اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك

ەلباسىنىڭ «الەۋمەتتىك قامقورلىق» جاڭا الەۋمەتتىك شارالارى ەلىمىزدە بەلسەندى تۇردە ىسكە اسىرىلىپ جاتىر. زاڭناماعا ءتيىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. 2019 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنەن باستاپ بارلىق بارلىق وڭىرلەردە اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك (ااك) تاعايىنداۋ ءۇشىن حالىقتان قۇجاتتار قابىلدانۋدا. ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا بۇگىنگە دەيىن 42 مىڭنان استام (شامامەن 147 مىڭ ادام) ءوتىنىش قابىلدانعان. سونىڭ ىشىندە نۇر-سۇلتان قالاسىندا 1 ساۋىرگە دەيىن 9725 وتباسى ااك الۋعا ءوتىنىش بەرسە, ولاردىڭ 2483-ىنە قاتىستى وڭ شەشىم قابىلداندى. 358 وتباسى ااك-ءتى الىپ ۇلگەردى. جالپى العاندا, باس قالادا جاڭا فورماتتاعى ااك-پەن 2500 وتباسىن قامتۋ جوسپارلانىپ وتىر.

ءراسىم جەڭىلدەتىلدى

اعىمداعى جىلدىڭ 1 ساۋىرىنە دەيىن ااك الۋشىلارعا قاتىستى كريتەريلەردى بەلگىلەۋ 50 پايىزدان 70 پايىزعا دەيىن ۇلعايدى. ماسەلەن, 1 ساۋىردەن باستاپ ااك كورسەتۋ ءراسىمى جەڭىلدەتىلدى. ول ءۇشىن حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنا بارىپ, ااك الۋعا ءوتىنىش بەرىپ, جەكە باسىن كۋالاندىراتىن (وتباسىنىڭ ءار مۇشەسىنە) قۇجاتتى كورسەتۋ جەتكىلىكتى. قالعان مالىمەتتەردى ە-حالىق بازاسىنا بىرىكتىرىلگەن اقپاراتتىق جۇيەلەردەن الادى. سونداي-اق ااك الاتىن ازاماتتارعا ارنالعان «جەدەل جەلى» جۇمىس ىستەيدى. مۇنىڭ بارلىعى اتالعان كومەكتى تەز ءارى قولايلى جاعدايدا الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتى الۋشىلار سانىنا قاتىستى بىرەر دەرەك كەلتىرەيىك. مىسالى, نۇر-سۇلتان قالاسىندا ااك الۋشىلار سانى – 6699 ادام. سونىڭ ىشىندە الماتى اۋدانىندا 2 954 ادام الادى. ەندى مەملەكەت تاراپىنان بەرىلەتىن كومەك كولەمىنىڭ قالاي وزگەرگەنىن ءتۇسىندىرىپ كورەيىك. بۇعان دەيىن ااك-ءتىڭ ورتاشا مولشەرى اي سايىن وتباسىنىڭ ءاربىر مۇشەسىنە, سونىڭ ىشىندە بالاعا: رەسپۋبليكا بويىنشا 4834 تەڭگە تولەنىپ كەلدى. نۇر-سۇلتان قالاسىندا بۇل كورسەتكىش 3310 تەڭگەنى, الماتى اۋدانىندا 3437 تەڭگەنى قۇرادى. زاڭناماعا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەردەن كەيىن ااك-ءتىڭ ورتاشا مولشەرى 21 572 تەڭگەگە ءوستى. اي سايىن وتباسىنداعى ءار بالاعا 18 جاسقا دەيىن, ستۋدەنتتەرگە 23 جاسقا دەيىن وسىنداي كولەمدەگى كومەك بەرىلەدى. بۇعان قوسا, وتباسىنىڭ جان باسىنا شاققانداعى تابىسى مەن ااك تاعايىنداۋ كريتەريلەرى اراسىنداعى ايىرما تۇرىندە اتا-­انالارعا تولەم تولەنەدى.

