قازاق ءباسپاسوزىنىڭ بۇگىنگى حال-احۋالى قانداي؟ قاعاز باسىلىمدارعا دەگەن وقىرماننىڭ قىزىعۋشىلىعى كەمىگەن زاماندا باسپا باق-تار جىلدام اقپارات تاراتاتىن ينتەرنەتپەن, الەۋمەتتىك جەلىلەرمەن باسەكەگە توتەپ بەرە الا ما؟ نارىق زامانىندا قازاقتىلدى ءباسپاسوز قانداي قيىنشىلىقتارمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر جانە تۇيتكىلدى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ قانداي جولدارى بار؟ الماتىداعى «Qazaqstan dauiri» حالىقارالىق قوعامدىق-ساياسي گازەتىنىڭ 30 جىلدىعىنا جانە «ءمولدىر بۇلاق» رەسپۋبليكالىق بالالار جۋرنالىنىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان «قازاق ءباسپاسوزى: بۇگىنى جانە ەرتەڭى» اتتى كونفەرەنتسيادا باس قوسقان مەديا ساراپشىلار جوعارىداعى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ, تۇشىمدى وي-پىكىرلەرى مەن ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. جيىنعا قاتىسقان ەلىمىزدەگى باق باسشىلارى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆقا اشىق حات جولداپ, مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ تارالىمىن كوبەيتۋدىڭ جولدارىن ۇسىندى.
ۇلتتىق ءباسپاسوزدىڭ ءحالى ءماز ەمەس…
ساۋلە مەشىتبايقىزى, «Qazaqstan dauiri» جشس-ءنىڭ باس ديرەكتورى, قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى:
– قازاق ءباسپاسوزىنىڭ جاعدايى قازىر اسا ءماز ەمەس. «قازاق باسپاسوزىنە زور قاۋىپ ءتونىپ تۇر!» دەپ دابىل قاعىپ, ەلىمىزدەگى قازاقتىلدى مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ باسشىلارى بىرنەشە رەت دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزىپ, ەل باسشىسىنىڭ اتىنا اشىق حات جولدادىق. ازىرگە ودان اسا ناتيجە بولماي تۇر. الەمدى ىندەت جايلاعاندا گازەتتەر مەن جۋرنالداردىڭ تارالىمى ازايىپ, جاعدايىمىز ودان ءارى ناشارلاي ءتۇستى. پرەزيدەنتكە جازعان اشىق حاتىمىزداعى 8 ماسەلە ءالى شەشىلگەن جوق. ەگەر وسىلاي كەتە بەرسە, قازاق ءباسپاسوزىنىڭ حالىقپەن بايلانىسى ناشارلاپ, ءوزى دە قاتارى سەلدىرەپ قالعان باسىلىمدار جاپپاي جابىلۋى مۇمكىن. سوڭعى كەزدەرى اكىمقارالار مەن مەكتەپ ديرەكتورلارىنىڭ «ءبىز ەشكىمدى كۇشتەپ جازدىرا المايمىز» دەگەن جەلەۋ ايتۋى سالدارىنان مەرزىمدى باسىلىمدارعا تەرىس كوزقاراسى قالىپتاستى. گازەتتى جازدىرۋعا ماجبۇرلەمەڭدەر دەگەن ءسوز – گازەتتى وقىماڭدار دەگەن ءسوز. ءبىز بۇگىن گازەتتى جازدىرۋ ءۇشىن كوپتەگەن مەكەمەلەرگە, اسىرەسە مەكتەپتەرگە كىرە المايمىز. ال ءباسپاسوزدى وقىماۋ – ول ناداندىققا, ساۋاتسىزدىققا, بەيجايلىققا تىكەلەي جول سالۋ دەپ بىلەمىز. وركەنيەتتى ەلدەردە مۇنداي تەرىس كوزقاراس جوق. ولاردا گازەت-جۋرنال, كىتاپ وقۋ مادەنيەتى ارقاشان جوعارى تۇرادى. ءبىزدىڭ دە جۇرەتىن جولىمىز – وسى. كىتاپ وقۋ, جالپى وقۋ مادەنيەتىن ءباسپاسوز قالىپتاستىرادى. ياعني, باسپاسوزگە جازىلۋعا ماجبۇرلەمەڭدەر دەگەن ءسوز جازىلىمعا ۇلكەن كەدەرگى كەلتىرۋدە. وسى ورايدا ورتاق تىلەگىمىزدى, ويىمىزدى ءتيىستى جەرلەرگە جەتكىزسەك دەگەن مۇراتىمىز بار.
