ەلوردادا تاريحى عاسىردان اسقان ءبىلىم ورداسى سيرەك. ءتىپتى جوق دەسە دە بولادى. ءبىز بىلەتىن ءبىر عانا وقۋ ورنى بار. ول – حح عاسىردىڭ باسىندا, ياعني 1907 جىلى قازاق-تاتار مەدرەسەسى بولىپ اشىلعان جامبىل جاباەۆ اتىنداعى №4 مەكتەپ-گيمنازياسى.
بيىل اتالعان وقۋ ورداسىنا 110 جىل تولدى. ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت. تالاي تاريحتىڭ كوزى ءتىرى كۋاگەرى. مەكتەپ تاريحى ەجەلگى قاراوتكەلدىڭ وتكەنىمەن ساباقتاسىپ جاتىر. ودان ءبىر-ءبىرىن ءبولىپ قاراي المايسىز. العاش قازاق-تاتار مەدرەسەسى بولىپ جەتكىنشەكتەرگە ەسىگىن اشقان مەكتەپكە 1909 جىلى قازان قالاسىنان ارنايى شاقىرۋمەن عالىمجان قۇرماشەۆ دەگەن ۇستاز كەلىپ, وقۋ باعدارلاماسىنا نەگىزگى پاندەردى ەنگىزەدى. سول جىلى وقۋعا 78 وقۋشى قابىلدانعان. 1911 جىلدان باستاپ قىزدار دا ءبىلىم الا باستايدى. اراسىندا ساباقتىڭ توقتاپ قالعان كەزدەرى دە كەزدەسكەن. ماسەلەن, 1918 جىلى وقۋ عيماراتى كولچاك ارمياسىنىڭ اسكەري گوسپيتالى بولعان. كەلەر جىلى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ كومەگىمەن قايتا اشىلادى. سول جىلدارى وقۋ ورنى جانىنان مۇعالىمدەر دايىندايتىن كۋرس جۇمىس ىستەيدى. 1930 جىلى ءبىلىم ورداسى كەڭەيىپ, جەتى جىلدىققا اينالادى. 1940 جىلى مەكتەپكە ايگىلى حالىق اقىنى جامبىل جاباەۆتىڭ ەسىمى بەرىلدى. ءبىز مۇنى نەگە تىزبەكتەپ وتىرمىز؟ كوپشىلىك ونىڭ تاريحىنان حابارسىز دا بولۋى مۇمكىن. سوندىقتان ونىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولىنان كىشكەنە بولسا دا وقىرمانعا سىر سۋىرتپاقتاعىمىز كەلدى.
مىنە, وسىنداي نەشە ءتۇرلى وتكەلەكتى باستان كەشكەن مەكتەپ كەڭەس ءداۋىرى كەزىندە تىڭ ورتالىعى سانالعان اقمولاداعى قازاق بالالارى ءبىلىم الاتىن التىن ۇيا اتاندى. وسىنداي تاريحى تەرەڭ وقۋ ورداسىنان تالاي تارلاندار تۇلەپ ۇشتى. ايتالىق, قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى قاسىم ءتاۋكەنوۆ, حيميا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور جۇماگۇل بايارستانوۆا, كورنەكتى عالىم, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى ءنازيرا احماتۋللينا, ۆەتەريناريا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور ايتباي بۇلاشەۆ, جۋرناليست دۇكەش بايىمبەتوۆ, كومپوزيتور مۇحامەتقالي ءتىنالين, س.سەيفۋللين مۋزەيىنىڭ العاشقى ديرەكتورى روزا اسىلبەكوۆا, ۇستاز وسپان سۇلەيمەنوۆ, بەلگىلى كاسىپكەرلەر مارات نابيەۆ جانە ەسەنجول بەكىشەۆ سەكىلدى كوپتەگەن ەلگە تانىلعان ازاماتتار قاناتتاندى.