قۇجاتتار سانى 1-گە قىسقاردى

2019 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنەن باستاپ «ە-حالىق» اقپاراتتىق جۇيەسى ارقىلى ااك تاعايىنداۋ­دىڭ جەڭىلدەتىلگەن ءراسىمى جۇزەگە اسىرىلا باستادى. ناقتىراق ايت­ساق, ااك تاعايىنداۋعا ءوتىنىش بەرۋدە قۇجاتتار سانى 1-گە دەيىن قىسقارتىلدى. قاجەتتى قۇجاتتاردى جيناۋدى تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى, اۋىلدىق جەرلەردە – كەنتتىڭ, اۋىلدىڭ, اۋىلدىق وكرۋگتىڭ اكىمى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جانە ۇيىمداردىڭ اقپاراتتىق جۇيەلەرى ارقىلى جۇزەگە اسىرادى. اقپاراتتىق جۇيەلەردە مالىمەتتەر بولماعان جاعدايدا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى نەمەسە اكىم ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگانعا جانە ۇيىمعا جازباشا سۇراۋ سالۋدى رەسىمدەيدى. بۇل رەتتە ءوتىنىش بەرۋشى قاجەتتى قۇجاتتاردى ءوز ەركى بويىنشا ۇسىنۋعا قۇقىلى.
ايتا كەتەرلىك جايتتىڭ ءبىرى, ااك الاتىن وتباسىلاردىڭ جيىنتىق تابىسىنان الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرى الىنىپ تاستالدى. اتاپ ايتساق, ول: 4 جانە ودان كوپ بالاسى بار وتباسىلارعا بەرىلەتىن جاردەم­اقى, «التىن القا» جانە «كۇمىس القا» القالارىمەن ماراپاتتالعان كوپبالالى انالارعا تولەنەتىن جاردەماقى, بالانىڭ مۇگەدەكتىگى بويىنشا بەرىلەتىن جاردەماقى, شاكىرتاقى, جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ ەسەبىنەن كورسەتىلەتىن ءبىر رەتتىك اقشالاي كومەك.

وتباسىنىڭ الەۋمەتتىك كارتاسى دەگەنىمىز نە؟

قازاقستاندا ءار وتباسىنىڭ جەكە الەۋمەتتىك كارتاسى جاسالادى. ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى بەردىبەك ساپارباەۆ ۇكىمەتتەگى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا ونىڭ نە ءۇشىن جاسالاتىنىن ءتۇسىندىرىپ بەرگەن ەدى. «ەلباسىنىڭ مەملەكەتتىڭ كومەگىنە مۇقتاج ازاماتتارعا, وتباسىلارعا جاردەم بەرۋ جونىندەگى تاپسىرماسى بويىنشا ءبىز وسىنداي الەۋمەتتىك كارتا جاسايمىز. سول كارتانىڭ كومەگىمەن قانداي وتباسىنىڭ, ازاماتتىڭ شەشىلمەگەن ماسەلەلەرى بار, سونىڭ ءبارىن دەر كەزىندە ءبىلىپ وتىرامىز» دەدى مينيستر.
مىنە, جۋىردا وسى كارتانىڭ جوباسى جاسالدى. ول كارتاعا وتاعاسىنىڭ, ونىڭ جۇبايىنىڭ, بالالارىنىڭ اتى-ءجونى, تەگى, جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى, تۋعان كۇنى, ازاماتتىعى, تۇرعىلىقتى مەكەنجايى, وتباسىلىق مارتەبەسى, ءبىلىمى تۋرالى اقپاراتتار كىرەدى. سونىمەن قاتار, وتباسىنىڭ مۇقتاجدىقتارى انىق كورسەتىلەدى. ماسەلەن, ولاردىڭ قاتارىنا: ااك الۋ, ەمدەلۋ, بالاباقشاعا بالاسىن بەرۋ, وقۋعا ءتۇسۋ, جۇمىسقا ورنالاسۋ, تۇرعىن ءۇي الۋ, تەگىن جول ءجۇرۋ, كوممۋنالدىق قىزمەتتەرگە جەڭىلدىك پايدالانۋ, كيىم-كەشەك الۋ, ءبىرىنشى كەزەكتەگى قاجەتتى ازىق-تۇلىك, تاۋارلار الۋ جاتادى. تاعى ءبىر ماسەلە, ول وتباسىنىڭ ومىرلىك قيىن جاعدايداعى دەڭگەيى باعالانادى. ونىڭ دەڭگەيى: قاۋىرت, داعدارىس, تۇرمىسى ناشار, قاناعاتتانارلىق, تۇرمىسى جاقسى دەگەن اتاۋلارمەن كورسەتىلەدى.

