ەلورداداعى «جانۇيا» وتباسى ينستيتۋتىن قولداۋ ورتالىعىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارنالعان «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ –قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋى تىڭدالدى. نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن تىڭداۋدان كەيىن جولداۋدا ايتىلعان باستامالاردى وي ەلەگىنەن وتكىزگەن جاستار ءوز ويلارىمەن ءبولىستى.
شىڭعىس تىلەۋلين, «استانا جاستارى» رەسۋرستىق ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى:
– جولداۋدىڭ جاڭالىعى – مەملەكەت دامۋى, ونىڭ ازاماتتارىن قولداۋعا بايلانىستى ايتىلعان باستامالارعا تولى. اسىرەسە, جاستارعا, ولاردىڭ ماسەلەسىنە باسىمدىق بەرگەنى ۇنادى. مىسالى, جاستار ءۇشىن ماڭىزدىسى – باسپانا, وسى – نۇر-سۇلتانداعى ەڭ كۇيىپ تۇرعان ماسەلە. بۇل ورايدا پرەزيدەنتتىڭ جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنداعى اقشانى باسپانا ماسەلەسىن شەشۋگە جانە ءبىلىم الۋعا, وقۋ اقىسىن تولەۋگە پايدالانۋعا بولادى دەگەنى بارشامىزدى قۋانتىپ وتىر. شىنىندا دا, جۇمىس ىستەيتىن جاستار ءۇشىن ءوزىنىڭ جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنداعى اقشانى باسپانا الۋعا جۇمساۋى – تاپتىرمايتىن مۇمكىندىك. ودان بولەك, شاعىن بيزنەستەرگە سالىناتىن سالىقتى قىسقارتۋعا قاتىستى ايتىلعان وي دا كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندەگى ساۋال. بۇگىنگى تاڭدا شاعىن كاسىپكەرلىك جاڭا-جاڭا دامىپ جاتىر, ەگەر بانكتەن شاعىن نەسيەلەر الۋدا ءتيىمدى تەتىكتەر ىسكە قوسىلسا, وندا وسى نەسيە الۋ مۇمكىندىگىن پايدالانعىسى كەلەتىن جاستار كوبەيىپ, شاعىن كاسىپكەرلىككە جاڭا تولقىن ۇزدىكسىز قوسىلار ەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە ەلدىڭ ەكونوميكاسىن جاقسارتۋعا سەپتىگىن تيگىزەرى ءسوزسىز. ويتكەنى كەز كەلگەن دامىعان مەملەكەتتىڭ تىرەگى – وسى شاعىن كاسىپ.
باقىتجامال گابدراحيموۆا, «قازاقستاندىق مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك
ورتالىعى» اق ساراپشىسى:
– ءبىز بۇگىن جاستار بولىپ پرەزيدەنتتىڭ جولداۋىن تىڭدادىق, جاستار زەينەتاقى قورىنداعى جينالعان اقشاسىن پايدالانا وتىرىپ, باسپانا ماسەلەسىن شەشە الاتىن بولدى. «اۋىل – ەل بەسىگى» ارنايى جوباسىن جۇزەگە اسىرۋعا 90 ملرد تەڭگە بولىنەتىنى وتە اۋقىمدى, اسا يگىلىكتى ءىس دەپ بىلەم. جالپى, قازاقستاندا 4 ملن جاس بار دەسەك, سونىڭ 1 ملن 700-دەيى اۋىلدىق جەردە تۇرادى, بۇل اۋىلدىق جاستارعا ءوز كاسىپتەرىن اشىپ, تۋعان جەردى گۇلدەندىرۋگە مۇمكىندىك بولماق. اۋىلدارداعى ينفراقۇرىلىمدى, ەمحانا, مەكتەپتەردى كوتەرۋگە بولادى. سونداي-اق پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ دارەجەسىن كوتەرۋ باعىتىنداعى جۇمىستاردى حالىق پەن پوليتسيانى جاقىنداتىپ, حالىقتىڭ ءوزىن قاۋىپسىز سەزىنۋىنە جاسالعان قادام دەپ ەسەپتەيمىن.
رەفورمالاۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە قادام باستىق
زۋلفۋحار عايپوۆ, نۇر-سۇلتان قالاسى
ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى, ساياسي عىلىمدار دوكتورى:
– مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋى, بىرىنشىدەن, ەلباسى, ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ ساياساتىنىڭ ساباقتاستىعىن ساقتاۋ ارقىلى قوعامدا بىرتىندەپ رەفورمالار جۇرگىزۋگە باعىتتالعان.
وسى جولداۋدا مەملەكەت باسشىسى ءوزىنىڭ حالىققا بەرگەن ۋادەلەرىن مىندەتتى تۇردە ورىندايتىنىن ايتا كەلە, مىنانداي نەگىزگى باعىتتارعا توقتالدى. ءبىرىنشى – قازىرگى زامانعى ءتيىمدى مەملەكەت, ەكىنشى – ازاماتتاردىڭ قۇقىعى مەن قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ, ءۇشىنشى – قارقىندى دامىعان جانە ينكليۋزيۆتى ەكونوميكا, ءتورتىنشى – الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋدىڭ جاڭا كەزەڭى, بەسىنشى – «كۇشتى ايماق – كۇشتى مەملەكەت» دەگەن بەس باسىمدىقتان تۇرادى.
