بەلگىلى جازۋشى, دراماتۋرگ الەكساندر ۆامپيلوۆتىڭ وسىدان جارتى عاسىر بۇرىن جازىلعان «تۇڭعىش ۇل» پەساسىنىڭ جەلىسىمەن كوپتەگەن تەاترلاردا سپەكتاكلدەر ساحنالاندى. كوركەم فيلم ءتۇسىرىلىپ, ءتىپتى, وپەراعا دەيىن قويىلدى. وتكەن اپتادا ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق مۋزىكالىق دراما تەاترىندا قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى, پروفەسسور تالعات تەمەنوۆ اتالمىش تۋىندىنى «اق جاۋىن» اتاۋىمەن جاڭاشا سيپاتتا ۇسىندى. قويۋشى رەجيسسەردىڭ شەشىمى پرەمەراعا قوناق رەتىندە ارنايى كەلگەن تاجىريبەلى تەاتر سىنشىسى, رەسەيدىڭ «تەاترالنايا جيزن» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى ولەگ پيۆوۆاروۆتى تاڭ-تاماشا قالدىردى.
شىعارمانىڭ نەگىزگى جەلىسى ساقتالعانىمەن, رەجيسسەر بىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزگەن. كەيىپكەرلەردىڭ ءوزىن «قازاقىلاندىرىپ», سپەكتاكلدى قازاق كورەرمەنىنە نەعۇرلىم جاقىنداتقان.
فانتازياعا نەگىزدەلگەن مۇڭلى كومەديا جانرىنداعى قويىلىم ءبىر كۇلدىرسە, ءبىر جىلاتادى. اۋعانستان سوعىسىنىڭ ارداگەرى, مۋزىكانت ساكەن تاۋاساروۆ (قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى تىلەكتەس مەيراموۆ) ورتا جاسقا جاقىنداپ قالعاندا جارىنان ايىرىلىپ, ۇلى ءۋاليحان (داستان ءالىموۆ) مەن قىزى نازىمدى (اقجان قۇرماشەۆا) جالعىز ءوزى ءوسىرىپ, جەتىلدىرەدى. جاسى ۇلعايعاندا وركەستردەگى جۇمىسىنان بوساپ قالىپ, وتباسىن اسىراۋ ءۇشىن كوشەدە ونەر كورسەتۋگە ءماجبۇر بولادى. ءسويتىپ ءبىر كۇنى كەشتەتىپ ۇيىنە ورالسا, كۇتپەگەن جاعدايعا كەزدەسەدى. ۇيىندە تاعى ءبىر ۇلى, «تۇلا بويى تۇڭعىشى» كۇتىپ وتىر ەكەن. بۇل جاعداي مۇنى قايتىپ ورالماس جاستىق شاعىنا جەتەلەپ, اسكەردە جولىقتىرعان عاليا ەسىمدى ارۋعا دەگەن ءتاتتى سەزىمىن وياتادى.
سودان جاندۇنيەسى ىشكى ارپالىسقا تۇسەدى. بىرەسە قۋانادى, بىرەسە مۇڭايادى. سويتسە, بۇل جەڭىس (جانات وسپانوۆ) پەن رامازان ء(ابىلمانسۇر سەرىكوۆ) اتتى ەرىككەن جاس جىگىتتەردىڭ ويىنى بولىپ شىعادى. ەكەۋى سەرىلىك قۇرىپ, ءتۇن ىشىندە باسقا قالادا قالىپ قويىپ, جىلىنىپ, تۇنەيتىن جەر ىزدەيدى. وسىلايشا تاۋاساروۆتاردىڭ شاڭىراعىنا تاپ بولادى. وتاعاسى ساكەننىڭ ومىرىنەن ءبىر ۇزىك سىردى ءبىلىپ العان سوڭ, جەڭىستى ونىڭ تۇڭعىش ۇلى دەپ تانىستىرىپ, الدايدى. ۇلى ءۋاليحاننان كوڭىلى قالعان, قىزى نازىمدى الىسقا ۇزاتقالى جاتقان ساكەن بۇعان قاپىسىز سەنەدى. بار ءۇمىتىن ەندى «تۇڭعىشى» جەڭىسكە ارتادى. ارتىنشا مۇنىڭ ءبارى ويىن بولعانى انىقتالادى.
بۇل سپەكتاكلدەن
تەمەنوۆ شىعارماشىلىعىنا ءتان ءليريزمدى كورۋگە بولادى. تۋىندى اتاۋى – «اق جاۋىن». وسى تۇرعىدان العاندا, قويىلىمدى كوركەمدەگەن تانىمال كۇيشى-كومپوزيتور سەكەن تۇرىسبەكتىڭ وسى اتتاس بەلگىلى كۇيى شىعارمانىڭ لەيتموتيۆى ىسپەتتەس. بىزدىڭشە, شىعارما وتباسى قۇندىلىقتارىن, اتا-انانىڭ بالا الدىنداعى, بالانىڭ اتا-انا الدىنداعى پارىزىن ناسيحاتتايدى. سونداي-اق, كىرشىكسىز تازا سەزىم مەن اق نيەت ارقىلى قانداي دا پيعىلى تەرىس ادامدى تاربيەلەۋگە بولاتىنىن دالەلدەيدى.
– وسى كۇنگە دەيىن كلاسسيكانى قايتا جازىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس, كەز كەلگەن شەبەر, دارىندى رەجيسسەردىڭ بۇل قولىنان كەلمەيدى دەپ ويلاۋشى ەدىم. ال الەكساندر ۆامپيلوۆ – كلاسسيك. ونىڭ «تۇڭعىش ۇل» پەساسى وسى كۇندەرى ورىستىڭ ءحىح-حح عاسىردا شىققان كلاسسيكاسىمەن, انتون چەحوۆ, لەۆ تولستوي شىعارمالارىمەن قاتار تۇر. تالعات تەمەنوۆتىڭ قويىلىمىن كورىپ, قاتەلەسكەنىمدى مويىندايمىن. ول قايتا جازىپ شىققان تۋىندى ناعىز ەۋرازيالىق سپەكتاكلگە اينالدى. مۇندا ءۇش ۇلى مادەنيەت بىرىكتىرىلىپ كەتكەن. ارينە, بۇل قويىلىمنان مەن ۆامپيلوۆتى كورمەدىم, بىراق مەنىڭ كوزىمە شىڭعىس ايتماتوۆ انىق شالىندى. تەمەنوۆتەي ايتماتوۆتى ەشكىم سەزىنە المايدى. ۆامپيلوۆتىڭ پەسالارى بويىنشا كوپ سپەكتاكل كوردىم. بىراق بۇل قويىلىم ەرەكشە قاتاردا تۇر. ناعىز جاڭاشىل تەاترلاردىڭ سپەكتاكلدەرى وسىنداي بولادى. سىزگە ەندى چەحوۆتىڭ «ۆانيا اعايىن» قويۋدى ۇسىنامىن, – دەگەن و.پيۆوۆاروۆ تىلەكتەس مەيراموۆ, جانات وسپانوۆ پەن اقجان قۇرماشەۆانىڭ كەيىپكەرلەردى ءساتتى سومداۋىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
بۇل سپەكتاكلدى 29 جەلتوقسان كۇنى دە قاللەكي تەاترىندا تاماشالاۋعا بولادى.
ۇقساس جاڭالىقتار
Leave a Reply