مەملەكەتتىك تاپسىرىستىڭ ءاربىر ءسوزىن تەكسەرەدى. وكىمەت نە ايتادى, سونى جازاسىڭ. ال قوردان بولىنگەن اقشاعا شىعاتىن گازەتتەردە قازاقستان قوعامىنداعى بارلىق ەركىن وي-پىكىرلەر كورىنىس تابۋى قاجەت. مەملەكەتتەن «جەم جەگەن» باسىلىمدار كوبەيسە, شىندىقتى كىم ايتادى؟
مارات توقاشباەۆ, «پرەزيدەنت جانە حالىق» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى, پروفەسسور:
– قازاقستانداعى باق نەگىزىنەن, ءورىستىلدى جانە قازاقتىلدى باق بولىپ بولىنەدى. سونىڭ ىشىندە ءورىستىلدى باسىلىمدار ازاماتتىق قوعام – مەملەكەت, ال قازاقتىلدى باسىلىمدار ازاماتتىق قوعام ۇلتتىق مەملەكەت فورمۋلاسىمەن جۇمىس ىستەيدى. قازاق ءباسپاسوزى تۇگەلدەي ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋعا تىراسامىز. وسى باعىتتاعى كۇرەس, تارتىس قازىر قاتتى ءجۇرىپ جاتىر. الايدا ءبىز اق-قاراسىن اجىراتاتىن نارسەلەر بار. ءبىزدىڭ قوعامدا ەل, حالىق ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن ناعىز پاتريوتتار بار, سول سياقتى كۇنى ءۇشىن جۇرگەندەر دە بار. ولاردىڭ اتاۋىن قىسقارتىپ قازاقشا «كۇج» دەيمىن. سول كۇج-دەر مەملەكەتتى كەز كەلگەن ۋاقىتتا ساتىپ كەتەدى. سوندىقتان ءاربىر اكىم, شەنەۋنىك, دەپۋتاتقا قاتىستى كوزقاراسىمىزدى وسى تۇرعىدان قالىپتاستىرايىق. وكىنىشكە قاراي, ءبىر كەزدەرى اقمولانىڭ اتاۋىن استانا دەپ, استانانى نۇر-سۇلتان دەپ وزگەرتۋدى جاقتاعان دەپۋتاتتار جالت بەرىپ, استانا اتاۋىن قالپىنا كەلتىردى. بۇل – ۇلتى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن ادامداردىڭ ءىسى ەمەس, بۇل كۇنى ءۇشىن جۇرگەن جاعىمپازداردىڭ ارەكەتى. ەندى قازاق ءباسپاسوزىنىڭ بۇگىنى مەن ەرتەڭىنە قاتىستى ءوز ويىممەن بولىسەيىن. كۇللى دۇنيە جۇزىندە قاعاز باسىلىمداردىڭ ءبارى قۇرىدى, جويىلدى دەۋگە بولمايدى. مىسالى, جاپونيانىڭ «اساحي» گازەتى 11 ملن دانامەن باسىلىپ شىعادى. اقش-تىڭ «ۆاشينگتون پوست», «نيۋ-يورك تايمس» گازەتتەرى 6-7 ملن دانامەن تارالادى. دەمەك, باسىلىمداردىڭ قاعاز نۇسقاسى مۇلدەم جويىلادى دەگەن ۇعىم بولماۋى ءتيىس. ەكى نۇسقاسىنىڭ (قاعاز جانە ەلەكتروندى) دا قاتار ءومىر سۇرۋگە قۇقى بار. زامان وزگەرىپ, جۇرتتىڭ دەنى جاڭالىقتاردى ۇيالى تەلەفوننان, ايفوننان وقىپ جاتادى. بۇل ورايدا «Qazaqstan dauiri» گازەتى مەن «ءمولدىر بۇلاق» جۋرنالىنىڭ ەلەكتروندىق نۇسقاسىن دامىتۋعا كۇش سالىپ جاتقانى قۋانتادى. مەنىڭشە, جاڭالىقتاردى گازەت پەن جۋرنالدىڭ ەلەكتروندىق نۇسقالارى ارقىلى بۇگىنگى كۇننىڭ گادجەتتەرىنە لايىقتاپ جاساۋ كەرەك.
