كەيدە جەكە كاسىپ اشۋ پروتسەسىن سالىق تولەۋ مىندەتتەرى تەجەپ تۇرادى. الايدا بۇل كوبىسى ويلايتىنداي قيىن شارۋا ەمەس. تومەندەگى ماتەريالدا ءبىز سولاردىڭ نەگىزگىلەرىن جىكتەپ جازدىق.
قازاقستاندا كاسىپكەرلەرگە سالىق سالۋ رەجيمىن دەربەس تاڭداۋ قۇقىعى بەرىلگەن. كاسىپكەر قانداي فورماتتى تاڭداسا دا, مەيلى ول جەكە كاسىپكەرلىك (جك) نەمەسە جشس بولسىن, سالىقتاردى ەسەپتەۋ رەجيمىن ءوزى انىقتاۋى كەرەك. جالپى, سالىق سالۋدىڭ التى رەجيمى بار:
جبر (جالپىعا بىردەي بەلگىلەنگەن رەجيم) – كىرىس پەن شىعىس اراسىنداعى ايىرمادان تولەنەتىن سالىق.
وڭايلاتىلعان رەجيم (وڭايلاتىلعان دەكلاراتسيا نەگىزىندەگى ارناۋلى سالىق رەجيمى) – تۇسكەن تابىس سوماسىنان تولەنەتىن سالىق.
پاتەنت (پاتەنت نەگىزىندەگى ارناۋلى سالىق رەجيمى) – مالىمدەلگەن تابىس سوماسىنان ەسەپتەلەتىن سالىق.
تشر (تىركەلگەن شەگەرىم رەجيمى) – كىرىس پەن جەكەلەگەن شىعىنداردىڭ ءتۇرى اراسىنداعى ايىرمادان تولەنەتىن سالىق.
بجس (شارۋا نەمەسە فەرمەرلىك قوجالىقتار ءۇشىن ارنايى سالىق رەجيمى) – جەر ۋچاسكەسىنىڭ اۋدانىنا قاراي ەسەپتەلەتىن بىرىڭعاي جەر سالىعى.
ءاشتو (اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وندىرۋشىلەر مەن اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆتەرى ءۇشىن ارنايى سالىق رەجيمى) – سالىقتار جالپى بەلگىلەنگەن تارتىپپەن تولەنەدى جانە 70 پايىزعا ازايتىلادى.
بۇلاردىڭ ىشىندەگى ەڭ كوپ تارالعانى – جبر مەن وڭايلاتىلعان رەجيم. ادەتتە, ءىرى كاسىپورىندار جالپى بەلگىلەنگەن تارتىپتە, ال ورتا جانە شاعىن كومپانيالار وڭايلاتىلعان رەجيمدە جۇمىس ىستەيدى. ءبىز پاتەنت بويىنشا سالىق سالۋ رەجيمىن قاراستىرمايمىز, ويتكەنى فيسكالدى ورگاندار بۇل رەجيمدى الىپ تاستاۋدى جوسپارلاپ وتىر. تشر جەكە كاسىپكەرلەر اراسىندا وتە سيرەك قولدانىلادى, سوندىقتان ول تۋرالى اقپارات الۋ ءۇشىن سالىق كەڭەسشىسىمەن بايلانىسقان دۇرىس. ال اۋىل شارۋاشىلىعى رەجيمدەرىن جەكەلەي قاراستىرامىز.
جۇمىسشىلارى جوق جك وڭايلاتىلعان رەجيم بويىنشا قانداي سالىق تولەيدى؟
جۇمىسشىلارى جوق, ياعني تەك ءوزى جۇمىس ىستەيتىن جك وڭايلاتىلعان رەجيم بويىنشا مىناداي سالىق تولەيدى:
• تابىستىڭ 1,5 پايىز مولشەرىندەي جەكە تابىس سالىعى (جتس).
• تابىستىڭ 1,5 پايىز مولشەرىندەي الەۋمەتتىك سالىق ء(اس).
