استانادان تاياق تاستام جەردە جاتقان جىبەك جولى اۋىلىنىڭ 4 جانە 6-شاعىن اۋداندارى وسىناۋ 21 عاسىردا جارىقسىز, جولسىز قالىپ وتىر. قوعامدىق كولىك قاتىناسى مۇلدەم جوق. ەندى, بۇعان قوسا, اۋىلدىڭ جانىنان اقىلى جول تەرمينالى سالىنىپ, اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قالاعا باراتىن جولى دا جابىلماق. ءسويتىپ, تۇرعىندار قالاعا بارۋ ءۇشىن تەرىسىنە قاراي ءارى-بەرى 30 شاقىرىمداي ارتىق جول ءجۇرىپ, قايتادان تەرمينال ارقىلى ءوتۋى كەرەك. اۋىل قىس بويى قار قۇرساۋىندا قالىپ, تۇرعىندار ءوز كۇشىمەن جول تازالايدى. اتالعان ماسەلە بويىنشا ءتىلشىمىز اۋىلعا ارنايى بارىپ, ءىستىڭ ءمان-جايىمەن تانىسىپ قايتتى.
«اتى جوق اۋىل» دەپ اتاسا دا بولادى
ەلوردادان 15 شاقىرىمداي جەردە قاراعاندى تاس جولىنىڭ بويىندا ورنالاسقان جىبەك جولى اۋىلى ارشالى اۋدانىنا قارايدى. سوڭعى جىلدارى حالىق سانى قارقىندى ارتقان اۋىل ىرگەسىنەن جاڭا 4-ءىنشى جانە 6-نشى شاعىناۋداندار بوي كوتەرىپ ۇلگەرگەن. بۇگىندە 500 شاماسىندا جەكە تۇرعىن ۇيلەر سالىنعان. جوعارىدا ايتىلعان بارلىق ماسەلە وسى شاعىناۋداندارعا قاتىستى بولىپ وتىر.
«بىزدەرگە مەكەنجاي تۋرالى انىقتاما بەرگەندە «جىبەك جولى» اۋىلى دەپ بەرەدى. بىزدەر و باستا تۇرعىن ءۇي سالاتىن جەر ۋچاسكەلەردى جەكە ادامداردان ساتىپ العانبىز. ءۇي قۇجاتتارىمىز بار. بىراق بۇل اۋىلدى «اتى جوق اۋىل» دەپ اتاساڭىزدار دا بولادى. سەبەبى جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك ءۇشىن ءبىزدىڭ اۋىل جوق سياقتى. بىزدەرمەن ءىسى جوق. ماسەلەلەرىمىزدى شەشىپ جاتقان ەشقايسىسى جوق» دەپ رەنىشىن جەتكىزدى 4-ءىنشى شاعىناۋداننىڭ تۇرعىنى باقىتجان
ساپارعاليەۆ.
اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ايتۋىنشا, بۇل شاعىناۋدانداردا ۇيلەر 2009 جىلدان باستاپ سالىنا باستاعان. اسىرەسە, سوڭعى 3 جىلدا باسپانالار وتە كوپ سالىنىپتى. بۇرىن بۇل جەرلەردە تەك باقشا ونىمدەرى ەگىلگەن.
ەلەكتر جۇيەسىنىڭ جايى قالاي بولماق؟
اۋىل استانانىڭ ىرگەسىندە ورنالاسقانىمەن, ەلەكتر جارىعىنا جارىماي وتىر. ايتۋلارىنشا, جاقىندا 4-ءىنشى شاعىناۋداننىڭ بىرقاتار ۇيلەرىنىڭ ەلەكتر توعىن اقمولا ەلەكتر تاراتۋ جەلىسى كومپانياسى (ارەك) ەسكەرتۋسىز ايىرىپ تاستاپتى. سەبەبى ەلەكتر جەلىسىن تاراتاتىن ترانسفورماتور جەكە ادامعا تيەسىلى ەكەن. ەندى ول ادام جاقىندا قايتىس بولىپ, ونىڭ كاسىبى قاراۋسىز قالعان كورىنەدى. جارىقسىز قالعان تۇرعىندار ەلەكتر جارىعىن قوسۋدى تالاپ ەتىپ, اۋىل تۇبىندەگى رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار تاس جولدى جاپقان. سوندا عانا جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى ەلەكتر جارىعىن قايتا قوسىپتى. بىراق ماسەلە تولىق شەشىلمەگەن كۇيى تۇر.