قازىر ەلىمىزدە ساۋساقپەن سانارلىق قانا قاعاز فورماتىندا شىعاتىن گازەتتەر قالدى. ولاردىڭ تارالىمى – 10-15 مىڭ دانا كولەمىندە. الداعى 5 جىلدا ودان دا تومەنگە ءتۇسۋى مۇمكىن. وسىلايشا, گازەت دەگەن ۇرپاعىمىزدى, ازاماتتارىمىزدى تاربيەلەيتىن ەڭ نەگىزگى قۇرالدىڭ بىرىنەن ايىرىلايىن دەپ تۇرمىز. ءوز باسىم ۇستازداردان كەيىن 2-ورىنعا جۋرناليستەردى, اقىنداردى, جازۋشىلاردى قويامىن
«قازاقستان حالقىنا» قورىنان اقشا ءبولىنسىن!
دوس كوشىم, قوعام قايراتكەرى:
– ءباسپاسوزدىڭ بۇگىنى – قيىن, ەرتەڭى – كۇڭگىرت. ءوز باسىم گازەتتىڭ رەداكتورلارىنىڭ اكىمدەرگە كىرىپ اقشا سۇراپ جۇرگەنىن كورەمىن دەپ ەش ۋاقىتتا ويلاماپپىن. ورالحان بوكەي, سەيداحمەت بەردىقۇلوۆ اعالارىمىزدىڭ كوزى ءتىرى بولسا مۇندايعا ەشقاشان سەنبەي, بۇل وتىرىك دەر ەدى. دەسەك تە, وسىنداي جاعدايعا جەتتىك. بۇعان الەۋمەتتىك جەلىنىڭ اسەرى بار دەيدى جۇرت. الەۋمەتتىك جەلى مەن گازەتتىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق جەر مەن كوكتەي. الەۋمەتتىك جەلى جەلدىڭ سارىنى سياقتى, بۇگىن بار حابار ەرتەڭ جوق, ۇمىتىلادى. گازەتتە جازىلعان ساراپتاما ماقالا قالادى. ول – حالىقتىڭ كوزىن اشاتىن, ءار ادامدى كەلەسى ءبىر دەڭگەيگە كوتەرەتىن وقىعاندىقتىڭ, زيالىلىقتىڭ بەلگىسى. ەگەر ءبىز سودان ايرىلىپ قالساق, وندا حالىقتىڭ ەرتەڭى كۇڭگىرت بولادى دەگەن ءسوز. قازىر ەلىمىزدە ساۋساقپەن سانارلىق قانا قاعاز فورماتىندا شىعاتىن گازەتتەر قالدى. ولاردىڭ تارالىمى – 10-15 مىڭ دانا كولەمىندە. الداعى 5 جىلدا ودان دا تومەنگە ءتۇسۋى مۇمكىن. وسىلايشا, گازەت دەگەن ۇرپاعىمىزدى, ازاماتتارىمىزدى تاربيەلەيتىن ەڭ نەگىزگى قۇرالدىڭ بىرىنەن ايىرىلايىن دەپ تۇرمىز. ءوز باسىم ۇستازداردان كەيىن 2-ورىنعا جۋرناليستەردى, اقىنداردى, جازۋشىلاردى قويامىن. ۇلتتىڭ رۋحاني دۇنيەسىن جاساپ جۇرگەن وسىلار قازىر تومەنگە ءتۇستى. «قازاق ءباسپاسوزى وسىنداي ايانىشتى جاعدايعا جەتتى!» دەپ مەملەكەت دابىل قاعاتىن ۋاقىت كەلدى. مۇندايدا قازاق ءباسپاسوزىنىڭ تاعدىرىنا قاتىستى پارلامەنتتىڭ كەزەكتەن تىس وتىرىسى ءوتۋى كەرەك! مەنىڭ ويىمشا, مەملەكەت الداعى 10 جىلعا قازاق ءباسپاسوزىن اياعىن تۇرعىزۋعا ارنالعان باعدارلاما جاساپ, ىسكە اسىرۋ كەرەك. مىناداي ءبىر ۇسىنىسىم بار: «قازاقستان حالقىنا» دەگەن قوردان قاعازبەن شىعاتىن 10 گازەتتى قارجىلاندىرسا, قۇبا-قۇپ بولار ەدى. قارجى ءبولۋ ءبىرىنشى ورىندا تۇراتىنى انىق. قارجى ءبولىنىپ, ساپالى ءونىم شىقسا, حالىق گازەتكە جازىلادى. قازاق باسپاسوزىنە ءدال قازىر مەملەكەتتىڭ قولداۋى اۋاداي قاجەت. ايتپەسە, ءبىز ەرتەڭ قازاقتىڭ رۋحىنان دا, باسقاسىنان دا ايرىلىپ, تەلەفون شۇقيتىن حالىق بولىپ قالامىز.
