تاريح بەتتەرىن پاراقتاپ, زەرتتەپ, زەردەلەگەن سايىن ءوز ۇلتىڭنىڭ وتكەنىنە قۇرمەتپەن قاراي تۇسەسىڭ. ءوز تاريحىن قۇرمەتتەپ, شىندىق جازىلعان سايىن عۇلاما بابالارىمىزدىڭ كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن جاساعان ەڭبەكتەرىنە ەرەكشە باس يەسىڭ, بىلۋگە ۇمتىلاسىڭ. شىعىستانۋشى, ارابتانۋشى, زەرتتەۋ كىتاپتاردىڭ اۆتورى, قر ديپلوماتيالىق قىزمەتىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى قايرات ساكيمەن سۇحباتتاسىپ, ونىڭ ءتول تاريحقا, ۇلت مۇددەسىنە قاتىستى پايىمداۋلارىن تىڭداعان ەدىك.
– قايرات ۇزاقۇلى, 2020 جىلى الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى اتانعان ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ تۋعانىنا 1150 جىل تولدى. دۇنيەجۇزىنە اتاعى جايىلعان بابامىز وتىراردا ومىرگە كەلگەن. بىراق, قازاق جەرىندە كىندىك قانى تامعان عۇلامانىڭ ءوز ەلىندە ەسىمى ءبىراز جىلعا دەيىن كومەسكى بولىپ كەلدى. ونىڭ قانداي سەبەپتەرى بار دەپ ويلايسىز؟
– ءال-ماشانيگە دەيىنگى ۇنسىزدىك حالقىمىزدىڭ وتارلىق جۇيەدە ابدەن ەزىلگەندىگىن كورسەتەدى. ال تاۋەلسىزدىكتەن سوڭ ءال-فارابي اتى ەلىمىزدە كومەسكى تارتتى دەپ تە, جارقىراپ تا كەتتى دەپ ايتا المايمىن. ءال-فارابي ورتالىعى 1993 جىلى قۇرىلدى. ورتالىق 25 جىلدان استام ۋاقىت بويى عىلىمي قىزمەتتى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. 2020 جىلى ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعى ورتالىققا جاڭا سەرپىن بەردى.
– ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الدىنداعى ۇلى ويشىلدىڭ ەسكەرتكىشى ەكى رەت سالىنعانى ءمالىم. سىرتقى بەينەسىنە قاتىستى ەسكەرتۋلەرىڭىزگە نە سەبەپ؟
– سەبەپ – تاريحي دەرەك پەن شىعارماشىلىق قيال اراسىنداعى قايشىلىق. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الدىنداعى ۇلى ويشىلدىڭ ەسكەرتكىشى ەكى رەت سالىندى. سوڭعى ەسكەرتكىشتەگى سالدەسى داعاراداي. ال ۇلى ويشىل ەشقاشان باسىنا سالدە وراماعان. ول تۋرالى ورتاعاسىرلىق تاريحشىلار: «ءال-فارابي تۇركىشە كيىنىپ جۇرگەن, باسىندا قالانسۋاسى بولعان» دەپ جازادى. «قالانسۋا» اراب تىلىنەن «تاقيا» دەپ اۋدارىلادى. اتاقتى ورتاعاسىرلىق تاريحشى يبن حالليكان: «شام ەلىنىڭ عۇلامالارى جينالعان ماجىلىسكە كىرىپ كەلدى. ۇستىنە تۇركى كيىمىن كيگەن. ول وسى كيىمدى ءاردايىم كيىپ جۇرەتىن» دەپ كورسەتكەن. بىراق ەسكەرتۋگە نازار اۋدارىپ جاتقان جان جوق.