جولداۋدا باسىنان اياعىنا دەيىن مەملەكەتتىڭ جاقىن اراداعى نەگىزگى باعىتتارىن ايقىنداعان. سونىڭ ىشىندە ساياسي ترانسفورماتسيانىڭ جالعاساتىندىعى تۋرالى جانە دە ترانسفورماتسيا ءبىرىنشى كەزەكتە حالىق پەن مەملەكەتتىڭ مۇددەسىنە باعىتتالاتىنىنا توقتالدى.
سونىمەن بىرگە قارقىندى ەكونوميكالىق دامۋ قوعامدىق-ساياسي مودەرنيزاتسيامەن قاتار جۇرەتىنىنە ەرەكشە نازار اۋدارا كەلە, مەملەكەت باسشىسى تاعى دا «كۇشتى پرەزيدەنتتىك باسقارۋ, ىقپالدى پارلامەنت جانە ەسەپ بەرۋشى ۇكىمەت» فورمۋلاسى جۇزەگە اسقاندا عانا جەدەل جەتىستىككە قول جەتكىزۋگە بولاتىندىعىنا نازار سالدى.
مەملەكەت باسشىسى قوعامداعى ليبەراليزم ماسەلەسىنە توقتالدى. ليبەرالدىق قۇندىلىقتاردى دۇرىس پايدالانباعان جاعدايدا ول قوعامعا كەرى اسەر ەتىپ, ءتىپتى بولاشاقتا ەگەمەندىكتەن دە ايىرىلىپ قالۋعا الىپ كەلەتىندىگىن ەسكەرتتى.
سونداي-اق پرەزيدەنت مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىنە دە ەرەكشە توقتالدى. بولاشاقتا قازاق ءتىلى قازاقستاندى مەكەندەيتىن ۇلتتاردىڭ ءبىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناسقا قۇرىلاتىن ۇلتارالىق تىلگە اينالاتىندىعىنا سەنىممەن قارايتىندىعىن جەتكىزدى. ءبىزدىڭ باستى بايلىعىمىز ۇلتارالىق كەلىسىم مەن تاتۋلىق ەكەنىن تاعى دا ەسكە سالىپ ءوتتى.
ۇكىمەت پەن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلىك پالاتاسىنا ءبىر ايدىڭ ىشىندە كوپبالالى انالارمەن جۇمىس ىستەپ, ولارعا بەرىلەتىن ميكروكرەديتتەردىڭ ءتيىمدى جولدارىن قاراستىرۋ تاپسىرىلدى.
مەملەكەت باسشىسى جولداۋدا شەنەۋنىكتەرگە بۇقارامەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتىپ, ولاردىڭ ماسەلەسىنە ۋاقىتىلى كوڭىل ءبولۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى. «ساڭىراۋ شەنەۋنىك» پرينتسيپىنەن ايىرىلاتىن ۋاقىتتىڭ كەلگەندىگىنە ەرەكشە ءمان بەردى.
2024 جىلعا قاراي مەملەكەتتىك جانە ۇلتتىق كومپانيالار قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانىن 25 پايىزعا قىسقارتۋ ارقىلى ءبىرىن-ءبىرى قايتالايتىن لاۋازىمداردى بولدىرماۋدى تاپسىردى.
جولداۋدا ءبىلىم, دەنساۋلىق سالاسىنا دا ەرەكشە كوڭىل ءبولدى. قالا مەن اۋىل مەكتەپتەرى اراسىنداعى ءبىلىمدى تەڭەستىرۋگە, جوعارعى ءبىلىمنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا, «ديپلوممەن – اۋىلعا» باعدارلاماسىنىڭ ءارى قاراي جالعاسا بەرەتىندىگىن جانە دە الداعى 4 جىلدا ۇستازدار جالاقىسىن 2 ەسەگە ارتتىرۋ تۋرالى تاپسىرمالارى ءبىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كوڭىلىنەن شىقتى.
سونداي-اق وتباسى مەن بالالاردى قورعاۋ ينستيتۋتىنا دا ەرەكشە توقتالدى. پەدوفيلدەرگە قارسى كۇرەستى جانداندىرىپ, ولارعا ارنالعان جازانى قاتايتۋدى دا ۇسىندى. ۇكىمەتكە 3 جىل ىشىندە تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇرعان 30 مىڭ كوپبالالى انانىڭ ماسەلەسىن شەشۋدى تاپسىردى.
قورىتا كەلگەندە, ق.توقاەۆ ەلىمىزدەگى رەفورمالاۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە قادام باسقانىنا توقتالا كەلىپ, رەفورمالاردىڭ تەك رەفورمالار ءۇشىن جۇرگىزۋگە جول بەرمەيتىندىگىن مالىمدەدى.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ مەملەكەت دامۋىنىڭ نەگىزگى تىرەگى قوعامدىق ديالوگ, تاتۋلىق جانە تۇراقتىلىق ەكەنىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ, ءبىزدىڭ باستى ۇستانىمىمىز بەرەكە مەن بىرلىك, اقىل مەن پاراسات ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