تولەن تىلەۋباي, «Astana aqshamy» گازەتىنىڭ شەف-رەداكتورى:
– شىنىمەن, قازىر قازاق ءباسپاسوزىنىڭ جاعدايى الاڭداتارلىق كۇيدە. قازاقتىلدى باسىلىمداردىڭ تۇيتكىلدى ماسەلەلەرىن زەرتتەپ, عىلىمي ەڭبەگىمدى بيىل كىتاپ ەتىپ شىعاردىم. مىسالى, ەلىمىزدە 1859 گازەت, 1105 جۋرنال تىركەلگەن, كۇن سايىن ولاردى قازاقستاندىقتاردىڭ 13 پايىزى عانا وقيدى, 43 پايىزى سيرەك وقيدى, 23 پايىزى مۇلدە وقىمايدى. ينتەرنەت, الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ پايدا بولۋىنان باسپا باسىلىمدارعا دەگەن سۇرانىستىڭ كۇرت تومەندەگەنى راس. پوليگرافيالىق جانە پوشتالىق قىزمەت تۇرلەرىنىڭ قىمباتتاۋى دا ءباسپاسوزدى تىعىرىققا تىرەدى. قازاق ءباسپاسوزى ۇلكەن جولايرىقتا تۇر. مەملەكەت وتاندىق باسىلىمداردى قولداۋ تاسىلدەرىن قايتا قاراپ, قالىپتاسقان احۋالدى وزگەرتۋگە كۇش سالعانى ءجون. ماسەلەن, ەۋروپا ەلدەرىندەگىدەي تىكەلەي جانە جاناما جاردەماقشا بولۋگە بولادى. سانى ساۋساقپەن سانارلىق قازاق گازەتتەرى ءوز اۋديتورياسىن ساقتاپ قالۋى ءۇشىن جاڭالىق تاراتۋدى ينتەرنەتكە, الەۋمەتتىك جەلىلەرگە بەرىپ, تالدامالى كونتەنتكە (ساراپتامالىق ماقالا, جۋرناليستىك زەرتتەۋ) كوشۋى كەرەك. تاعى ءبىر ءتاسىل – باسپا باق پەن تسيفرلىق گازەتتىڭ ينتەگراتسياسىن دامىتۋ. قازاق گازەتتەرى تسيفرلىق فورماتتىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرىن ءتيىمدى پايدالانا الماي وتىر. باسپا باسىلىمدار ءوزىنىڭ فورماتىن, مازمۇنىن, ساپاسىن وزگەرتكەندە عانا وقىرمان قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرىپ, اقپاراتتىق باسەكەگە توتەپ بەرەدى. قاعاز گازەت-جۋرنالدار جويىلماۋى ءۇشىن ءار قازاق ءوز ۇلتىنىڭ رۋحاني قۇندىلىعى جولىندا كۇرەسۋى كەرەك.
