بۇگىندە استانانىڭ ەمدەۋ مەكەمەلەرىندەگى قۇرال-جابدىقتار زاماناۋي تالاپتارعا ساي. ەنگىزىلىپ جاتقان تەحنولوگيالار مەن ەمدەۋ تاسىلدەرى دە الەمدىك ستاندارتقا سايكەس كەلەدى. وسىنداي ايتۋلى مەديتسينالىق كومەك تۇرعىندارعا تەگىن كورسەتىلەدى. مىسالى, ەلورداداعى №1 قالالىق اۋرۋحانا – ەڭ وزىق تەحنيكا جەتىستىكتەرىمەن جابدىقتالعان مەكەمەنىڭ ءبىرى, مەديتسينا سالاسىنداعى جاڭا تەحنولوگيانى دا باتىل قولدانىپ جاتقان قالالىق دەڭگەيدەگى بىردەن-ءبىر ستاتسيونار. مۇندا ترانسپلانتاتسيا جاساۋ ءادىسى دە ساتىمەن جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى.
جالپى, ەلوردانىڭ №1 قالالىق اۋرۋحاناسىنىڭ نەگىزى 1925 جىلى قالانعان. العاشىندا 40 جاتىن ورىنعا ارنالعان اقمولا قالاسىنىڭ ءبىرىنشى اۋرۋحاناسى بولعان مەكەمە بۇگىندە قايتادان جاڭعىرتىلىپ, 579 ورىندىق زاماناۋي عيماراتقا اينالدى. كوپ بەيىندى كلينيكالىق ورتالىقتا ەۋروپا, اقش, جاپونيا ەلدەرىنىڭ الەمدىك برەندكە اينالعان قۇرىلعىلارىمەن جابدىقتالعان 28 بولىمشە بار. وندا ەڭبەك ەتەتىن دارىگەرلەردىڭ بارلىعى دەرلىك دۇنيە جۇزىندەگى الدىڭعى قاتارلى كلينيكالاردا بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرىپ كەلگەن ماماندار.
«حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە جاقسارتۋ ءۇشىن ەڭ قولايلى جاعدايلاردى جاسايمىز» دەگەن ىزگى ماقساتتى تۇتىنعان ۇجىم تالاي ادامنىڭ ومىرىنە اراشا تۇرا ءبىلدى. ەڭ باستىسى, دارىگەرلەر كەپىلدى مەديتسينالىق كومەكتىڭ اياسىنداعى قىزمەتتەردى جۇرتشىلىققا تەگىن كورسەتەدى. ارينە, اقىلى قىزمەت كورسەتەتىن بولىمدەر دە بار.
جالپى, اۋرۋحانا دەگەنىمىز – ومىرىنە قاۋىپ تونگەن ادامعا ۋاقتىلى كومەك كورسەتەتىن مەكەمە. مۇندا «جەدەل جاردەممەن» كەلگەندەرگە شۇعىل ەم-دوم قولدانىپ, ولاردىڭ ساۋىعىپ شىعۋىنا بار جاعداي جاسايدى. مىسالى, وسى ەمدەۋ مەكەمەسىنىڭ نەۆرولوگيا بولىمشەسىنە «جەدەل جاردەممەن» كەلگەن باعيلا ءۇرىسحان اتتى تۇرعىن وسىندا بەلى اۋىرىپ, جۇرە الماي قالعان ەكەن. «مەنى قابىلداعان دارىگەرلەر دەرەۋ اۋرۋحاناعا جاتقىزىپ, ەم-شارالارىن بىردەن باستاپ كەتتى. وسىندا ءدارى-دارمەك, ەكپەلەردەن باسقا, دەنە شىنىقتىراتىن, بەلدىڭ اۋىرعانىن باساتىن ەمدىك-شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىن جاسادىق. بىرنەشە كۇننەن كەيىن ءوزىمدى جەڭىل سەزىندىم. اۋرۋحانانىڭ ءىشى وتە ۇنادى. كەڭ ءارى جارىق ەكەن. مۇنداي زاماناۋي كلينيكادا ەمدەلىپ شىققانىما قۋانىشتىمىن. ءارى وسى ءۇشىن ەشقانداي دا قارجى تولەگەن جوقپىن. بارلىق ەمدى تەگىن قابىلدادىم. ناۋقاستارعا مەملەكەتتىڭ جاساپ وتىرعان مۇنداي قامقورلىعىنا ريزامىن» دەيدى باعيلا اپا.
