاتىر. ءبىر قاراعاندا, بۇل پىكىردىڭ جانى بار سياقتى. ايتسە دە, كوپشىلىكتىڭ اراسىندا مينيسترلىكتىڭ ­باس­تاماسىن قولدايتىنىن ءبىلدىرىپ جاتقان جاندار دا بارشىلىق. مىسالى, كەي كەزدەرى ءولىم اۋزىندا جاتقان ادامدارعا جەدەل جاردەم كولىگى كەشىگىپ كەلىپ, سونىڭ سالدارىنان قايعىلى جاعدايلار بولىپ جاتادى. الايدا ءدال وسى كەزدە مەديتسينالىق كومەك جەڭىل-جەلپى اۋىرعان ناۋقاستىڭ شاقىرتۋى بويىنشا كەتىپ بارا جاتۋى مۇمكىن.

ماسەلەن, وسىدان ەكى اي بۇرىن قورعالجىن تاس جولىنىڭ بويىندا كولىك جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ازامات جۇرەگى ۇستاپ, كولىككە يە بولا الماي قالدى. ءبىز جۇرگىزۋشىنىڭ جۇرەگى ۇستاپ, جولدا تالىپ قالعانىن ايتىپ, جەدەل جاردەم قىزمەتىن شاقىرعان بولاتىنبىز. ايتسە دە, استانا قالالىق جەدەل جاردەم قىزمەتى 40 مينۋتتان كەيىن ازەر دەگەندە جەتتى. ال ءدال وسى كەزدە اتالعان جولدىڭ بويىنان تاعى ءبىر جەدەل جاردەم كولىگى باسقا ناۋقاسقا كەتىپ بارا جاتتى. ءبىز ونى توقتاتىپ ۇلگەرە المادىق. وكىنىشكە قاراي, 40 مينۋتتان كەيىن ناۋقاسقا جەدەل جاردەم كورسەتكەنىمەن, كولىك جۇرگىزۋشىسى سول جەردە قايتىس بولدى. بۇل جەردە العاشقى مەديتسينالىق كومەك كورسەتە الماعان ءبىزدىڭ دە ايىبىمىز بار.

ەگەر مينيسترلىكتىڭ قاۋلىسى بۇعان دەيىن شىققاندا, جۇرەگى ۇستاپ قالعان جۇرگىزۋشىگە ءبىرىنشى ساناتتا كومەك كورسەتىلەتىن بە ەدى؟ ايتسە دە, ءبىزدىڭ سىننان كوز اشپايتىن جەدەل جاردەم قىزمەت 3 پەن 4-كاتەگوريانىڭ نەگىزىندە جۇمىس جاساۋعا ادەتتەنىپ العان. وسىنداي وقىس وقيعا ورىن العان كەزدە ەڭ ءبىرىنشى بولىپ قاۋىپتى جاعدايعا تاپ بولعان جاندارعا كومەك كورسەتىلۋى كەرەك. سوندىقتان دا بۇل تۇرعىدان كەلگەندە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ زاڭى وتە ورىندى.

حات جازىپ وتىرۋعا ۋاقىت تار
الايدا وسى ءبىر ورىندى ەرەجەگە باي­­­­لانىستى استانا قالالىق جەدەل مەديتسينالىق جاردەم ستانساسى وكىلدەرى پىكىر ءبىلدىرىپ, ءوز ويلارىن ايتۋدان ات تونىن الا قاشتى. ءبىز باس دارىگەر ساپاربەك دۇيسەنوۆكە «جاڭا ەرەجەنىڭ جۇمىستارىڭىزعا قانشالىقتى پايداسى بار؟» دەپ سۇراق قويعىمىز كەلگەن. الايدا باس دارىگەردىڭ «باستى حاتشىسى» نۇربانۋ توكەنوۆا وزدەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ رۇقساتىنسىز جاۋاپ بەرە المايتىنىن ايتتى. سونداي-اق, ول سۇراق قويۋ ءۇشىن جەدەل جاردەم مەديتسينالىق جاردەم ستانساسىنا ارنايى حات جازۋ كەرەك ەكەنىن ەسكەرتتى.