ءباسپاسوزدى قولداۋدىڭ ءۇش تەتىگىن تاپتىق
قانات ىسقاقوۆ, اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ اقپارات جانە مۇراعات كوميتەتىنىڭ توراعاسى:
– «ونسىز دا جويىلاتىن قاعاز گازەتتەرگە مەملەكەتتەن اقشا ءبولۋدىڭ كەرەگى نە؟» دەگەن سوزدەر دە ايتىلىپ جاتادى. ەگەر ءبىز گازەت, كىتاپ وقىماساق, سانالى ۇرپاق ءوسىرىپ, ساپالى قوعام قۇرا المايمىز. قازاق ءباسپاسوزىنىڭ بولاشاعى بار. بۇعان ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىن. جاڭا مينيستر قىزمەتىنە كىرىسكەن كۇننىڭ ەرتەڭىنە الماتىعا كەلىپ, قازاقتىلدى باسپا باسىلىمداردىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسىپ, ءباسپاسوزدىڭ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. دەمەك وسى باعىتتا ءتيىستى ءىس-شارالار قولعا الىنادى دەگەن ءسوز. قازاق ءباسپاسوزىن قولداۋدىڭ ءۇش ءتۇرلى تەتىگىن قاراستىرىپ جاتىرمىز. ءبىرىنشىسى – باسپاسوزگە سۋبسيديا (جاردەماقشا) بەرۋ جانە سالىقتاردان بوساتۋ. بۇل مەملەكەت ءۇشىن كوپ قارجى دا ەمەس. ەكىنشىسى – ءباسپاسوزدىڭ تارالىمىن كوبەيتۋ. ديستريبۋتسيا بولماسا, ەشقانداي جۇمىس العا باسپايدى. بۇعان قاتىستى ناقتى ۇسىنىستار بار. ءاربىر وڭىردە دۇڭگىرشەكتەر اشۋ, ورىنجايلار بەرۋ ماسەلەسىن پىسىقتاپ جاتىرمىز. بۇل جەردە تاراتۋعا قاتىستى «قازپوشتانىڭ» جۇمىسىن دا قايتا قاراۋ كەرەك. ءۇشىنشى تەتىك – مەملەكەتتەن قاراجات ءبولۋ. سالىستىرىپ قارايتىن بولساق, بىزدە بۇرىن ءورىستىلدى اۋديتوريا كوپ ەدى, قازىر قازاقتىلدى اۋديتوريا ءوستى. احۋال وزگەرىپ, قازاقشا مازمۇن 70 پايىزدى, ال ورىسشا مازمۇن 30 پايىزدى قۇرادى. مەملەكەت ءۇشىن مەملەكەتتىك تاپسىرىس دەگەنىمىز – ءباسپاسوزدى دامىتۋعا ىنتالاندىرۋ. الايدا مەملەكەت قولداۋى ءۇشىن گازەتتەردە ساپالى مازمۇن بولۋى ءتيىس. ويتكەنى 2023 جىلعا مەملەكەتتىك تاپسىرىسقا بولىنەتىن قاراجاتتىڭ كولەمى 15 پايىزعا ءوستى».
10 «ەگەمەن قازاقستان» جاساعاننان تۇك پايدا جوق!
دوس كوشىم, قوعام قايراتكەرى:
– ادىلەتتى قازاقستان قۇرامىز دەپ جاتىرمىز. ادىلەتتىلىكتىڭ باستى فورمۋلاسى – تەڭدىكتە. ەگەر «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە 1 ملرد تەڭگە ءبولىپ, باسقا گازەتتەرگە اقشا بەرمەسەك, تەڭدىك بولمايدى. سول 1 ملرد تەڭگەنى قاعاز نۇسقاسىندا شىعاتىن ءار گازەتكە بولسە, ارقايسىنا 100 ملن تەڭگەدەن كەلەدى. تەڭدەي ءبولۋ ارقىلى ادىلەتتىلىك بولار ەدى. بۇعان نە دەيسىزدەر؟».