اعىمداعى جىلدىڭ 1 ساۋىرىنە
دەيىن ااك الۋشىلارعا قاتىستى
كريتەريلەردى بەلگىلەۋ
50 پايىزدان 70 پايىزعا دەيىن ۇلعايدى.

نۇر-سۇلتان قالاسىندا
ااك الۋشىلار سانى – 6699 ادام.
سونىڭ ىشىندە الماتى اۋدانىندا
2 954 ادام الادى.

ااك-ءتىڭ ورتاشا مولشەرى:
رەسپۋبليكا بويىنشا
– 4 834 تەڭگەدەن – 21 572 تەڭگەگە;
نۇر-سۇلتان قالاسى بويىنشا –
3 310 تەڭگەدەن – 21 572 تەڭگەگە ءوستى.

ااك پارامەترلەرى قالاي جەتىلدىرىلەدى؟

ەندى ءبىر وتباسى ۇلگىسىمەن ااك پارامەترلەرىن جەتىلدىرۋ جولدارىن ءتۇسىندىرىپ كورەيىك. نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ الماتى اۋدانىندا تۇراتىن ءبىر كوپبالالى وتباسىن مىسالعا الايىق. وتباسىنىڭ قۇرامىندا اكەسى مەن اناسى, 7 بالا بار دەلىك. وتباسىنىڭ ەڭبەك قىزمەتىنەن تۇسەتىن تابىسى – 73 954 تەڭگە. «التىن القا», «كۇمىس القا» توسبەلگىلەرىمەن ماراپاتتالعان كوپبالالى انالارعا تولەنەتىن مەملەكەتتىك جاردەماقى مولشەرى – 16 160 تەڭگە. ءبىر وتباسىنا تولەنەتىن ااك-ءتىڭ ايلىق مولشەرى 26 710 تەڭگە (بالالارعا 151 004 تەڭگە). وتباسىنىڭ جالپى تابىسى – 267 828 تەڭگە. سوندا 12 ايعا تاعايىندالعان ااك جالپى سوماسى 2 132 556 تەڭگەنى قۇرايدى.
جاڭا فورماتتاعى ااك 2019 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنەن باستاپ تاعايىن­داۋ, قايتا ەسەپتەۋ جانە تولەۋ قالاي جۇرگىزىلەدى؟ بۇعان دەيىن ءمالىم بولعانىنداي, 2018 جىلدان كەلە جاتقان مالىمەتتەردى ەسكەرە وتىرىپ, ەلورداداعى 481 وتباسىنا ااك شارتتى اقشالاي جاردەم رەتىندە 1 ساۋىرگە دەيىن تولەندى. 2019 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنە دەيىن جوسپارلانعان 363 شارتتى اقشالاي كومەك الۋشىلارعا الەۋمەتتىك كەلىسىمشارت اياقتالعانعا دەيىن شارتتى جاردەماقىلار قايتا ەسەپتەلدى.
ەندى ااك تاعايىنداۋ, قايتا ەسەپتەۋ جانە تولەۋ تۋرالى بىرەر ستاتيستيكالىق دەرەكتەردى كەلتىرەيىك. نۇر-سۇلتان قالاسى بويىنشا 1 ساۋىرگە دەيىن 363 وتباسىنىڭ ااك الۋى اۆتوماتتى تۇردە قايتا ەسەپتەلدى. جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ دەرەكتەرى بويىنشا «ە-حالىق» اقپاراتتىق جۇيەسى بويىنشا بارلىعى 2 764 ءوتىنىش قابىلدانعان. سونىڭ ىشىندە, 1615-ىنە قاتىستى وڭ شەشىم شىعارىلدى. شامامەن 10 مىڭ ادامعا 161,1 ملن تەڭگە تولەنگەن. ورتاشا ەسەپپەن ءار وتباسىنا تولەنگەن قاراجات 100 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. 133-ءىنىڭ ءوتىنىشى قاناعاتتاندىرىلعان جوق. بارلىعى 1978 وتباسىنا قاتىستى وڭ شەشىم قابىلداندى.
ايتا كەتەلىك, ااك تاعايىنداۋ جونىندەگى ازاماتتاردى قابىلداۋ مىناداي مەكەنجايلاردا جۇرگىزىلەدى: «نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى» كمم, بەيبىتشىلىك ك-ءسى, 25 ءۇي, «وركەن» بيزنەس ورتالىعى; الماتى اۋدانى اكىمىنىڭ اپپاراتى, تاۋەلسىزدىك داڭعىلى, 7 ءۇي; بايقوڭىر اۋدانى اكىمىنىڭ اپپاراتى, برۋسيلوۆسكي ك-ءسى, 17/3 ءۇي, بايقوڭىر اۋدانىنىڭ №5 حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى, اباي داڭعىلى, 80 ءۇي; ەسىل اۋدانى اكىمىنىڭ اپپاراتى, قابانباي باتىر داڭعىلى, 33 ءۇي; ەسىل اۋداندىق №1 حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى, ماڭگىلىك ەل داڭعىلى, 30 ءۇي; سارىارقا اۋدانى اكىمىنىڭ اپپاراتى, سارىارقا داڭعىلى, 13 ءۇي.