وسىدان كەيىن دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنا حابارلاسىپ, ءمان-جايدى تۇسىندىرگەن ەدىك, ولار استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن رۇقسات الۋ كەرەك ەكەنىن جەتكىزدى. ابىروي بولعاندا, ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ «باتاسىن» العانىمىزدى ايتىپ, قايتا حابارلاسىپ ەدىك, ول ساپاربەك دۇيسەنوۆتىڭ قولى تيمەيتىنىن, ونىڭ ورنىنا باس دارىگەردىڭ ورىنباسارى سايلاۋبەك ايتماعانبەتوۆ جاۋاپ بەرەتىنىن ايتتى. الايدا ول دا دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ پارمەنىنسىز ەشتەڭە ايتپايتىنىن العا تارتتى. وسى كەزدە اتا زاڭعا سايكەس ءجۋرناليستىڭ «اقپاراتتى iزدەستiرۋدi جۇزەگە اسىرۋعا, سۇراتۋعا, الۋعا جانە تاراتۋعا» قۇقىلى ەكەنىن ايتىپ, ارەڭ دەگەندە پىكىر بەرۋگە كوندىردىك. سايلاۋبەك ايتماعانبەتوۆتىڭ ايتۋىنشا, مينيسترلىك ۇسىنىپ وتىرعان ەرەجە جەدەل جاردەم قىزمەتىنە تىڭ سەرپىن بەرەدى.

– ءبىز ءبىرىنشى, ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ساناتتاعى ناۋقاستارعا جەدەل بارىپ, قىزمەت كورسەتەمىز. ال 4-ساناتقا جاتاتىن ازاماتتار سوزىلمالى ناۋقاسقا شالدىققان جاندار بولىپ ەسەپتەلەدى. ماسەلەن, بىزگە باسى نەمەسە ءىشى سياقتى جەڭىل-جەلپى اۋرۋمەن اۋىرىپ جاتقان ادامدار حابارلاسادى. وسىنداي ناۋقاستارعا كوپ ۋاقىتىمىز كەتىپ, ال دەر كەزىندە كومەك كورسەتىلۋى ءتيىس جاندارعا كەشىگىپ قالىپ جاتامىز. ارينە, ءبىز سوزىلمالى ناۋقاسپەن اۋىراتىن ادامدار شاقىرسا, بارماي قويمايمىز. شىن مانىسىندە, ولار وزدەرى تىركەلگەن ەمحانادا قارالۋى كەرەك. جالپى, مينيسترلىكتىڭ وسى ەرەجەسىنەن كەيىن ءبىز ناقتى جۇمىستارمەن اينالىساتىن بولامىز, – دەيدى ول.

دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى عانا ەمەس, بۇگىندە كەز كەلگەن مەكەمەدەن قانداي دا ءبىر جاۋاپ العىڭىز كەلسە, «باسقارمادان رۇقسات الىڭىز نەمەسە حات جازىڭىز» دەپ ايتادى. الايدا كەيبىر ماسەلەگە بايلانىستى باسقارمادان رۇقسات الىپ, ارنايى حات جازىپ وتىرۋعا ۋاقىت تاپشى. ونىڭ ۇستىنە بىرنەشە كۇن بويى حاتتىڭ جاۋابىن كۇتىپ وتىرعاندا, كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەڭنىڭ ماڭىزى جوعالىپ كەتەدى. وكىنىشكە قاراي, مۇنى باسقارما باسشىلارى مەن قۇزىرلى ورىندار تۇسىنبەي ءجۇر. ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى, اقپارات قۇرالدارى تۋرالى زاڭنان باسقارما باسشىسىنىڭ اۋىزشا ايتقان بۇيرىعى باسىم بولىپ تۇر…

سەرىك
جولداسباي