– ۇلى عالىمدى تۋعان حالقىمەن قايتا قاۋىشتىرعان – اقجان ءال-ماشاني قانداي ادام؟ ءال-ءفارابيدىڭ ۇستازدارى مەن شاكىرتتەرى تۋرالى ايتىپ وتسەڭىز؟
– اقجان ءال-ماشاني اقساقالدىڭ قانداي ادام بولعانىن بىلمەيمىن, بىراق اتقارعان ءىسى بويىنشا باعالاساق ءبىرتۋار تۇلعا, ەلسۇيەر ازامات. ءال-ءفارابيدىڭ ۇستازدارى, ارينە, اريستوتەل, پلاتون. ءابۋ ناسىر ءال-فارابي پلاتون جانە اريستوتەل ىلىمدەرىنىڭ يسلام الەمىنە اكەلگەن يسلام ويشىلدارىنىڭ ءبىرى جانە ول وزىنەن كەيىنگى مۇسىلمان فيلوسوفتارىنا ۇلكەن اسەر ەتكەن. ءال-فارابي فيلوسوفيانى تەولوگيادان, ياعني دىننەن ءبىرىنشى بولىپ ءبولدى. ورتا عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن جانە ونىڭ كوزقاراستارى اسەر ەتپەگەن مۇسىلمان نەمەسە حريستيان فيلوسوفىن تابۋ قيىن. شاكىرتتەرى كوپ بولعان.
الەمدە وزىق بولۋ ءۇشىن ەلىمىزدە جىلىنا 48 780 كىتاپ جارىق كورۋى ءتيىس ەكەن. ءسىز قالاي ويلايسىز, ەلىمىزدە جىلىنا قانشا كىتاپ شىعادى؟ ەڭ تابىستى جىل – 1996 جىلى 1200 كىتاپ ءتۇرى باسپادان شىعىپ, ەلىمىز الەمدىك رەيتينگتە 69-ورىندا تۇر. بۇل – كىتاپ ءتۇرى بويىنشا كورسەتكىش, ال تيراجى بويىنشا رەيتينگ بولسا ءبىز كوش سوڭىندا قالاتىنىمىز ءسوزسىز.
– «ءال-فارابي قارتايعان شاعىندا باعدات شاھارىنا كەلدى جانە ونىڭ ماقساتى – ارابقا ءسىڭۋ نەمەسە گاستاربايتەر (باعبان) بولىپ ىستەۋ ەمەس, ءسوزىن باعالايتىن عىلىمي ورتانى تابۋ ەدى» دەيسىز. ءال-ءفارابيدىڭ «جاس كەزىڭدە ءبىلىم بايلىعىن جينا, قارتايعاندا سول بايلىقتى شاش» دەگەن ءنيزاميدىڭ پرينتسيپىمەن ءومىر سۇرگەنىن دە ايتتىڭىز. جالپى ءال-فارابي مۇراسىنىڭ زەرتتەلە قويماعان تۇستارى كوپ پە؟
– ارينە, كوپ. ماتەماتيكا, مەديتسينا, استرونوميا, گەومەتريا سالالارى بويىنشا جازعان تراكتاتتارى بىزدە مۇلدەم زەرتتەلمەگەن. ءال-فارابي سانسىز عىلىمي تراكتاتتار جازعانىمەن, ونىڭ 40-ى عانا ءبىزدىڭ زامانىمىزعا جەتكەن. يبن حالليكان: «ءال-فارابي ەڭبەكتەرىن كىتاپ, بروشيۋرا تۇرىندە وتە سيرەك جازعان. ول كوبىنەسە عىلىمي ەڭبەكتەرىن قىسقاشا تاراۋ, تۇسىندىرمە تۇرىندە قالدىرعان» دەپ كورسەتەدى. شاكىرتتەرى ولاردى توپتاستىرىپ, كىتاپ تۇرىندە شىعارعان.
