– ءسىز باسقارىپ وتىرعان ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعى استانانىڭ 10 جىلدىق مەرەيتويى تۇسىندا اشىلعان ەكەن. بۇل جاي عانا سايكەستىك پە ەدى؟
– ەل ورداسى استاناعا كوشىرىلگەننەن الدىمەن قالانىڭ ەكونوميكالىق ماسەلەسىن شەشىپ, مينيسترلىكتەردى, ماڭىزدى ۆەدومستۆولىق ورىنداردى كوشىرىپ, قالانى باسقارۋ ورتالىعىنا اينالدىرۋ قاجەت بولدى. سودان كەيىن ءوز كەزەگىمەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا كوڭىل بولىنە باستادى. الدىمەن ءىرى مەديتسينالىق كلاستەر قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. سونىڭ ءبىرى بولىپ ءبىزدىڭ ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعى سالىناتىن بولدى. نەگىزىندە, بۇل ورتالىقتى اشۋ ەرتەرەك جوسپارلانعان. الايدا 2005-2006 جىلدارى ناقتى قولعا الىنىپ, 2007 جىلدان باستاپ عيمارات قۇرىلىسى قارقىندى ءجۇردى. سول قۇرىلىس ىرگەسى قالانعان كۇننەن باستاپ مەن استاناعا ءجيى كەلىپ, كەيدە ەكى-ءۇش كۇن, كەيدە اپتالاپ جاتىپ جۇمىس ىستەدىم. ويتكەنى مەديتسينالىق مەكەمە دەگەن جاي عانا قۇرىلىس نىسانى ەمەس, وندا وتا جاساۋ بلوگى, جان ساقتاۋ ءبولىمى, ولاردىڭ جابدىقتارى قوسا ەنگىزىلۋى قاجەت, ءبىز سونىڭ ءبارىن ءوز قولىمىزبەن دايىنداپ, دۇرىس ورناتىلۋىن قاداعالاپ وتىردىق.
ول كەزدە مەكەمەمىز ورنالاسقان مىنا تەرريتوريا استانا قالاسىنىڭ ءبىر شەتى سياقتى ەدى. قابانباي باتىر داڭعىلىنىڭ ەكى جاعى يەن دالا بولاتىن. وڭ جاعىمىزدا دا, قارسى بەتىمىزدە دە بىردە-ءبىر عيمارات جوق, تەك سول جاعىمىزدا وسى مەديتسينالىق كلاستەرگە كىرەتىن انا مەن بالا ورتالىعى بولدى. اينالا جازىق دالا بولعان سوڭ, بۇل جەردىڭ ىزعارى دا, جەلى دە, جازىنىڭ ىستىعى دا باسقاشا ەدى. اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى قاتتى سەزىلەتىن. بىراق ءبىزدىڭ كوڭىلىمىز جۇمىستا بولعاننان كەيىن وعان اسا ءمان بەرگەن جوقپىز. ويتكەنى ورتالىق اشىلعان كۇننەن باستاپ جۇمىس قىزۋ ءجۇرىپ كەتتى.
– العاشقى وتانى قاي كۇنى جاسادىڭىزدار؟
– ءبىز 2008 جىلدىڭ 1 شىلدەسى كۇنى اشىلدىق, سول كۇنى-اق وتا جاساۋدى باستادىق. نەگە دەسەڭىز, ورتالىق رەسمي اشىلعانشا, ءبىز ابدەن دايىندالعانبىز. وسى ورتالىقتا قىزمەت ەتەتىن نەيروحيرۋرگتاردىڭ بارلىعىن مينيسترلىك ءۇش ايدان التى ايعا دەيىن اقش, يتاليا, شۆەيتساريا, اۆستريا, گەرمانيا, يزرايل سىندى مەملەكەتتەردىڭ ۇزدىك كلينيكالارىندا تاعىلىمدامادان وتكىزىپ, وقىپ, بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ قايتقان. ماماندارىمىز جۇمىس ىستەۋگە ساقاداي ساي ەدى جانە ءبىزدىڭ ورتالىقتا ەمدەلەمىن دەپ كۇتىپ جۇرگەن ازاماتتار دا از ەمەس بولاتىن.