• قوسىمشا قۇن سالىعى (ققس) – جىلدىق اينالىم 30000 اەك-تەن اسسا, اينالىمنىڭ 12 پايىز مولشەرىندەي تولەنەدى. ەگەر تاۋار ەكسپورتقا شىعارىلسا, بۇل سالىق تولەنبەيدى.
• مىندەتتى زەينەتاقى تولەمدەرى (مزت) – قالاۋى بويىنشا تاڭداپ الىناتىن 1 اەك پەن 50 اەك اراسىنداعى تابىستىڭ 10 پايىزى.
• الەۋمەتتىك اۋدارىمدار – 1 اەك پەن 7 اەك اراسىندا تاڭداپ الۋعا بولاتىن مالىمدەلگەن تابىستىڭ 3,5 پايىزى.
الەۋمەتتىك اۋدارىمدار مەن الەۋمەتتىك سالىقتى شاتاستىرماۋ كەرەك. الەۋمەتتىك اۋدارىمدار الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنا جىبەرىلەدى, ول جۇمىستان شىققان جاعدايدا جاردەماقى رەتىندە پايدالانىلادى. الەۋمەتتىك سالىق مەملەكەتتەگى الەۋمەتتىك سالانىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە جۇمسالادى.
جك جالپىعا بىردەي بەلگىلەنگەن رەجيم بويىنشا قانداي سالىق تولەيدى؟
ەگەر جك جالپى بەلگىلەنگەن رەجيم بويىنشا جۇمىس ىستەسە, وندا ول سالىقتى تابىس ەمەس, پايدا, ياعني كىرىس پەن شىعىس اراسىنداعى ايىرماشىلىق نەگىزىندە تولەيدى. بۇل رەجيم بويىنشا تولەنەتىن سالىق تۇرلەرى وڭايلاتىلعان رەجيمدە ايتىلعان سالىق تۇرلەرىمەن بىردەي. تەك ءبىر ايىرماشىلىعى, جدك ءۇشىن سالىناتىن جەكە تابىس سالىعىن كاسىپكەر ءوزىنىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتىنىڭ نەگىزىندە جىلىنا ءبىر رەت ەسەپتەپ شىعارادى. ول جىل سايىن جتس بويىنشا دەكلاراتسيا وتكىزۋگە مىندەتتى.
جۇمىسشىلارى بار جك وڭايلاتىلعان رەجيم بويىنشا قانداي سالىق تولەيدى؟
• ەگەر جەكە كاسىپكەردىڭ جالدامالى جۇمىسشىلارى بار بولسا, وندا ولارعا دا سالىق تولەنەدى.
• سونداي-اق قىزمەتكەرلەردىڭ ارقايسىسى ءۇشىن جتس (جالاقىنىڭ 10 پايىزدىق مولشەرىندەي) تولەنەدى. بۇل سالىق جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسىنان ۇستالادى.
• قىزمەتكەردىڭ مىندەتتى زەينەتاقى تولەمدەرى (مزج) – بۇل دا جەكە تابىس سالىعى سەكىلدى, جالاقىنىڭ 10 پايىزدىق مولشەرىنە تەڭ.
• الەۋمەتتىك اۋدارىمداردى ەسەپتەپ شىعارۋ ءۇشىن زەينەتاقى اۋدارىمدارى الىنىپ تاستالعان جالاقىنىڭ 3,5 پايىزىن الۋ كەرەك.
• ءاربىر جۇمىسشى ءۇشىن مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا ء(مامس) جالاقىنىڭ 1,5 پايىز مولشەرىندەي جارنا تولەنەدى, بىراق بۇل رەتتە جالاقى 10 تجم-نان اسپاۋى ءتيىس.
• وڭايلاتىلعان دەكلاراتسيا نەگىزىندە اسر قولداناتىن جك ءوز قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن الەۋمەتتىك سالىق تولەمەيدى. ول كاسىپكەرلىك قىزمەت ناتيجەلەرى بويىنشا ەسەپتەلەدى.
• سونىمەن قاتار, جەكە كاسىپكەر ءوزى ءۇشىن دە مىندەتتى زەينەتاقى جارناسى (10 پايىز) مەن الەۋمەتتىك اۋدارىمدار (3,5 پايىز) تولەيدى.
