جەتىسۋدىڭ جۇيرىكتەرى جينالدى

اپتا باسىندا «ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمە اياسىندا استانا قالاسىندا الماتى وبلىسىنىڭ مادەني كۇندەرى اشىلدى. «قازاقستان» ورتالىق كونتسەرت زالىندا «جەتىسۋ – جۇماق مەكەنىم» اتتى كونتسەرتتىك باعدارلامامەن شىمىلدىعىن تۇرگەن جەتىسۋلىقتاردىڭ مادەنيەت مەرەكەسى 15 شىلدەگە دەيىن جالعاسادى.

جەتىسۋ وڭىرىنەن ەلورداعا ءارتىس­تەر, سۋرەتشىلەر, سپورتشىلار, قولونەر شەبەرلەرىن قوسقاندا 400-گە جۋىق ادام كەلدى. كونتسەرت الدىندا ۇيىمداستىرىلعان كورمەنى قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى جانە الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆ ارالاپ شىقتى. سول جەردەن ۇستا داركەمباي اتىنداعى قولونەر مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى, اكە جولىن قۋعان تەكتىنىڭ تۇياعى داۋلەت شوقپاروۆتى كەزدەستىرىپ, از-كەم اڭگىمەگە تارتتىق.

«استاناعا التى شاكىرتىمدى ەرتىپ الىپ كەلدىم. جالپى العاندا «شىعىس بازارى» ەتنواۋىلىندا 22 كولونەرشى جايعاس­تىق. ەتنواۋىلدا قولدان شىققان بۇيىمدارىمىزدى كورمەگە قويىپ, شەبەرلىك ساباقتارىن وتكىزىپ جاتىرمىز. الماتى وبلىسىنىڭ بارلىعى دەرلىك بەتكەۇستار شەبەرلەرى استاناعا جينالدى» دەيدى داۋلەت داركەمبايۇلى.

سونداي شەبەرلەردىڭ ءبىرى – الماتى وبلىستىق ديزاينەرلەر وداعىنىڭ توراعاسى, قر مادەنيەت قايراتكەرى, ساۋلەتشى, ەتنوديزاينەر قۇرمانعازى قادىروۆتىڭ ايتۋىنشا, ءوزىنىڭ قولىنان شىققان بۇيىمدارى ۇلتتىق سالت-داستۇردەن تامىر تارتىپ, فيلوسوفيا­لىق مانىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇيىمداردىڭ اتاۋلارى دا «قۇدا مىڭ جىلدىق», «بوساعاڭ بەرىك بولسىن», «ۇلى دالا رۋحى» بولىپ جالعاسىپ كەتە بەرەدى.

«ءوز جۇمىس­تارىمدى مادەني مۇرانىڭ ءبىر تارماعى دەپ ەسەپتەيمىن. ماسەلەن, قازىرگى ۇرپاق قازاقتىڭ ءجون-جورالعىلارىن, ىرىم-تيىمدارىن كوپ بىلە بەرمەيدى. ال مەن ءبىر عانا بۇيىممەن ونىڭ مانىنە بويلاتۋعا تىرىسامىن. سىيلى قوناعىمىز­عا ءبىز قويدىڭ باسىنان بولەك جامباستى تارتامىز. «قۇدا مىڭ جىلدىق» اتتى تۋىندىم ارقىلى سونى بەينەلەدىم. بۇل بۇيىمدا قۇلدىراڭداپ شاۋىپ بارا جاتقان قۇلىننىڭ, قوبىزدىڭ فراگمەنتتەرى دە كەزدەسەدى. «ايەل ەركەكتىڭ قابىرعاسىنان جاراتىلدى» دەپ جاتامىز, قابىرعانىڭ دا ەلەمەنتىن قوستىم» دەيدى قولونەر شەبەرى.

ال كونتسەرتتىك باعدارلامانى ءسۇيىنباي اتىنداعى الماتى وبلىستىق فيلارمونياسى جانە «الاتاۋ اۋەندەرى» ونەر ۇجىمى باستاپ بەردى. ءارى قاراي م.تولەباەۆ اتىنداعى حالىق اسپاپتار وركەسترى, «سازگەن», «ادىرنا», «قۇلانساز» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق انسامبلدەرى, «تالدىقورعان اۋەندەرى» ءانسامبلى قۇلاقتىڭ قۇرىشىن قاندىراتىن كۇيلەردى بەبەۋلەتتى. «باحار» بي ءانسامبلى «لەزگينكا» بيىمەن كورەرمەندەردى ءبىر قىزدىرىپ الدى. «التىناي» مەملەكەتتىك حالىقتىق بي ءانسامبلى «ەكسپو» ءبيىن تارتۋ ەتتى.