جاردەماقى وسەدى

ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى مۇگەدەك بالانىڭ كۇتىمىنە قاتىستى جاردەماقىنىڭ كولەمى وسەتىنىن حابارلاعان بولاتىن. بۇل, نەگىزىنەن, بالا كەزىنەن 1-توپتاعى مۇگەدەككە جاتاتىن بالاعا كۇتىم جاسايتىن ادامعا بەرىلەتىن جاردەماقى. ماسەلەن, 2019 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنە دەيىن ونىڭ مولشەرى 31 183 تەڭگە بولسا, 1 شىلدەدەن كەيىن 41 578 تەڭگەگە ۇلعايادى. مۇنداي جاردەماقىمەن رەسپۋبليكا بويىنشا 100 699 ادامدى قامتۋ جوسپارلانىپ وتىر. 2019 جىلدىڭ 1 ساۋىرىندەگى جاعداي بويىنشا, نۇر-سۇلتان قالاسىندا مۇنداي جاردەماقى الۋعا قۇقىلى 5 557 ادام بار. سونىڭ ىشىندە 1 670-ءى الماتى اۋدانىندا تۇرادى.
سونىمەن قاتار, ءبىزدىڭ ۇكىمەت كوپبالالى انالار مەن مۇگەدەك بالاسىن تاربيەلەپ وتىرعان انالارعا ءوز ۇيىندە الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىن اشۋعا جانە سۇرانىسقا يە كاسىپتەرگە قىسقا مەرزىمدە وقىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولۋدە. بۇل ماقساتقا ارنايى گرانتتار مەن شاعىن نەسيەلەر بولىنەدى. بۇدان بولەك, كوپبالالى وتباسىلاردى قولداۋعا باعىتتالعان: ءىرى كومپانيالار مەن كاسىپكەرلەردىڭ كومەگىمەن پاتەر بەرۋ, جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا جەر ۋچاسكەسىن ءبولۋ, باسپاناعا تولەيتىن العاشقى جارنانى سۋبسيديالاۋ, تۇرمىسى تومەن كوپبالالى وتباسىلارعا باسىمدىقپەن جالعا باسپانا بەرۋ سياقتى اۋقىمدى ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلاتىنى قۋانتادى.