الدىڭعى ءۇش جىلدا دەمالىس, سەنبى-جەكسەنبى دەگەن ۇعىم مۇلدەم بولعان جوق. ەسىل-دەرتىمىز جۇمىستا بولدى. ال قازىر جاعداي باسقاشا, اينالامىزدا نەبىر عيماراتتار بوي كوتەرىپ, ءبىز قالانىڭ ورتالىعىندا قالدىق. جۇمىس تا ءبىر ىزگە ءتۇستى.
– قازىر, دەمەك, سىزدەرگە دە ون جىل تولىپ وتىر عوي؟
– ءيا, استانانىڭ 20 جىلدىعى كەزىندە بىزگە دە ون جىل تولادى. ورتالىق اشىلعان جىلى بىزدە 500 ادامعا حيرۋرگيالىق كومەك كورسەتىلىپتى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىر جىلدا 4000-عا جۋىق ادام حيرۋرگيالىق ەم السا, 10 جىلدا 38 مىڭعا جۋىق ناۋقاس ەمدەلگەن. ولاردىڭ 5 مىڭعا جۋىعى – استانالىقتار. جالپى, بىزدە ون جىلدا 21 مىڭنان اسا وتا جاسالعان. قىزمەتىمىزدى تۇتىنعاندار اراسىندا رەسەيدەن, تاجىكستاننان, قىرعىزستاننان, قىتايدان كەلگەن ازاماتتار دا, الىس شەت ەلدەردەن كەلگەندەر دە بار.
– كەيدە ادامدار نەمەسە ولاردىڭ جاقىندارى اۋىرادى, بىراق ول اۋرۋدىڭ ەمى بارىن بىلمەي جاتادى. وسى تۋرالى نە ايتاسىز؟
– مەنىڭشە, بۇل, ەڭ الدىمەن, حالىقتىڭ مادەنيەتىنە, دەنساۋلىعىن ساقتاۋ مادەنيەتىنە تىكەلەي بايلانىستى. ءوز دەنساۋلىعىنا نەمقۇرايلى قاراماي, ءومىر سالتىن قايىرلى نارسەلەرگە يكەمدەسە, ءبىلىمىن ارتتىرسا, ىزدەنسە, ادامدار مەديتسينا جەتىستىكتەرىنەن بەيحابار قالماس ەدى. راس, كەيدە قاراساڭ, ءبىز تۋرالى شەتەلدىكتەر كوبىرەك بىلەدى, سويتە تۇرا, ەلىمىزدىڭ شەت-شالعايىنداعى ازاماتتار ءبىزدىڭ ورتالىق تۋرالى, ءبىزدىڭ ورتالىقتىڭ مۇمكىندىگى تۋرالى ونشا بىلمەي جاتادى. ال استانالىقتار بىلمەيدى دەپ ايتا المايمىن. ويتكەنى ءبىز وسى ەلورداداعى بارلىق ءىرى شارالارعا قاتىسامىز. سوڭعى ون جىلدا بىرنەشە حالىقارالىق ءىرى باسقوسۋلار وتكىزدىك. ولار, بىرىنشىدەن, ورتالىقتى; ەكىنشىدەن, جاڭا ەلوردامىزدى تانىتتى.
– بۇل ورتالىق الەمدىك نەيروحيرۋرگيا جەتىستىكتەرىنەن قالىس قالىپ وتىرعان جوق. ال ماماندار تاپشىلىعى توسقاۋىل ەمەس پە؟
– ءبىز وسى ورتالىقتى اشۋعا شەشىم قابىلداعاننان باستاپ جۇمىس ىستەيتىن مىقتى ماماندارىمىزدى دايىنداۋدى قولعا العانبىز. ولار ءالى الماتىدا شوعىرلانعان ەدى. ال ورتالىق اشىلعان كەزدە ءبىر مەزگىلدە الماتىدان ءبىز 35 دارىگەر بىرگە كوشىپ كەلدىك. 2008 جىل بولاتىن. بۇگىندە ءبىزدىڭ مەكەمەمىزدە 50 نەيروحيرۋرگ جۇمىس ىستەسە, سونىڭ 35-ءى 2008 جىلى كەلگەن. تاياۋدا ءوزىمىزدىڭ ون جىلدىعىمىز قارساڭىندا ءبىراز دەرەك جينادىق. سوندا بايقاعانىمىز, بىزدە قىزمەت ەتەتىن دارىگەرلەردىڭ 90 پايىزى العاشقى كۇننەن بەرى قىزمەت ىستەپ كەلە جاتقاندار ەكەن. باسقا قىزمەتكەرلەر اراسىندا دا جۇمىستان كەتۋ وتە از بولعان. دەمەك, ءبىز ون جىلدا ساپا جاعىنان وزگەرسەك تە, كادر جاعىنان وزگەرگەن جوقپىز.