– «ءال-ءفارابيدىڭ ءارتۇرلى سالالارداعى كوپتەگەن يدەيالارى مەن پىكىرلەرى سول كەزدەگى تۇسىنىككە جانە ءدىني پوستۋلاتتارعا قايشى كەلدى» دەيسىز. ءدىني فاناتتاردىڭ ورتاعاسىرلىق مۇسىلمان راتسيونالدى فيلوسوفياسىنا توسقاۋىل قويۋى تۇبىندە مۇسىلمان الەمىنىڭ توقىراۋىنا اكەلىپ سوقتى دەپ تە ايتتىڭىز. توزىمدىلىك (تولەرانتتىلىق) جاعدايىنداعى دىندەر تاتۋلىعى جاعدايىندا ونىڭ پايىمدارى قالاي قابىلدانادى دەپ ويلايسىز؟ تەولوگياعا ءىش تارتقان كاسىبي تاريحشىلار تۋرالى پايىمىڭىز قانداي؟
– كەيبىر زامانداس كاسىبي تاريحشىلاردىڭ, زەرتتەۋشىلەردىڭ ءدىن پوزيتسياسىنان ارەكەت ەتۋى سىرت كوزگە وعاش كورىنەدى دەپ بۇرىن جازعان بولاتىنمىن. «ازعان ەلگە ءدىن كەلەر» دەگەن كەڭەستىك رەجيم قازاق حالقىن ازدىرۋدا الدىنا جان سالمادى. سول زامان كوبىرەك جاساپ, تاعى ءبىر ۇرپاق اۋىسقاندا قازاق حالقىنىڭ رۋحاني ساۋداسى بىتەر ەدى. قازىر دە ءتىل, ۇلتتىق تاربيە سالاسىندا كەمشىن تۇستارى بار دەسەم ارتىق كەتكەندىك ەمەس. سوندىقتان ءبىزدىڭ ازعىنداعان قوعامعا ءدىن كەلدى. ماسكۇنەمدىك, ناركومانيا, باتشەعارلىق, جەزوكشەلىك جانە تاعى باسقا كوپتەگەن الەۋمەتتىك مەرەزدەردىڭ بىردەن-ءبىر داۋاسى يسلام ءدىنى ەكەندىگى ايقىن.
الايدا «بوياۋشى دەسە ساقالىن بوياپتى» دەگەن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر مەن عىلىم توڭىرەگىندە جۇرگەندەردىڭ اسىرەدىنشىل بولعانى ورىنسىز دەپ سانايمىن. ويىمدى ناقتىلاي تۇسسەك, مۇسىلماندىقتى ۇستانۋ جەكە باستىڭ شارۋاسى, ونىڭ تالاپتارىن عىلىمي زەرتتەۋگە, مەملەكەتتىك باسقارۋعا ارالاستىرۋ قاجەت ەمەس. مىسالى, بەلگىلى ءبىر شىعىستانۋشى ورتاعاسىرلىق مۇسىلمان جازبا ەسكەرتكىشتەرىندە تاڭىرشىلدىك تۋرالى بىردە-ءبىر ءسوز جوق دەپ كەسىپ ايتتى. سول ساتتە سوناۋ ستۋدەنتتىك جىلدارى وقىعان يبن فادلاننىڭ «ەدىل بۇلعارلارىنا ساپار» دەگەن تۋىندىسىنداعى تۇركىلەر يەكتەرىن كوتەرىپ, «ءبىر ءتاڭىرى» دەپ ايتادى دەگەن جولدارى ويىما ساپ ەتە قالدى. ال بۇل تاقىرىپ ماقساتتى تۇردە زەرتتەلسە, ول كىسى مۇلدەم ىڭعايسىز جاعدايعا تۇسەر ەدى دەپ ويلايمىن.
– ءبىز ءفارابيدى تانىپ-بىلدىك پە؟ ونىڭ مۇرالارى نەگىزىنەن قاي ەلدە ساقتالعان؟ ول اراب تىلىندە جازدى ما, پارسى تىلىندە شە؟
– ءال-فارابي سانسىز عىلىمي تراكتاتتار جازعانىمەن, ونىڭ 40-ى عانا ءبىزدىڭ زامانىمىزعا جەتكەن. ونىڭ 32-ءسى اراب, 6-ى يۆريت جانە 2-ءى لاتىن تىلدەرىندە. ەڭبەكتەرىنىڭ كوپشىلىگى قازاق تىلىنە اۋدارىلماعان.
– ءفارابيدى ۇلىقتاپ, تۇگەندەۋگە نە كەدەرگى؟ ونى الەمگە قايتا تانىتىپ, ەل برەندىنە اينالدىرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
– ءسىزدىڭ سۇراقتارىڭىزعا قاراپ وتىرسام مەنى فارابيتانۋشى دەپ قابىلدايتىن سەكىلدىسىز. 2020 جىلى ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعىنا شىعارىلعان ماتەريالداردى وقىپ وتىرىپ, ۇلى ۇستازدىڭ ءومىرىنىڭ بەلگىسىز جاقتارى تۋرالى «تارحاننىڭ بالاسى» دەگەن ماقالا جازعانمىن. سول عانا. مەن مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ تاريحىندا ورتا عاسىرلاردا ءىز قالدىرعان تۇركى تايپالارىنىڭ تاريحىمەن اينالىسامىن.