انشىلەرگە كەزەك كەلگەندە قر ەڭبەك سىڭىرگەن ارتىستەرى قانات پەن ايتكۇل قۇدايبەرگەنوۆتەر, ۇلجان ايناقۇلوۆا, قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى گۇلنۇر ورازىمبەتوۆا, سايات مەدەۋوۆ پەن «شاپاعات» توبى, ت.ب. تامىلجىتا ءان سالدى. اقىن جانگەلدى نەمەرەباەۆ پەن سازگەر سەرىك سىزدىقوۆ استانادا ءوتىپ جاتقان الەمدىك ايتۋلى شاراعا ارناعان «ەكسپو – مەرەكە» اتتى ءاننىڭ تۇساۋىن اسىلبەك تويلىباەۆ پەن مانشۇك تۇرسىنعازينا كەستى.

العاشقى كۇنى سول سياقتى الماتى وبلىسىنىڭ مادەني كۇندەرى شەڭبەرىندە استانادا تاعى بىرنەشە شارا ءوتتى. ب.ريموۆا اتىنداعى وبلىستىق دراما تەاترى «جاستار» تەاترى ساحناسىندا ۋ.شەكسپيردىڭ «رومەو مەن دجۋلەتتا» جانە د.­يسابەكوۆتىڭ «قۇستار فەستيۆالى» سپەكتاكلدەرىن قويدى. قر قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري-تاريحي مۋزەيىندە م.تىنىشپاەۆ اتىنداعى تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ «تۋعان ولكە – تۇنعان تاريح» اتتى كورمەسى مەن كوركەمسۋرەت گالەرەياسىنىڭ «جەتىسۋ سۋرەتشىلەرى» اتتى قىلقالام شەبەرلەرىنىڭ كورمەسى ۇيىمداستىرىلدى. وعان كەلگەندەر قازاق باتىرلارى قارۋ-جاراقتارىنىڭ ۇلگىلەرىمەن: ايبالتالارمەن, قىلىشتارمەن, شوقپارلارمەن, جامبىل اقىن ءومىرىنىڭ ءار كەزەڭدەرىنەن سىر شەرتەتىن جىرلارمەن تانىستى.

ولكە تاريحى كورنەكتى عالىم-سايا­حاتشى شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ ومىرىمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنى بەلگىلى. عالىمنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىنە قاتىستى جادىگەرلەر كەربۇلاق اۋدانىنداعى ش.ءۋاليحانوۆ مۋزەيىنىڭ قورىنان الىنعان.

سونىمەن قاتار 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستى زەرتتەۋگە ەلەۋلى ۇلەس قوسقان تۇركىستان-ءسىبىر تەمىرجولىنىڭ باس ينجەنەرى, قازاقتان شىققان تۇڭعىش كاسىبي ينجەنەر-تەمىرجولشى مۇحامەتجان تىنىشپاەۆ تۋرالى ماتەريالدار دا قويىلدى.
كەشە ب.ريموۆا اتىنداعى وبلىس­تىق دراما تەاترى س.بالعاباەۆتىڭ «ەڭ جاقسى ەركەك» سپەكتاكلىن قويدى. بۇگىن وسى ونەر ۇجىمى ساحنالاعان م.يمانعازينوۆتىڭ «ءىلياس» قويىلىمىن تاماشالاي الاسىزدار.

ال كونتسەرتتىك باعدارلاماعا كەلسەك, 13 شىلدە كۇنى «التىناي» مەملەكەتتىك حالىقتىق بي ءانسامبلى «جاستار» سارايىندا «تالدى ارۋلار» اتتى باعدارلاماسىن جانە ەرتەڭ ەتنواۋىلدا ءسۇيىنباي اتىنداعى وبلىستىق فيلارمونيا­ سى جانە «قۇلانساز» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق ءانسامبلى «اۋىلىڭ سەنىڭ ىرگەلى» كونتسەرتىن ۇسىنادى.

دەمالىس كۇندەرى «ەتنواۋىل» ۇلتتىق-مادەني كەشەنىندەگى «قازانات» اتشابارىندا الماتى وبلىسىنىڭ سپورتشىلارى قازاق كۇرەسىنەن, اۋدارىسپاقتان, تەڭگە ىلۋدەن, جامبى اتۋدان, اسىق اتۋدان, بۇركىت سالۋدان, توعىزقۇمالاقتان ويىندار كورسەتىپ, شەبەرلىك ساباقتارىن وتكىزەدى جانە سول ورىندا قازاق يتتەرىنىڭ كورمەسى وتەدى.

ال الماتى وبلىسىنىڭ مادەني كۇندەرى 15 شىلدە كۇنى امفيتەاتردا «جەرۇيىق – جاسىل باۋلارىم» اتتى باعدارلامامەن جابىلادى.

امانعالي قالجانوۆ