– قانشا جاڭا جوبانى ىسكە قوستىڭىزدار؟
– تاجىريبەمىزگە 70-كە تامان جاڭا تەحنولوگيا ەنگىزدىك. قازاقستاندا بۇرىن بولماعان ءدۇنيەجۇزىلىك حيرۋرگيانىڭ ءبولىكتەرىن كىرگىزدىك. ول – ميدىڭ قان تامىرىنا جاسالاتىن وتا. بۇرىن اۋرۋىن ەمدەۋ ءۇشىن ازاماتتارىمىز شەت ەلدەرگە باراتىن بولسا, قازىر ولاردىڭ بارلىعىن وزىمىزدە ەمدەي الامىز.
– شەت ەلدەرگە كوبىنە اقشاسى بارلار عانا باراتىن ەدى عوي.
– ءيا, اقشاسى بارلار عانا باراتىن. ونىڭ سىرتىندا, ءبىزدىڭ مينيسترلىگىمىز جىلىنا 6-7 ادامعا عانا شەتەلدە ەمدەلۋگە كۆوتا بەرەتىن. ال قازىر ءبىز جىلدا سول بولىمدە 700-دەي وتا جاسايمىز. سوندا بۇرىن 6-7 ادام عانا كۆوتامەن ەمدەلە السا, قازىر 700 ادام وزىمىزدە تەگىن ەمدەلە الادى. شەتەلگە بارىپ ەمدەلۋگە ەش قاجەتتىلىك جوق.
– ال مەديتسينالىق تۋريزم دەگەن بار. مەديتسينا جەتىستىگىن بيزنەسكە اينالدىرىپ, ءبىر اۋرۋدى ەمدەۋ قۇپياسىن اشپاي, قورىنۋ دەگەن بولماي ما؟
– ءبىر جاعىنان قاراعاندا, راس, مەديتسينا سالاسىندا شەكارا بولماۋى كەرەك. ادام اۋرۋىنا ەم ىزدەپ شەكارا اسىپ جاتسا, ول – قالىپتى نارسە. ويتكەنى بۇل سالا كۇن سايىن دامىپ, جاڭارىپ وتىر. كۇن سايىن جاڭا تەحنولوگيالار جاسالۋدا. ال سۇراعىڭىزعا كەلسەك, راس, كوپ ەلدەردە مەديتسينا سالاسىنىڭ ءبىر بولىگى – بيزنەس. ياعني بيزنەستىڭ ءبىر ءتۇرى – اۋرۋلاردى وزىنە قاراي تارتۋ. ول بار. بىراق شىن عالىمدار وندايعا بارا المايدى. الەمنىڭ عالىمدارى, دارىگەرلەرى مۇددەلەس. ولار ءوز تاجىريبەسىن وزگەلەرمەن ءبولىسىپ, وزگەنىكىن دە ءوزى ۇيرەنگىسى كەلەدى. ويتكەنى مەديتسينانىڭ دامي تۇسكەنىن, ادامعا قىزمەت ەتكەنىن, ادام ءومىرىن ساقتاعاندى مۇرات ەتەدى. مەديتسينا جەتىستىگىن كورگىسى كەلەدى. جىل سايىن ءار ەلدە كونفەرەنتسيالار, كونگرەستەر, سەمينارلار, فورۋمدار بولىپ تۇراتىنى سوندىقتان. ال ولاردى سىرتىنان بيزنەسكە اينالدىرىپ, ءوز ساياساتىنا قولداناتىندار – باسقا ادامدار. جالپى, دارىگەرلەردە وزىندىك امبيتسيا, تاكاپپارلىق بولماۋى كەرەك. ولار ادام ءومىرىن ۇزارتقان سايىن قۋانادى.