شامشيددين پاتتەەۆ, «قازاق گازەتتەرى» جشس باس ديرەكتورى:
– «ەگەمەن قازاقستانعا» بولىنگەن 1 ملرد تەڭگەنى 10 گازەتكە ءبولىپ, ودان تاعى 10 «ەگەمەن قازاقستان» جاساعاننان تۇك تە پايدا جوق. مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن تەك «ەگەمەن قازاقستان» مەن «كازاحستانسكايا پراۆداعا» عانا اقشا بەرۋ كەرەك. دوس مىرزا, «مەملەكەت «قازاقستان حالقىنا» دەگەن قوردان 20 گازەتكە اقشا ءبولسىن!» دەگەن العاشقى ويىڭىز وتە دۇرىس. قورداعى اقشا – قازاقتىكى, ەشكىمنىڭ اكەسىنىڭ قالتاسىنداعى اقشاسى ەمەس! كادىمگىدەي ۇلكەن قوعامدىق ۇيىم قۇرىپ, ونىڭ توراعاسى ەتىپ دوس كوشىمدى, يا بولماسا, مارات توقاشباەۆ سياقتى حالىقشىل ءبىر ازاماتتى تاعايىنداۋعا نەگە بولماسقا؟!. ەندى نەگە قوردان اقشا ءبولۋ كەرەكتىگىن ايتايىن. مەملەكەتتىك تاپسىرىستىڭ ءاربىر ءسوزىن تەكسەرەدى. وكىمەت نە ايتادى, سونى جازاسىڭ. ال قوردان بولىنگەن اقشاعا شىعاتىن گازەتتەردە قازاقستان قوعامىنداعى بارلىق ەركىن وي-پىكىرلەر كورىنىس تابۋى قاجەت. مەملەكەتتەن «جەم جەگەن» باسىلىمدار كوبەيسە, شىندىقتى كىم ايتادى؟ قوردىڭ اقشاسىن العان باسىلىمدار قوعامدىق ويدى دامىتۋعا ىقپال ەتۋگە كۇش سالعانى ءجون. سوڭعى 15 جىلدا ءبىزدىڭ ءباسپاسوزدىڭ احۋالى وزگەردى. بۇرىن حالىق اقپاراتتى تەك ءداستۇرلى باق-تان الىپ كەلسە, قازىر اقپارات الاتىن الاڭدار وتە كوپ. قازاقشا وقى دەپ اقىل ايتىپ, ءوز بالالارىن ورىسشا وقىتىپ, بيلىككە بارىپ جاتقاندارعا ۇلت, قازاق يا بولماسا پاتريوتتىق تۋرالى اڭگىمەڭنىڭ كەرەگى جوق. قازىر گازەتتەرگە سەنىم جوعالدى. سودان شىعار, بيۋدجەتتەن باسپاسوزگە ءبولىنىپ جاتقان اقشانىڭ دا ناتيجەسى جوق. بىزدەگى ەڭ ۇلكەن ساياسي قاتەلىك – جوعارىدا جازىلعان حاتپەن قوعامداعى جۋرناليستيكانى قۇرتامىز. ونىڭ ورنىنا 15 مىڭ الەۋمەتتىك جەلى پايدا بولادى. وعان ەشقاشان يە بولا المايسىڭ. قازىر الەۋمەتتىك جەلى العا شىقتى دەيمىز. ول – اقپارات الۋدىڭ كوزى. شىندىعىندا ءبىز اقپاراتتىق كەڭىستىكتە تەك ءورت سوندىرۋمەن اينالىسامىز. اقپاراتتىق كەڭىستىككە مەملەكەتتىك كوزقاراس قاجەت! سالىستىرىپ كورەيىك, مىسالى, فرانتسۋزدار 40 گازەتكە 1 ملرد ەۋرو قارجى بولەدى. بارلىعى – جەكەمەنشىك گازەتتەر. ول اقشا «سەن مىنانى جاز نەمەسە جازبا» دەپ ەمەس, تەك قوعامدى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن بەرىلەدى. فرانتسيادا ءاربىر 17 جاستاعى بالاعا مەملەكەت ءباسپاسوزدىڭ قالاعانىن جازدىرىپ بەرەدى. قاعاز گازەتتەر قۇريدى دەيدى. اناۋ ەشبىر اعاشى, ورمانى جوق جاپوندار گازەتتى تاڭەرتەڭ جانە كەشكە شىعارادى. ءبىز بۇگىن ءبىر قادام جاسايىق, تاعى بىرەۋ 2-قادام جاسايدى. ءسويتىپ, ءىس العا باسادى. قازاق ءتىلىنىڭ قازىرگى جاعدايى بارىمىزگە ايدان انىق. ول قارجىنىڭ, تەڭگەنىڭ, نارىقتىڭ, تەحنيكانىڭ ءتىلى ەمەس. سول سەبەپتەن ەڭ الدىمەن, قازاقشا وقۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرساق, حالىقتىڭ ساياسي مادەنيەتى قالىپتاسادى.