«ءبىز توكتى جەكە ادامنان الاتىنبىز. باسىندا ول ادامعا ءبىز اقشانىڭ قۇنى بار كەزدە ستولبى مەن جەلى ءۇشىن ءار ءۇي 100 مىڭ تەڭگەدەن تولەگەن بولاتىنبىز. ودان بەرى ەلەكتر توگىنىڭ ءبىر كيلوۆاتى ءۇشىن اي سايىن 28 تەڭگەدەن ۇزبەي تولەپ كەلدىك. جاقىندا ول دۇنيەدەن قايتتى دا, ارادا كوپ ۋاقىت وتپەي وسىنداي ماسەلە شىعىپ وتىر. وعان دەيىن بىزدە اناۋ ايتقانداي پروبلەما بولعان ەمەس ەدى. ول كەزدە دە ترانسفورماتور ءالسىز بولعاندىقتان, جوعارى كەرنەۋلى توقتى كوتەرە الماي, ايىرىلىپ قالىپ جاتاتىن. الايدا ولار توكتى تەز ارادا قوسىپ بەرەتىن ەدى. ەندى بۇدان بىلاي جاعدايىمىز قالاي بولادى؟ اسىرەسە, قىس ايلارىندا قيىن بولعالى تۇر. سەبەبى ۇيلەرىمىزدە كىشكەنتاي بالالار مەن زەينەتكەرلەر بار. ەلەكتر توگىنسىز سۋ مەن جىلۋ دا بولمايدى. ەندى ەلەكتر جۇيەسىن العان جاڭا قوجايىندارمەن كەلىسىم قالاي بولادى؟ ونى دا ناقتى بىلمەيمىز» دەگەن ديدار تاناباەۆا الدا بولاتىن قىس ايىنداعى بوراندارعا قاتتى الاڭدايتىنىن ايتتى.
اۋىلدا اۋىزسۋ جۇيەسى تارتلماعان. ول دا تۇرعىنداردى الاڭداتقان ماسەلەنىڭ ءبىرى بولىپ تۇر. «قۇدىقتى وزدەرىمىز قازىپ الىپ, سۋدى سودان ءىشىپ وتىرمىز. تىپتەن ءبىزدىڭ نە ءىشىپ جاتقانىمىزدى سەس-تەن دە كەلىپ تەكسەرمەيدى» دەپ جانات جۇرتىباەۆا اۋىزسۋ ماسەلەسىنىڭ دە شەشىلمەگەنىن ايتتى.
قاراعاندى تاس جولى جولدى ۇزارتتى
اۋىلدىڭ جانىنان اقىلى جول تەرمينالى سالىنىپ, اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قالاعا باراتىن جولى جابىلماق. سەبەبى تۇرعىندار استاناعا بارۋ ءۇشىن قالاعا تىكە بۇرىلا الماي, اينالىپ تەرىسىنە كەتەدى دە, قايتادان كەرى ءجۇرىپ, 30 شاقىرىمداي ارتىق جول جۇرۋلەرىنە تۋرا كەلەدى. وندا دا اقىلى جول ءۇشىن تەرمينال ارقىلى ءوتۋى كەرەك.
«كولىگىمىزبەن قالاعا باراتىن بولساق, رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قاراعاندى تاس جولىنا شىعىپ, تەرىسىنە قاراي 15 شاقىرىمداي جول جۇرەمىز دە, كەرى تاعى سونداي ارتىق جول ءجۇرىپ بارىپ قالاعا تارتامىز. سەبەبى اۋىلدان اۆتوبان جولىنا شىققاندا قالاعا بۇرىلاتىن تۇسىن جاۋىپ تاستاعان. ۇلكەن جولدى ۇلكەيتىپ, قايتا سالىپ جاتقاندا ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ بار ەكەنىن ۇمىتىپ كەتكەن سياقتى. بارىنەن بۇرىن الاڭداتاتىنى – جاقىن كۇندەرى ۇلكەن جولدى اقىلى قىلار بولسا, وندا بىزدەرگە كۇندەلىكتى قالاعا جۇمىسقا بارۋ ءۇشىن دە تەرمينالدان اۆتوبان ءۇشىن ارتىق اقشا تولەۋگە تۋرا كەلەدى. ال وسىنىڭ ءبارىن اكىمگە ايتساق, ول جسق جوباسىن دايىنداپ جاتىرمىز دەپ ايتۋدان ءبىر تانبايدى. ەندى ءبىز ول جوباعا ابدەن تويدىق» دەيدى تۇرعىندار.