– ءسىز سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جۇيەسىندە جۇمىس ىستەدىڭىز. ەلىمىزدىڭ كاير, ءار-رياد, ءابۋ-دابي, دۋباي, سەۋل, ءال-كۋۆەيت قالالارىنداعى ەلشىلىكتەرى مەن كونسۋلدىقتارىندا ءتۇرلى ديپلوماتيالىق قىزمەتتەر اتقاردىڭىز. ول ەلدەردەن بىزگە ۇيرەنەتىن تۇستارى بار ما؟ قانداي ەرەكشەلىكتەرىن اتاپ وتەر ەدىڭىز؟
– اراب ەلدەرىنىڭ سانى 20-دان اسادى. كوبى – كەدەي, قاتاڭ رەجيمدەرى بار ارتتا قالعان ەلدەر. كەيبىرەۋلەرى قايىرشىلىقتا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. اراب ەلدەرىنىڭ ۆيتريناسى مۇنايدان بايىعان بىرنەشە ەل. وسى ەلدەردىڭ كەيبىرىنەن مۇنايدان تۇسكەن قارجىنى دۇرىس پايدالانۋ, حالىقپەن ءبولىسۋ تاجىريبەسى قىزىقتى ارينە. بىراق ءبىر اتاپ وتەرلىگى, ولار حالىقپەن بولىسكەندە – ءبىر اۋلەتتىڭ ەلدى باسقارۋىنا قارسى بولماۋ, ساياسي بوستاندىقتاردى تالاپ ەتپەۋ سەكىلدى جازىلماعان تالاپتارى بار.
– مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءجۇرىپ تاريحي دۇنيەلەردى جازۋعا نە سەبەپ بولدى؟ قىپشاق دالاسىندا تۇتقىنعا الىنىپ, جات جەردە ەرەكشە ەرلىگىمەن, اسقان تالانتىمەن قۇلدىقتان قايراتكەرلىككە دەيىن كوتەرىلگەن داڭقتى بايبارىس سۇلتان تۋرالى جازىلماعان, ءالى دە زەرتتەلمەگەن تۇستارى بار ما؟
– ءسىزدىڭ سۇراعىڭىزدان وزىڭىزگە تيەسىلى جۇمىستى اتقارىپ تىنىش جۇرە بەرمەيسىز بە دەگەن لەپ سوعىپ تۇر. قىزمەتتە باسشىلار تاراپىنان تۋرا سونداي كوزقاراس بولاتىن. مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءجۇرىپ كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا بولمايدى, ال شىعارماشىلىققا تىيىم جوق. بايبارىس جايلى كەڭ قامتىپ جازدىم, بىراق ول تۋرالى زەرتتەۋلەردى ءتۇرلى قىرىنان جۇرگىزسە, ارينە, بولادى. بىراق ونىڭ ءومىر جولى تۋرالى جازۋ – قايتالاۋ.
