قازىرگى قوعامداعى ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى – جاسوسپىرىمدەردىڭ اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن قىلمىستىڭ كوبەيۋى. كامەلەتكە تولماعاندار اراسىندا قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ – وزەكتى ماسەلە.
مۇعالىم – وقۋشى – اتا-انا ۇشتىگى ءبىر بايلانىستا بولسا, بالا تاربيەسىندەگى ماڭىزدى ماسەلەلەر شەشىلەر ەدى. وسى ماقساتتا استانا قالالىق ءبىلىم باسقارماسى تاراپىنان كەشەندى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.
جۋىردا ت.ايبەرگەنوۆ اتىنداعى №16 ورتا مەكتەپتە «كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ», «جاستار اراسىنداعى ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋ» تاقىرىبىندا ءبىلىم باسقارماسى, سوت, پروكۋراتۋرا, پوليتسيا دەپارتامەنتى مەملەكەتتىك قۇرىلىم وكىلدەرىنىڭ شاقىرۋىمەن اتا-انالار جينالىسى ءوتتى. كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىق ماسەلەلەرىندە اتا-انالاردىڭ پەداگوگيكالىق مادەنيەتىن ارتتىرۋ ماقساتىندا وتكىزىلگەن جيىننىڭ قاتىسۋشىلار ءۇشىن بەرەرى مول.
باسقوسۋدا كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋداعى وتباسىنىڭ ءرولى جانە كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ بەلگىلى ءبىر تۇرلەرى ءۇشىن اتا-انالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى تۋرالى ماسەلەلەر كوتەرىلدى.
قالالىق ءبىلىم باسقارماسى كامەلەتكە تولماعاندار قۇقىعىن قورعاۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى گۇلسىم توكەنقىزى ەلوردادا جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى قىلمىستى الدىن الۋ ءۇشىن جۇمىس ءالى دە جالعاسىپ جاتقانىن ايتتى.
– جاسوسپىرىمدەر قىلمىسى – قوعامداعى وزەكتى ماسەلە. ءار توقسان سايىن مەكتەپتە جانە پوليتسيادا ەسەپتە تۇرعان بالالارمەن جۇمىس ىستەيمىز. ارنايى مونيتورينگ جۇرگىزىلەدى. بۇگىندە يۋۆەنالدى پوليتسيا ەسەبىندە 125 مەكتەپ وقۋشىسى تۇر. قازىر ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە مەكتەپ ينسپەكتورى جوق. ونىڭ قىزمەتىن قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ جونىندەگى مەنەدجەر اتقارادى. ياعني, تەك ءبىر باعىتتا جۇمىس ىستەيدى, – دەدى باسقارما وكىلى.
استانا قالاسى سوتىنىڭ توراعاسى شىنار ەرعاليەۆا اتا-انالارعا الەۋمەتتىك جەلىدە جالاقىسى كوپ جۇمىس ۇسىناتىن الاياقتار تۋرالى ەسكەرتتى.
جىل باسىنان بەرى ەلوردادا 82 ءجاسوسپىرىم قىلمىس جاساعان. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 23 قىلمىسقا كوپ. 4200 ءجاسوسپىرىم تۇنگى ۋاقىتتا ۇيدە ەمەس, تىيىم سالىنعان ورىنداردا جۇرگەن. ال ەلىمىزدە ءۇش جىلدا سينتەتيكالىق ەسىرتكىگە تاۋەلدى جاستار سانى ەكى جارىم ەسەگە ارتقان. سەبەبى سينتەتيكالىق ەسىرتكىلەر جاسوسپىرىمدەر ءۇشىن ارزان ءارى وعان وڭاي قول جەتكىزۋگە بولادى.
جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ باعىتىندا جۇمىس جاسايتىن يۋۆەنالدى پوليتسيا ينسپەكتورلارى ءوز قىزمەتتەرىمەن قاتار پەداگوگتىڭ, پسيحولوگتىڭ جانە تالىمگەردىڭ دە ءرولىن اتقارادى.
جاسوسپىرىمدەر مەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قىلمىس جاساۋىنا بىرنەشە فاكتورلار اسەر ەتۋى مۇمكىن. ەڭ ءبىرىنشى وتباسىنداعى بالا تاربيەسى مەن ءجاسوسپىرىمنىڭ ارالاساتىن ورتاسىنىڭ ۇلكەن اسەرى بولادى. كامەلەتكە تولماعانداردىڭ اراسىنداعى قۇقىقبۇزۋشىلىقتىڭ نەگىزگى ءتۇرى – ۇرلىق. ودان بولەك توبەلەس, قاراقشىلىق جانە ىشىمدىك ءىشۋ, ەسىرتكى تۇتىنۋ جاتادى.
ءجاسوسىپىرىم قانداي دا ءبىر قۇقىق بۇزۋشىلىق جاساعان جاعدايدا زاڭدى وكىلى جاۋاپتى بولادى. سەبەبى بالا كامەلەتتىك جاسقا تولماعان. قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە كامەلەتتىك جاسقا تولماعان ءجاسوسپىرىم 14 جاستان, ال اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە 16 جاستان باستاپ ءوزى جاۋاپتى. قازىر, اسىرەسە, بالالار تەلەفونسىز جۇرمەيدى, الەۋمەتتىك جەلىلەر قولجەتىمدى. جەلىلەردە جەتكىزۋشى قىزمەتىنە ادام ىزدەيتىندەر كوپ. ولار تىيىم سالىنعان زاتتاردى تاسىمالداۋى ابدەن مۇمكىن. قىلمىسى انىقتالعان جاعدايدا سىبايلاس رەتىندە جاۋاپقا تارتىلادى. سوندىقتان دا اتا-انالار, مۇعالىمدەر بالانىڭ بوس ۋاقىتىندا نەمەن اينالىسىپ جۇرگەندىگىن بىلگەنى ابزال.