اتالمىش اۋرۋحانانىڭ بارلىق بولىمشەسى جوعارى دەڭگەيدەگى قۇرىلعىلارمەن جابدىقتالعانىن الگىندە ايتتىق. ماسەلەن, جۇرتشىلىق كوپ تۇسەتىن پۋلمونولوگيا بولىمشەسى وكپە مەن تىنىس جولدارىنىڭ اۋرۋلارىن ەمدەۋمەن اينالىسادى. ون بەس ورىنعا ارنالعان بولىمشە قىزمەتىن بيىل ناۋرىز ايىندا عانا باستاپتى. وندا وكپەنىڭ ابستسەسى, فيبروزى مەن وبىرىن جانە برونح دەمىكپەسى مەن ءارتۇرلى پلەۆريتتەر, سوزىلمالى وبسترۋكتسيالىق سىرقاتتاردى ەمدەيدى. سونداي-اق, مۇندا دەمىكپە كەسەلى, وكپەنىڭ سوزىلمالى اۋرۋلارى تۋرالى تۇسىنىك بەرەتىن مەكتەپتەر ۇيىمداستىرىلعان. ەمدەلۋشىلەر وسىندا ينگالياتسيانى قاي كەزدە, قالاي جاساۋ كەرەكتىگىن جانە نەبۋلايزەرلى تەراپيا تەحنيكاسىن وقىپ ۇيرەنەدى. بولىمشەدە ەم قابىلداپ جاتقان قاراشاش ابدراحمانوۆا وسىندا برونح دەمىكپەسىمەن تۇسكەن ەكەن. ول دا دەنساۋلىعىنىڭ تۇزەلىپ قالعانىن ايتىپ, اقجەلەڭدىلەرگە العىسىن ايتىپ جاتىر.
اۋرۋحانانىڭ تاعى ءبىر ماقتانىشى – پوليتراۆما جانە قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى ورتوحيرۋرگيا ورتالىعى. بۇل دا جاڭادان اشىلعان ءبولىم. بيىل 4 مامىردا ىسكە قوسىلعان. ورتالىق كەپىلدى مەديتسينالىق كومەك شەڭبەرىندە تەگىن جانە اقىلى قىزمەت كورسەتەدى. ەرەكشەلىگى سول, مۇندا تەك استانالىقتار عانا ەمەس, كۇللى رەسپۋبليكا ازاماتتارى ەمدەلەدى. ورتالىقتا اقش, ەۋروپا مەن قىتايدىڭ جەتەكشى كلينيكالارىندا وقۋدان وتكەن جوعارى بىلىكتى ماماندار تىرەك-قيمىل اپپاراتى مەن بۋىن اۋرۋلارى بار ناۋقاستاردى ساۋىقتىرىپ كەلەدى.
№1 قالالىق اۋرۋحانا – قالالىق دەڭگەيىنە قاراماستان, ترانسپلانتاتسيا سىندى كۇردەلى وپەراتسيانى دامىتىپ كەلە جاتقان رەسپۋبليكاداعى ەكى ەمدەۋ مەكەمەسىنىڭ ءبىرى. شەتەلدىكتەردىڭ كومەگىنسىز-اق, باۋىردى دا, بۇيرەكتى دە ساتىمەن اۋىستىرىپ كەلەدى. «ترانسپلانتاتسيا جاسايتىن مىقتى دارىگەرلەر وزىمىزدە دە بار. ءارى ءبىز اعزانى اۋىستىرۋدى تەگىن جاسايمىز. تەك دونور تابىلسا بولدى. سوعان قاراماستان جۇرتشىلىق قانشاما قارجىسىن شاشىپ, شەتەلگە بارۋعا قۇمار» دەيدى وسىنداعى دارىگەرلەر.
راسىندا دا, باردى باعالاي بىلمەيمىز. ءالى كۇنگە دەيىن قازاقستان مەديتسيناسىنا سەنبەۋشىلىك كوزقاراستان ارىلا الماي كەلەمىز. حالىق دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جولىندا مەملەكەتتىڭ جاساپ وتىرعان شارۋاسى از ەمەس. ءتىپتى, اۋرۋدىڭ بار-جوعىن انىقتاپ بەرەتىن سكرينينگتىك تەكسەرۋلەردىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟! تەگىن جاسالاتىن وسى تەكسەرۋلەرگە دە بارمايتىندار كوپ.
ءار ادامنىڭ دەنساۋلىعى – ءوز قولىندا. اركىم ءوزىنىڭ دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراي بىلسە, سوندا عانا سالاماتتى ۇلتتى قالىپتاستىرا الاتىنىمىز حاق.
