سەيسەنبى كۇنى پرەمەر-مينيستر باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ توراعالىق ەتۋىمەن ۇكىمەتتىڭ كەزەكتى وتىرىسى بولىپ ءوتتى. ونىڭ كۇن تارتىبىنە 5 ماسەلە ۇسىنىلدى. سولاردىڭ قاتارىندا ششۋچينسك-بۋراباي كۋرورتتىق ايماعىن دامىتۋدىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان جوسپارى مەن استانادا ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى جول كارتاسى تۋرالى ماسەلە دە قارالدى.
اتالمىش ماسەلە بويىنشا مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ەسەپ بەردى. «بۋراباي كۋرورتتى ايماعىن دامىتۋ جوسپارى 4 بولىكتەن جانە 33 شارادان تۇرادى, بۇلاردى جۇزەگە اسىرۋعا 61,3 ميلليارد تەڭگە قارجى قاراستىرىلىپ وتىر» دەپ اتاپ كورسەتتى مينيستر. استانادا ءتۋريزمدى دامىتۋ جونىندە تالداۋ جاسالىپ, ۇكىمەتكە ۇسىنىلىپ وتىرعان جول كارتاسى 24 شارادان تۇرادى.
بۇلاردىڭ 6-ۋى – ىشكى جانە شەتەلدىك تۋريستەردى تارتۋعا, 3-ەۋى – ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋ مەن تۋريستەرگە قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا, 6-ۋى – ونداعى مادەنيەت, سپورت جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارى تيىمدىلىگى مەن ءوزىن-ءوزى اقتاۋىن كوتەرۋگە, 5-ەۋى – مەديتسينالىق ءتۋريزمدى وركەندەتۋگە جانە 4-ەۋى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى ءتۋريزمدى جانداندىرۋعا ارنالعان.
ا.مۇحامەديۇلى استانا تۋريستىك كلاستەرىن دامىتۋ ماسەلەسىنە قاتىستى 2017 جىلعى 8 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ينۆەستيتسيانىڭ ەڭ ۇلكەن كولەمى 19,2 ملرد تەڭگە – استاناعا تيەسىلى ەكەنىن, ونىڭ جىل ىشىندە 25,9 پايىزعا وسكەنىن باياندادى. ول بۇدان ءارى بيىلعى ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا ەلورداداعى مەيمانحانالار سانىنىڭ – 16 پايىزعا, قوناقتار قابىلداۋعا دايىن نومىرلەر مەن بولمەلەر مولشەرىنىڭ – 15 پايىزعا, ال قىزمەت كورسەتۋ كولەمىنىڭ 23 پايىزعا ارتقانىن العا تارتتى.
– جىلدىڭ باستى تۋريستىك تارتۋشى كۇشى بولعان «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىنىڭ ارقاسىندا ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا ەل بايتاعىنا كەلگەن قوناقتاردى كۇتىپ الۋعا ءازىر بولمەلەر مەن نومىرلەر قاتارى بىردەن 43 پايىزعا ۇلعايدى, – دەدى ا.مۇحامەديۇلى. – سونداي-اق, استانا مەيمانحانالارى, وتەلدەرى جانە باسقا دا ادام قابىلدايتىن ورىندارى سانى جاعىنان كوشباسىنداعى ۇشتىكتىڭ قۇرامىنا كىردى. قوناق كۇتۋ سالاسى مەن قوعامدىق تاماقتاندىرۋ جۇيەسىنە قارجىنىڭ بارىنشا كوپتەپ ءبولىنۋىن وسى ىستەرمەن شۇعىلدانۋشى بيزنەستىڭ ءوزى قامتاماسىز ەتتى. بۇل وسى سالاعا قۇيىلعان بارلىق ينۆەستيتسيانىڭ 70,7 پايىزىن, ياعني 34 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. تاعى 19 پايىزدىق قۇيىلىم, ياعني 9 ميلليارد تەڭگەدەن استام اقشا بانك كرەديتتەرى ارقىلى كەلدى. وسىلايشا, جىلدىق ءوسىم 8,4 پايىزعا جەتتى. ال زايم قارجىلارىنىڭ كولەمى بىردەن 86,7 پايىزعا بارىپ, 4,5 ميلليارد تەڭگە بولدى. مۇنىڭ ءوزى جالپى ينۆەستيتسيا كولەمىنىڭ 8,9 پايىزىنا تەڭ.
ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا, بيىلعى جىلدىڭ العاشقى جارتىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا استانا قالاسى قوناقۇي بيزنەسى سالاسىنداعى جالپى قوسىمشا قۇنى 191,5 ملرد تەڭگەنى قۇراعان. بۇل وسى سالاداعى ءوسىمنىڭ وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىنە قاراعاندا 8,5 پايىزعا وسكەنىن كورسەتەدى.
وتىرىس بارىسىندا, سونداي-اق, اقمولا وبلىسى اكىمى مالىك مىرزالين مەن استانا قالاسىنىڭ اكىمى اسەت يسەكەشەۆتىڭ ەسەپتەرى تىڭدالدى.
تالقىلاۋ قورىتىندىسىندا باقىتجان ساعىنتاەۆ اقمولا وبلىسى مەن استانا قالاسىنىڭ اكىمدەرىنە مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسە وتىرىپ, قارالعان ماسەلە بويىنشا جاسالاتىن جوسپار مەن جول كارتاسى ءىس-شارالارىن ساپالى جانە دەر كەزىندە دايىنداۋدى قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى.
وتىرىستا كەلەسى كەزەكتە استانا اگلومەراتسياسىن اۋماقتىق دامىتۋدىڭ وڭىرارالىق سىزباسى بەكىتىلدى. قۇجات جوباسىن ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى جەڭىس قاسىمبەك تانىستىردى. ونىڭ ايتۋىنشا, ەلوردانىڭ قارقىندى دامۋى, دەموگرافيالىق سىيىمدىلىعى, ءوڭىر حالقى تىعىزدىعىنىڭ ءوسۋى, كوشى-قون اعىمى قالا اگلومەراتسياسى دامۋىنىڭ العىشارتىن تۇزەدى. استانا اگلومەراتسياسىنىڭ اۋماعىنا ونىڭ وزەگى رەتىندە استانا قالاسى, ارشالى, تسەلينوگراد جانە شورتاندى اۋداندارى, اقمولا وبلىسىنا قاراستى اقكول اۋدانىنىڭ 4 وكرۋگى كىرەدى. اگلومەراتسياعا كىرەتىن اۋماقتا بارلىعى 124 ەلدى مەكەن بار. مۇنداعى حالىق سانى 2016 جىلى 1,2 ملن ادام بولدى, بۇل مولشەر 2030 جىلعا قاراي 1,6 ملن ادامعا جەتەدى دەپ كۇتىلىپ وتىر. ءسويتىپ, ءوسىم 33 پايىزدى قۇرايدى. سونىڭ ىشىندە 2016 جىلى استانا قالاسىندا 1,0 ملن ادام بولسا, ول 2030 جىلعا قاراي 1,2 ملن ادامعا دەيىن وسەدى.
– اگلومەراتسيانىڭ جالپى الاڭى 21770 شارشى شاقىرىمعا تەڭ, – دەدى مينيستر ءوز سوزىندە, سونىڭ ىشىندە استانا قالاسى – 800 شارشى شاقىرىم. مۇنىڭ 7,5 مىڭ شارشى شاقىرىمدى قۇرايتىن قارقىندى دامۋ ايماعى جەكەگە بولىنگەن. ونىڭ نەگىزگى باعىتتارى يندۋستريالىق ايماقتاردى قۇرۋ, ءوندىرىستى ءارتاراپتاندىرۋ بولىپ تابىلادى. سونداي-اق, رەكرەاتسيانى دامىتۋ مەن ازىق-تۇلىكتى دامىتۋ ايماعى بولىنگەن: بۇل ەلدى مەكەندەر استانامەن تىعىز بايلانىستا. تاريحي جاعىنان ماكرووڭىر اۋىلشارۋاشىلىققا ماماندانۋمەن سيپاتتالادى. سوندىقتان استانا اگلومەراتسياسى اتقاراتىن قىزمەتتىڭ ءبىرى استانا ءۇشىن ازىق-تۇلىك بەلدەۋى قىزمەتىن اتقارۋ بولىپ ەسەپتەلەدى.