كەڭەس زامانىندا ۇلتتىق مەكتەپتەردى جاپپاي جابۋ ساياساتى جۇرگىزىلگەنى ءمالىم. اسىرەسە, ول وزگە جۇرت تىعىز ورنالاسقان سولتۇستىك وڭىرلەردە قارقىندى ءورىس الدى. كوپتەگەن قازاق اۋىلدارىندا ۇلتتىق مەكتەپتەر جابىلىپ, بارلىق بالالار ورىس تىلىندە ءبىلىم الۋعا تۋرا كەلدى. سونداي سۇرقيا ساياسات قالاداعى جالعىز قازاق مەكتەبىن دە شارپىماي وتپەدى. سول كەزدە وعان ۇلتجاندى ازاماتتار ورە تۇرەگەلىپ, قارسىلىق كورسەتتى. جۇرەگى «حالقىم» دەپ سوققان زيالىلار مەن ۇستازدار بالا سانىن تولتىرۋ ءۇشىن ءاربىر ءۇيدى جاعالاپ, ەرلىكپەن پارا-پار جۇمىس ىستەدى. بۇگىندە سونىڭ ءبارى ەرتەگى سەكىلدى. ال, نەگىزى, بولعان وقيعا. سول ءبىر قيىن جىلدارى ءبىلىم ورداسىندا گۇلشارا ايداشەۆا, حاليما اۋباكىروۆا, مايشاراپ قادىروۆا, قورلان ايتجانوۆا, تەمكەن قاسەنوۆ, ساعات سارباەۆ, وتىزباي سۇيىندىكوۆ سەكىلدى كوپتەگەن ۇلاعاتتى ۇستازدار قىزمەت اتقارىپ, جەتكىنشەكتەرگە ساپالى ءبىلىم مەن ۇلتتىق تاربيەنىڭ ءدانىن ەگە ءبىلدى.
1999 جىلى وقۋ ورداسىنا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءوزى ات باسىن بۇرىپ, مۇعالىمدەر جانە وقۋشىلارمەن پىكىر الماسىپ, وقۋ-تاربيە باعدارلاماسى بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستارعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
بۇگىندە جامبىل بابامىز اتىنداعى گيمنازيانىڭ جەتكەن بيىگىن تەرمەلەسەك سان جەتپەيدى. ەلورداداعى ەڭ ۇزدىك مەكتەپتەردىڭ بىرەگەيى. وندا وقيتىن وقۋشىلار ءوز ءبىلىم وردالارىن ماقتان تۇتادى. اتا-انالار دا بالالارىن سوندا وقىتقاندى قالاپ تۇرادى. ويتكەنى وندا عاسىردان استام قالىپتاسقان ادەمى ءداستۇردىڭ ءىزى وشپەگەن.
قازىرگى تاڭدا وقۋ ورداسىن تاجىريبەلى مامان, مايتالمان مۇعالىم بازاركۇل سىزدىقوۆا باسقارادى. مەكتەپتە 1700-دەن استام وقۋشى ءبىلىم الادى. ديرەكتوردىڭ ايتۋىنشا, بيىل 11-سىنىپتى 105 وقۋشى تامامداماق. سونىڭ 5-ەۋى – «التىن بەلگىگە», 1-ەۋى ۇزدىك اتتەستاتقا ۇمىتكەرلەر قاتارىنان.
– ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى وتە دارىندى. وقۋعا دا, ونەرگە دە, سپورتقا دا العىر. ءبىلىم بايگەلەرىنەن ەشقاشان قانجىعامىز بوس قايتىپ كورگەن ەمەس. بيىلدىڭ وزىندە قانشاما بايقاۋعا قاتىسىپ, الدىڭعى ورىننان كورىندىك. سونىڭ ءبارى بالالار مەن مۇعالىمدەردىڭ ەڭبەگى دەپ ايتار ەدىم. بۇعان دۇرىس باعىت بەرىپ وتىرعان اتا-انالاردى دا قوسۋعا بولادى. ەلىمىزدى ايتپاعاندا, شەت ەلگە بارىپ مەملەكەتىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتىپ ورالعان وزاتتارىمىز جەتەرلىك. ايتالىق, برازيليادا بولعان حالىقارالىق «MOSTRATEC» عىلىمي جوبالار بايقاۋىندا ەكى وقۋشىمىز 2-ورىندى, تاعى دا وسى ەلدە وتكەن عىلىمي وليمپيادادا ءتورت جەتكىنشەگىمىز كۇمىس جانە قولا مەدالدى جەڭىپ الدى. وڭتۇستىك كورەياداعى «جاس عالىم» عىلىمي جوبالار جارىسىندا ەكى بالامىز ءۇشىنشى ورىندى يەلەنسە, گرۋزيادا بولعان «IYIPO-2016» ءبىلىم سايىسىنان ەكىنشى جۇلدەمەن ورالدىق. ماسكەۋدەگى «ماتەماتيكا جانە جوبالاۋ» اتتى حالىقارالىق عىلىمي جوبالار سايىسىنان دا ءىى ورىندى يەلەندىك. ەندى ايتا بەرسە, قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىمىز كوپ. سونىڭ ءبارى التىن ۇيامىزدىڭ 110 جىلدىق مەرەيتويىنا تاماشا تارتۋ بولدى, – دەپ قۋانا جەتكىزدى بازاركۇل ساعىندىققىزى.
ءبىز دە عاسىردان استام تاريحى بار وقۋ ورداسىنا تولايىم تابىستار تىلەيمىز!
ازامات ەسەنجول
