2020 جىلعا دەيىن استانا اكىمدىگى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ, «بوزوق» تاريحي-مادەني كەشەنىن قۇرۋ جۇمىستارىن اياقتايدى. سول ساتتەن باستاپ كونە قالاشىق حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مادەني-تۋريستىك جانە عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنا اينالادى. بۇل جونىندە كەشە ۇلتتىق كىتاپحانادا وتكەن مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىن تالقىلاۋعا ارنالعان باسقوسۋدا جاريا ەتىلدى. جيىنعا بەلگىلى عالىمدار, ساياسي جانە قوعام قايراتكەرلەرى, شىعارماشىلىق ينتەلليگەنتسيا, جاستار ۇيىمدارىنىڭ وكىلدەرى جانە بەلسەندى ازاماتتار قاتىستى. وتىرىستى اشىپ, ءسوز سويلەگەن استانا قالاسىنىڭ اكىمى باقىت سۇلتانوۆ ەلباسىنىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىندا ايتىلعان يدەيالاردى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىستى جوسپارلارمەن ءبولىستى.
بوزوق قالاشىعىنىڭ 3D-مودەلى جاسالادى
قالا باسشىسى باقىت سۇلتانوۆ كىرىسپە سوزىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەلوردانىڭ قالىپتاسۋى جانە دامۋىنداعى رولىنە توقتالدى. «ەلوردا استاناعا كوشىرىلگەننەن ءبىر جىلدان كەيىن يۋنەسكو-نىڭ «بەيبىتشىلىك قالاسى» سىيلىعىنا يە بولدى. بيىل ءوزىنىڭ 20 جىلدىعىن اتاپ وتكەن استانانىڭ الەمنىڭ ەڭ دامىعان قالالارىنىڭ قاتارىنا كىرۋىنە تولىق نەگىز بار. وسى جىلدار ىشىندە ەلوردانىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق, مادەني-رۋحاني دامۋىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرى تۇراقتى تۇردە ءوسىپ كەلەدى. باس قالا ءوزىنىڭ 20 جىلدىعىنا كۇللى الەمگە تانىمال بولعان جانە عالامدىق كولەمدە ديالوگ الاڭى رەتىندە مويىندالعان اسەم جانە زاماناۋي مەگاپوليس رەتىندە جەتتى» دەدى باقىت تۇرلىحانۇلى.
قالا باسشىسى ەلوردانىڭ بۇگىنگى زامانعى تاريحى عانا ەمەس, وتە باي كونە تاريحى دا بار ەكەنىن, ونى ساقتاۋ جانە كوبەيتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ايتتى. ونىڭ پىكىرىنشە, مەملەكەت باسشىسى ءوزىنىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىندا بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ءوزىنىڭ ۇلتتىق تاريحىن كوپقىرلىلىعىمەن سەزىنۋىنىڭ جانە قابىلداۋىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اشىپ بەردى. باقىت سۇلتانوۆ استانا قالالاردىڭ جاس ولشەمى بويىنشا «جاستىعىنا» قاراماستان ۇلى جىبەك جولىنىڭ داستۇرلەرىن جالعاستىراتىن قالا ەكەنىن ەسكە سالدى. سەبەبى, بۇل قالانىڭ نەگىزى «ءوزىن وتكەن كۇندى, بۇگىنگىنى جانە كەلەشەكتى ۇيلەستىرگەن تاريحي اۋماقتا» قالاندى. بۇل – ورتا عاسىرلارداعى بوزوق قالاسىنىڭ ورنالاسقان جەرى. «قالانىڭ كىندىگىندە ورىن تەپكەن بوزوق قالاشىعى ەلوردانىڭ ساكرالدى نىساندارىنىڭ ىشىندە ەرەكشە ورىن الادى» دەدى ول.
باقىت سۇلتانوۆ بوزوق قالاشىعىنىڭ تاريحي ماڭىزىن ناسيحاتتاۋعا قالالىق اكىمدىكتىڭ ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. «ءبىز بوزوق قالاشىعىنىڭ 3D-مودەلىن قۇرۋ جونىندەگى جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى باستاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. وندا ورتا عاسىرلارداعى ورتالىق قازاقستاندى مەكەندەگەن حالىقتاردىڭ مادەنيەتىن كورسەتەتىن ارحەولوگيالىق ولجالار توپتاماسى مەن ۆيرتۋالدى شىندىق ەلەمەنتتەرى كورىنىس تابادى. ول جەرگە كەلگەن ءار ادام ورتاعاسىرلىق كەزەڭدەگى تاريحي مۇرامەن تولىق تانىسا الادى» دەپ مالىمدەدى ول.
2020 جىلعا دەيىن استانا اكىمدىگى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ, «بوزوق» تاريحي-مادەني كەشەنىن قۇرۋ جۇمىستارىن اياقتايدى. سول ساتتەن باستاپ كونە قالاشىق حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مادەني-تۋريستىك جانە عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنا اينالادى. سونداي-اق ول ەۋرازيا دالاسىنىڭ ارحەولوگيالىق-ەتنوگرافيالىق قۇندىلىقتارىن زەرتتەيتىن عىلىمي-ادىستەمەلىك بازا رەتىندە قۇرىلادى.
قازاق ەلىنىڭ الەمدىك وركەنيەتتەگى ورنى
قالا اكىمى ءوز سوزىندە ەلباسىنىڭ بۇل ماقالاسى ارقىلى ۇلتىمىزدىڭ تاريحىن تەرەڭنەن قوزعاپ, ونىڭ رۋحاني مۇراسى مەن مادەنيەتىن جاڭاشا باعامداۋعا, بايىپپەن زەردەلەۋگە ۇندەگەنىن قاداپ ايتتى. «ەلباسى ماقالاسىنىڭ نەگىزگى يدەياسى – قازاق ەلىنىڭ الەمدىك وركەنيەتتەگى ورنىن جانە ونىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسىن كورسەتۋ» دەدى ول. اكىمنىڭ پايىمداۋىنشا, استانانىڭ ەۋرازيانىڭ ءدال كىندىگىندە ورنالاسۋى حالىقارالىق قاۋىمداستىق مويىنداعان ورنىقتى تۇعىرناماعا, بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ تۇيىسكەن جەرىنە, شىعىس پەن باتىستىڭ اراسىنداعى وزگەشە كوپىرگە اينالۋعا مۇمكىندىك تۋعىزدى. بۇل جەردە اڭشىلىق پەن كوشپەندىلىك مادەنيەتتىڭ ەڭ ۇزدىك تەحنولوگيالارى ءبىر جەرگە توعىستى. «ۇلتتىق تاريحىمىزدى تەرەڭىنەن تۇيسىنە وتىرىپ, ءبىز دە ەلوردامىزدىڭ زامانا تاريحىنان وزىنە تيەسىلى ورىن الاتىنىنا ەش كۇماندانبايمىز» دەپ اياقتادى ءسوزىن قالا باسشىسى.
