اققىز بەن اقسەلەۋ

شەرتپە كۇي شەبەرى اققىز (مۇگۇلسىم) احمەتقىزىنىڭ تانىلۋىنا اسا كورنەكتى عالىم, ەتنوگراف اقسەلەۋ سەيدىمبەك كوپ ەڭبەك ءسىڭىردى. كۇيشىنىڭ مۇراسىن ناسيحاتتاپ, 1977 جىلى ول ۋاقىتتا 80 جاسقا كەلىپ, الىس اۋىلدا جاتقان اجەنى الماتىعا الدىرتىپ, شىعارماشىلىق ورتامەن قاۋىشتىردى.

اققىز اجەنىڭ ارتىندا «قايران ەلىم», «اققىز», «جەتىم قىز», «قوسباسار», «قوڭىر كۇي» سىندى بىرنەشە كۇي مەن «جالعان-اي», «قايران, باۋىرلارىم», «امان بول, امال قانشا», «ساعىنىش», «حانشايىم» اندەرى قالدى. جارقىن شاكارىم, اقسەلەۋ سەيدىمبەك, جانعالي ءجۇزباي سىندى زەردەلى زەرتتەۋشىلەر, ۇلت ونەرىنە جاناشىر ازاماتتاردىڭ ارقاسىندا بۇل شىعارمالار وسى كۇنگە جەتىپ, «مادەني مۇرا» باعدارلاماسىمەن شىققان «ماڭگىلىك سارىن», «قازاقتىڭ 1000 كۇيى», «سارىجايلاۋ» اتتى حالىق مۋزىكاسى انتولوگيالارىنا ەندى.

ا.سەيدىمبەك «اققىز» اتتى پوۆەست دە جازدى. كۇيشى جايلى «رۋحاني ءداستۇر دەگەنىڭىز ماۋەلى داراق سياقتى, تامىرىن تەرەڭنەن تارتىپ, بۇتاعىن كەڭگە جايادى. وسىناۋ باسى اشىق اقيقاتقا كۇيشى اققىزدىڭ ءومىرى مەن ونەرى ايعاق بولا الادى. …كۇيشى اجەنىڭ سەزىمتالدىعىنا قايران قالعانبىز. قايران قالا وتىرىپ, بۇگىنگى, بولاشاق ۇرپاقتىڭ دا ءدال وسىنداي ءمان-ماعىنا تابا ءبىلۋىن ارمانداپ ەدىك» دەگەن ءسوز دە قالدىردى.

ەتنوگراف پەن كۇيشى بىرنەشە مارتە كەزدەسىپ, اڭگىمەلەسكەن. وسىدان 41 جىل بۇرىن الماتىعا الدىرتقاندا ءوزى ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ وتىرعان «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ (قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان») ۇجىمىمەن كەزدەستىرگەن. جالپى, ا.سەيدىمبەك وسى باسىلىمدا جۇمىس ىستەگەندە تالاي ءانشى-كۇيشى, وزگە دە ونەرپازداردى رەداكتسياعا شاقىرىپ, اندەردى اۋەلەتىپ, كۇيلەرىن كۇمبىرلەتۋگە مۇمكىندىك جاساعان. ءوزى دە ونەردەن قۇرالاقان ەمەس ەدى. اققىز احمەتقىزى رەداكتسياعا كەلگەندە دە سونداي ءبىر ءماندى وتىرىس بولعان. سول كەزدە تۇسىرىلگەن سۋرەتتە اققىز اجەنىڭ قاسىندا شاكىرتى, قازكسر حالىق ءارتىسى ماعاۋيا حامزين, گازەت رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى سارباس اقتاەۆ جانە دومبىرامەن كۇي شەرتىپ وتىرعان اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ ءوزى بەينەلەنگەن. بىزگە سۋرەتتى ۇسىنعان اققىز اجەنىڭ جيەنى بولات تاكىشەۆتىڭ ايتۋىنشا, ا.سەيدىمبەكتىڭ قولىنداعى اققىزدىڭ دومبىراسى قازىر قاراعاندى قالاسىنداعى «بولاشاق» اكادەمياسى عيماراتىنداعى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى نۇرلان دۋلاتبەكوۆتىڭ جەكە مۇراجايىندا ساقتاۋلى تۇر.

امانعالي قالجانوۆ