سوراقىسى سول, اۋىل تۇرعىندارى كوپ جاعدايدا قالاعا تەز بارۋ ءۇشىن قۋلىققا دا بارادى ەكەن. اتاپ ايتقاندا, جولدى اينالىپ جۇرمەس ءۇشىن اۋىلدان شىعاتىن جولدىڭ قالاعا بۇرىلاتىن تۇسىنداعى ارعى بەتىنە ءوتىپ كەتپەس ءۇشىن ارنايى قويىلعان اۋىر بەتونداردى ءارى-بەرى كولىك سىياتىنداي ەتىپ جىلجىتىپ تاستاعان. اۋىل جۇرگىزۋشىلەرى وزدەرىنە تونەتىن قاۋىپتى ەسكەرمەستەن, سول بەتونداردىڭ اراسىنان بۇرىلىپ, قالاعا كەتە بارادى ەكەن.
اۋىل اكىمىنىڭ دە ايتار ءوز جاۋابى بار
اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا ارشالى اۋدانى جىبەك جولى اۋىل وكرۋگىنىڭ اكىمى قايرات احمەدياروۆقا حابارلاسقان بولاتىنبىز. اكىم اۋىلدىڭ جاعدايىن رەتتەۋ ءۇشىن جوسپارلى جۇمىستار قولعا الىنعانىن جانە ول ءۇشىن از ۋاقىت كۇتۋ كەرەكتىگىن العا تارتتى.
«ارشالى اۋدانىنىڭ اكىمدىگى بىلتىرعى جىلى 45 شاقىرىم اسفالتتالاتىن جولدىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزۋگە جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاما (جسق)دايىنداۋعا تاپسىرىس بەرىپ قويدى. سول جوبادا 4-ءىنشى جانە 6-نشى شاعىناۋدانداردا قارالعان. سونىمەن قاتار, ەلەكتر جەلىسىن تارتۋعا 110 كم جانە 45 شاقىرىمعا سۋ تارتۋعا دا جسق تاپسىرىس بەرىلىپ, قازىر ساراپتامادا جاتىر. قاراشا ايىندا قۇجاتتار قولعا تيەدى دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇل جوبالار ءبىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى. سەبەبى قوعامدىق كولىك قاتىناسىن رەتتەۋ ءۇشىن «استانا لرت» مەكەمەسىنىڭ اۆتوبۋستارىنا اسفالت توسەلگەن جول كەرەك. جول قالاي دايىن بولادى, سولاي قوعامدىق كولىك ماسەلەسى دە شەشىلەدى» دەدى اۋىل اكىمى.
ال ۇلكەن جولداعى قالاعا بۇرىلاتىن قيىلىس جولدى دا اشۋدى قولعا الىپ جاتقانىن ايتقان اكىم «قازاۆتوجول»
كومپانياسىنا حات جولدانعانىن جەتكىزدى.
«اۋىل ىرگەسىندەگى رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار اۆتوبان جولدىڭ جوباسىن جاساقتاعان كەزدە 4-ءىنشى جانە 6-نشى شاعىناۋداندار بولعان جوق.
ويتكەنى بۇل شاعىناۋداندار جىبەك جولى اۋىلى حالقىنىڭ سانى جىلدام ارتۋىنان پايدا بولعان ەلدى مەكەندەر بولىپ
تابىلادى. بۇگىندە جول بۇرىلىسى قيىلىسىن اشۋ ءۇشىن «قازاۆتوجول» كومپانياسىمەن كەلىسسوزدەر ءجۇرىپ جاتىر جانە ارنايى حات جولداندى» دەدى قايرات احمەدياروۆ.
اتالمىش ەلدى مەكەندەر ءۇشىن كوپتەگەن باسقا دا الەۋمەتتىك نىسانداردى سالۋ سىندى جوبالاردىڭ قولعا الىنعانىن ايتقان وكرۋگ اكىمى «تۇرعىنداردىڭ ماسەلەلەرى نازاردان تىس قالمايدى. تەك ولارعا سابىر ساقتاپ, كۇتۋ كەرەك» دەيدى.
تەلمان بەيسەنوۆ