– تاريحي دۇنيەلەرگە قالام تەربەۋ وتە قيىن, كۇردەلى ەڭبەكتى قاجەت ەتەدى. ۇلتتىق يدەياعا, تاريحي سانانىڭ جاڭعىرۋىنا قىزمەت ەتىپ كەلەسىز, تاعى قانداي تاقىرىپتارعا قالام تەربەۋدى ماقسات ەتەسىز؟
– قازىرگى ۋاقىتتا «شۋاقتى شۋدىڭ شەجىرەسى» دەگەن ولكەتانۋ ەڭبەگىن اياقتاپ, «جاۋعاش باتىر» دەگەن زەرتتەۋدى باستادىم. سونىمەن قاتار, قازاق حالقىنىڭ جازىلماس جاراسى – اشارشىلىق تۋرالى «جىلان تاقىر 1929-1934» دەگەن زەرتتەۋدى قوسا جۇرگىزىپ كەلەمىن. «ماملۇك اسكەرىنىڭ تاكتيكاسى مەن ستراتەگياسى» دەگەن زەرتتەۋدى اياقتاپ, ورتاعاسىرلىق اراب جازبا ەسكەرتكىشتەرىندەگى ۇلى ويشىل ءابۋ ناسىر ءال-فارابي ءومىرىنىڭ جۇرتشىلىققا ءمالىم ەمەس جاقتارى جونىندەگى جانە «ماملۇك مينياتيۋراسى» دەگەن زەرتتەۋ جۇمىستارىن جالعاستىرىپ ءجۇرمىن. كەلەسى اينالىسىپ جۇرگەن جوبام اراب تىلىنەن تازا اۋدارما بولىپ تابىلادى. «اراب تاريحناماسى تۇركىلەر تۋرالى» دەگەن جوبا بويىنشا 600-1500 جىلدار اراسىنداعى اراب ادەبيەتى, حاديس, حابار, ءدىني شىعارمالار, گەوگرافيالىق, تاريحي تۋىندىلار مەن اسكەري تراكتاتتارداعى تۇركى اتاۋىنا, ەتنوسىنا, جەرىنە, ەتنوگرافياسى مەن تاريحىنا, ونىڭ اتاقتى تۇلعالالارىنا قاتىستى مالىمەتتەر قازاق تىلىنە العاش رەت اۋدارىلىپ, تۇسىنىكتەمەلەرمەن بەرىلەدى.
– «رەپرەسسيا كەزىندە قازاق ءبىرىن-ءبىرى اياماعان, ال وزبەكتىڭ مۇرتىن بالتا شاپپاعان دەيتىندەردىڭ نازارىنا» دەپ جاقىندا Facebook-تەگى پاراقشاڭىزدا وزبەكستاننىڭ پرەزيدەنتى ميرزيوەۆتىڭ رەپرەسسياعا ۇشىراعان وتانداستارى جايىندا جازعان جازباسىنا قاتىستى ءوز پىكىرىڭىزدى جاريالادىڭىز. وسى مالىمدەمە قانشالىقتى راس؟ ءوز قانداسىمىزدى ءوزىمىز تۇقىرتا بەرمەيىك دەگەن پىكىر مە؟
– وزبەك پرەزيدەنتىنىڭ سوزىنە سەنبەۋگە نەگىز جوق. كەيبىرەۋلەر بار كىنانى قازاق حالقىنان ىزدەۋگە قۇمار. اشتىققا دا, رەپرەسسياعا دا كىنالى قازاق. سولارعا ايتىلعان ءسوز, ءوز قانداسىمىزدى ءوزىمىز تۇقىرتا بەرمەيىك دەگەنىم. قازاق باسقا حالىقتاردان كەم دە ەمەس, ارتىق تا ەمەس. ۇلتىمىز باستان كەشكەن رەپرەسسيانى باسقا ۇلتتار دا كوردى.
– كەشە عانا ەل تىزگىنىن ۇستاعان تۇلعالار تۋرالى دا پىكىرلەر قايشىلىققا تولى. شاياحمەتوۆ اتالمايدى, قوناەۆقا قالا بەردىك, تاشەنوۆ تۇعىردا تۇر, وڭداسىنوۆ ەسكەرىلمەيدى, مەملەكەت نەگە وسىنى ءبىر جونگە كەلتىرمەيدى؟
– ماعان سالسا, كوممۋنيستىك رەجيمنىڭ اتقارۋشىلارىنا لايىقتى باعا بەرىلۋى ءتيىس. مەنىڭ ويىمشا, ماسكەۋدەن بولىنگەن بيۋدجەتتى يگەرۋشىلەر اراسىندا ەشقانداي ايىرماشىلىق جوق.