– ورتالىق اشىلعالى قابانباي باتىر داڭعىلى بويىنداعى مىنا ايالداما ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ايالداماسى اتالدى. ول دا ورتالىقتى تانىتۋ ءۇشىن جاسالعان شىعار. ءوزىن-ءوزى وتەدى مە؟
– بۇل ايالدامانى «ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ايالداماسى» دەپ اتاۋدى ءبىز ءوزىمىز سۇرادىق. ويتكەنى ورتالىقتى تانىتۋ كەرەك بولدى. قاراپايىم حالىق اراسىندا وسىنداي ورتالىق اشىلعانى, وندا قانداي اۋرۋلاردى ەمدەيتىنى جايلى اقپارات تاراۋىنا وسى ايالدامانىڭ دا ۇلەسى بارى راس.
– ءسوز اراسىندا جاڭا دەنساۋلىق ساقتاۋ مادەنيەتى تۋرالى ايتتىڭىز. وسى ورتالىق سول مادەنيەتتى وسىرۋگە قانشالىق ۇلەس قوستى دەپ ويلايسىز؟
– دەنساۋلىقتى ساقتاۋ – كۇن سايىن تالماي ىستەيتىن جۇمىس. اۋىرعان ادام مەن دارىگەرلەر اراسىندا بىرىككەن كۇش بولۋى كەرەك. ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا كۇن سايىن تالپىنۋى قاجەت. ال ءار دارىگەر جارناماشى بولۋى كەرەك. ولار حالىققا اۋرۋدىڭ الدىن الۋ تۋرالى ءتۇسىندىرىپ, سونى ەمدەۋ جولىن ايتىپ وتىرسا ابزال. ءبىز دە ءوز ورتالىعىمىزدا, مىسالى, ينسۋلت تۋرالى قىسقاشا روليك جاسادىق. ءسىز ونى كورگەندەردىڭ بويىندا قورقىنىش تۋاتىن شىعار دەپ ويلاۋىڭىز مۇمكىن. بىراق كوپ اۋرۋ, اسىرەسە ءجيى كەزدەسەتىن اۋرۋلار, ولاردىڭ الدىن الۋ جونىندە ەل بىلگەنى ءجون.
بايقاساڭىز, ءبىزدىڭ كلينيكالارىمىزدىڭ كوبى تەك قانا الدىنا ناۋقاس كەلگەندە سونىمەن جۇمىس ىستەيدى. مەنىڭ ويىمشا, الدىن الۋ جۇمىسىمەن كوبىرەك اينالىسۋ قاجەت. تەلەارنالار, اقپارات قۇرالدارى جارنامالىق ماقساتتا ەمەس, حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا تۇراقتى حابارلار جاساپ وتىرۋى كەرەك. بۇرىن رەسەي تەلەارنالارى مالاحوۆ, مالىشەۆا سەكىلدى مىقتى دارىگەرلەرمەن تۇراقتى باعدارلاما جاساپ كورسەتەتىن. مەنىڭ ويىمشا, سونداي جوبا قازاقستانعا دا كەرەك. ەلدى ساۋاتتاندىرۋ كەرەك. ول كورەرمەننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مادەنيەتىن, سانا-سەزىمىن وسىرەدى.
سول سەكىلدى, حالىق كوبىنە سپورتپەن اينالىسۋى قاجەت. جاياۋ جۇرۋگە, جۇزۋگە, سپورتتىق جاتتىعۋلارعا كوبىرەك كوڭىل ءبولىپ, سونى ادەتكە اينالدىرسا جاقسى. قازىر استانادا ۆەلوجولدار سالىنىپ جاتىر, جاياۋ سەرۋەندەيتىن ورىندار دا كوبەيۋدە. ءار اۋلادا سپورت الاڭى بار. سولاردى تۇرعىندارىمىز ءتيىمدى پايدالانسا – اۋىرمايدى. ءبىزدىڭ دارىگەرلەرىمىز الدىنا كەلگەندەردىڭ بارىنە وسىلاي تۇسىندىرەدى.
اڭگىمەلەسكەن
ءنازيرا بايىربەك