ۆەدومستۆو باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە, كونترماگنيتتەر مەن يندۋستريالىق ايماقتاردى قۇرۋ استانانى حالىق سانى جاعىنان ءبىراز «جەڭىلدەتىپ», سىرتقى كوشى-قون اعىندارىن وزىنە «تارتۋعا» مۇمكىندىك بەرەدى. كولىك دالىزدەرى بويىنشا قونىستاندىرۋ ارنالارى مەن قالالار ايقىندالدى, ولاردىڭ اراسىندا نەگىزگى مارتەبەسى ارشالى, شورتاندى كەنتتەرى مەن جايناق ستانساسىنا بەرىلدى. ىقتيمال كونترماگنيتتەر رەتىندە اقكول قالاسى مەن اقمول اۋىلى اتالدى. ولار وزەك-قالادان قاشىق ورنالاسقان, كوشى-قون اعىمدارىن وزىنە تارتاتىن جەتكىلىكتى رەسۋرستارى بار. حالىقتىڭ ەركىن قوزعالىسى, وزەكتىڭ كەلەشەگى بار ءوسىم نۇكتەلەرىمەن بايلانىسى نەگىزگى ماگيسترال جولداردىڭ كومەگىمەن قامتاماسىز ەتىلۋى ءتيىس.
– 2030 جىلعا قاراي اگلومەراتسيا اۋماعىندا ءۇش يندۋستريالىق ايماق قۇرۋ ارقىلى استانا قالاسىنان ءىرى ونەركاسىپتىك كاسىپورىنداردى شىعارۋ ۇسىنىلىپ وتىر, – دەدى ج.قاسىمبەك. – سونداي-اق, جاڭادان قۇرىلاتىن ونەركاسىپتىك كاسىپورىنداردى يندۋستريالىق ايماقتارعا ورنالاستىرۋ كوزدەلدى. سالانى ءارتاراپتاندىرۋ جانە قارقىنداتۋ ەسەبىنەن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ءوندىرۋ 170 پايىزعا ۇلعايادى. استانانىڭ ازىق-تۇلىككە دەگەن قاجەتتىلىگى اگلومەراتسيا اۋماعى ەسەبىنەن تولىق قامتاماسىز ەتىلەدى.
ونىڭ بايانداۋىنشا, اگلومەراتسيا وزەگىنىڭ بەتون, تەمىر-بەتون بۇيىمدارى, كىرپىش, قيىرشىق تاس, مەتالل كونسترۋكتسيالارى, اعاش بۇيىمدارى سياقتى قۇرىلىس ماتەريالدارىنا دەگەن قاجەتتىلىگىن اگلومەراتسيا اۋماعىندا ورنالاسقان كاسىپورىندار تولىقتاي قامتاماسىز ەتەتىن بولادى. «استانا-بۋراباي» جاسىل ءدالىزىن قۇرۋ جانە ونى تابيعي ورمان القاپتارىمەن بىرىكتىرىپ, بىرىڭعاي ەكوجۇيەنى قامتاماسىز ەتۋ جوبادا بار.
سول سياقتى «سارىارقا» گاز قۇبىرىنىڭ قۇرىلىسى ەسەبىنەن ەلدى مەكەندەردى ودان ءارى گازداندىرۋ استانا مەن 30-عا جۋىق ەلدى مەكەندى گازداندىرۋعا, سونداي-اق, ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇدان باسقا, اگلومەراتسيانىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن ءى-ءىى ساناتتاعى لاستاۋشى كاسىپورىنداردى استانادان كوشىرۋ ۇسىنىلادى.
– وڭىرارالىق سحەمانىڭ جوبالاۋ ۇسىنىستارىن ىسكە اسىرۋ اگلومەراتسيا اۋماعىندا وڭتايلى قونىستاندىرۋعا جانە ەكونوميكالىق تىعىزدىق پەن ءوڭىردىڭ تۇتىنۋ تىعىزدىعىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتپەك, – دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى مينيستر.
وتىرىستا استانا اگلومەراتسياسىن ودان ءارى دامىتۋ جونىندە قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ تە ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.
ماسەلەنى تالقىلاۋ تۇجىرىمىن شىعارعان ۇكىمەت باسشىسى وسىعان قاتىستى بارلىق جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگاندارعا جانە اكىمدىكتەرگە اتالعان وڭىرارالىق سىزبامەن ءتيىمدى جۇمىس جۇرگىزۋدى تاپسىردى.
سەرىك ءپىرنازار