– قازىر اڭىزعا سۇيەنىپ, اتا-باباسىن ۇلىقتاپ, كىتاپ جازاتىندار كوبەيدى. عىلىمدا دا كەزدەيسوق جولبيكەلەر دە از ەمەس. مۇنداي ساياسات تاريح عىلىمىنىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرمەي مە؟
– الەمدىك كىتاپ شىعارۋشىلار بىرلەستىگىنىڭ ەسەبىنە سايكەس, الەمنىڭ ەڭ وزىق ەلىندە ءبىر جىلدا جارىق كورگەن كىتاپتاردى ادام باسىنا شاققاندا 1 ملن تۇرعىنعا 2710 كىتاپ ءتۇرى كەلەدى ەكەن. قازاقستاندا 18 ملن حالىق بار. سول ساندى 18-گە كوبەيتسەك, نە بولارى تۇسىنىكتى. الەمدە وزىق بولۋ ءۇشىن ەلىمىزدە جىلىنا 48 780 كىتاپ ءتۇرى جارىق كورۋى ءتيىس ەكەن. ءسىز قالاي ويلايسىز, ەلىمىزدە جىلىنا قانشا كىتاپ ءتۇرى شىعادى؟ ەڭ تابىستى جىل – 1996 جىلى 1200 كىتاپ ءتۇرى باسپادان شىعىپ, ەلىمىز الەمدىك رەيتينگتە 69-ورىندا تۇر. بۇل – كىتاپ ءتۇرى بويىنشا كورسەتكىش, ال تيراجى بويىنشا رەيتينگ بولسا ءبىز كوش سوڭىندا بولاتىنىمىز ءسوزسىز. كىتاپتى 1000-2000 دانا ەتىپ شىعارۋ داستۇرگە اينالىپ كەتتى. سوندىقتان «اڭىزعا سۇيەنىپ, اتا-باباسىن ۇلىقتاپ, كىتاپ جازاتىندارعا» ءتيىسىپ كەرەگى جوق دەپ ويلايمىن. ءىس جۇزىندە, ءسىز جىلىنا ءبارىبىر مىڭ كىتاپ وقي المايسىز عوي!
– قازاق ۇلتىنىڭ ىلگەرىلەۋىنە نە كەدەرگى؟
– ۇلتىمىزدىڭ ىلگەرىلەۋىنە – دەموكراتيالىق بوستاندىقتاردىڭ بولماۋى, ءتىل سەكىلدى ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدىڭ تۇسالۋى كەدەرگى. ساياسي بەلسەندىلەرگە بوستاندىق بەرىپ, اۋدان, وبلىس, ەل باسشىلارىن شىنىندا حالىق سايلاۋى ءتيىس. دەموكراتيا دەگەن حالىق بيلىگى ەمەس, زاڭداردىڭ سويلەۋى دەر ەدىم. زاڭ الدىندا ءبارى تەڭ بولسا كورەرسىز قوعامنىڭ اياق استىنان وزگەرگەنىن. «جاڭا قازاقستان» دەپ كوپ ايتا بەرگەننەن گورى ناقتى ىسكە كوشپەسەك قوعامدا جاڭارۋ بولمايدى.
– قوعامداعى وزگەرىستەرگە قاتىستى پىكىرلەرىڭىز قانداي؟ ۇلتتىق تاريحي قۇندىلىقتارىمىزدى ناسيحاتتاۋدىڭ زاماناۋي قانداي جولدارى بار؟
– ۇلتتىق تاريحي قۇندىلىقتارىمىزدى ناسيحاتتاۋ – مەملەكەت ينستيتۋتتارىنىڭ جانە ونىڭ قولداۋىمەن زيالى قاۋىمنىڭ مىندەتى. سول مەكەمەلەر, زاماناۋي جولدارىن ويلاپ تاۋىپ كەرەگى جوق, الەمدىك تاجىريبەنى پايدالانىپ قارجىلاندىرسا, قولداۋ كورسەتسە قوعامدا وزگەرىستەر بولادى. مەملەكەت حالىققا قىزمەت ەتۋى كەرەك, كەرىسىنشە ەمەس. شىنى كەرەك, قوعامدا ەشقانداي وزگەرىستەر كورىپ وتىرعان جوقپىن. ەگەر ءسىزدىڭ سۇراقتارىڭىزعا مەنىڭ جاۋاپتارىم وسى قالپىندا شىقسا, وندا شىنىمەن قوعامدا وزگەرىستەر بولا باستادى دەپ تۇسىنەر ەدىم.
– قايرات ۇزاقۇلى, ۋاقىت تاۋىپ, سۇراقتارىما جاۋاپ بەرگەنىڭىزگە كوپ راقمەت, ەل امان, جۇرت تىنىش بولسىن!
سۇحباتتاسقان گۇلشات ساپارقىزى
