بيىل قازاقتى ابايىمەن بىرگە اسپانداتىپ, قازاق ساحاراسىنىڭ كوركەم كەلبەتىن الەم حالىقتارىنىڭ جۇزدەن استام تىلىندە سويلەتىپ, اباي جولىن جاڭعىرتقان كلاسسيك جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۋعانىنا 125 جىل تولىپ وتىر.
ادەتتەگىدەي بەلگىلى تۇلعالارىمىزدىڭ مەرەيتويى قارساڭىندا مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلىپ, جىل بويىنا اتقارىلاتىن ءىس-شارالاردىڭ باسىن انىقتاپ, ەلگە جاريا ەتۋشى ەدى. بىراق, بۇكىلحالىقتىق ماڭىزدى مەزەتتى ءوز دەڭگەيىندە وتكىزۋگە بىردەن-ءبىر جاۋاپتى قۇزىرلى مينيسترلىكتەردىڭ بۇل داتاعا ارنالعان ناقتى جوسپارى مەن ايقىن تۇجىرىمى جوق سياقتى.
قۇرعاق شوپپەن اۋىز سۇرتۋگە دە بولماس, وتكەن جىلدىڭ تامىز ايىنان باستاپ قارجى ءتۇسىپ, 1951 جىلى ىرگەسى قالانعان جازۋشىنىڭ مۇراجاي-ءۇيىن تاعى ءبىر كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزدى. بىراق وسىدان تۋرا شيرەك عاسىر بۇرىن, ياعني جازۋشىنىڭ 100 جىلدىعىنا وراي جاسالعان بۇرىنعى ەكسپوزيتسيا سول كۇيىندە قالىپ وتىر. قازىرگى قارىشتاپ دامىپ كەتكەن مۋزەي ءىسىنىڭ زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن سالىستىرعاندا مۇنداعى دۇنيەلەردىڭ مورالدىق جانە تەحنيكالىق جاعىنان ەسكىرگەنى بەلگىلى. مۋزەي ءۇيدىڭ نەگىزگى زالىندا بەينەپروەكتسيا, جازۋشى بەينەسىن سومداعان گولوگرامما پايدا بولسا, مۋزەي قوناعى مەن مۇحتار ومارحانۇلىنىڭ اراسىندا قىزۋ ديالوگ اتموسفەراسىن تۋدىرۋ مۇمكىن ەدى دەيدى مۋزەي قىزمەتكەرلەرى. ونداي تاجىريبە جوق ەمەس. «مىسالى, قوناەۆ مۇراجايىندا تاماشا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بۇل ءۇشىن اكىمدىك اقشا ءبولىپ, بۇكىل قۇرام تۇبەگەيلى وزگەردى: دىنمۇحامەد احمەتۇلىنىڭ بالاۋىز ءمۇسىنى پايدا بولدى, ونىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى اقپاراتتى ءۇش تىلدە كورسەتەتىن ەكراندار قويىلدى» دەيدى مۇراجاي-ءۇيدىڭ ديرەكتورى ديار قوناەۆ. ديار اسقارۇلى مينسكىدەگى جازۋشىلار مۇراجايلارىنداعى تەحنيكالىق جاڭالىقتارى جايىندا ەسكە سالدى. وندا كەلگەن قوناق يانكا كۋپالانىڭ جۇمىس بولمەسىنە كىرىپ, ونىڭ ءدال قاسىندا وتىرعانداي اسەر الادى. بۇل تەحنولوگيالىق جاڭالىقتاردىڭ ارقاسىندا جاسالادى. تەك ادامنىڭ بەينەسى عانا ەمەس, ونىڭ ءوزى وقىعان ولەڭدەرىن اقىننىڭ ءدال قاسىندا تۇرىپ تىڭدايسىز. وسىلايشا بار بولمىسىڭىزبەن اقىننىڭ جان دۇنيەسىنە جاقىندايسىز. وكىنىشتىسى, زاڭعار جازۋشىمىزدىڭ بەينەسىن سومدايتىن جاڭا كورىنىستى ۇيىمداستىرۋعا دايىن كومپانيالار بولعانىمەن, ولاردىڭ قىزمەتىنە ۋىستاپ بەرەتىن قاراجات مۋزەيدە جوق.
وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن ىستىقكول جاعالاۋىنداعى اۋەزوۆتىڭ مۇراجاي-كىتاپحاناسىنا جول تۇسكەن-ءدى. جازۋشىنىڭ ۇلى مۇرات مۇحتارۇلى بۇل ءۇيدىڭ تاريحي ماڭىزىن, جازۋشى ومىرىنە قاتىستى قۇندى جادىگەر ەكەنىن ايتقان ەدى. شاتىرى توزىپ, اعاش باسپالداعى سىقىرلاپ, جازۋشىنىڭ قولىمەن ەككەن قايىڭدارى بار باعى دا كۇتىم قاجەت ەتىپ تۇرعانىنا كۋا بولدىق. قىرعىز اعايىندار قولدارىنان كەلگەنشە ايانىپ جاتقان جوق شىعار. ءوزىمىزدىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى دە وتكەن جازدا كەلىپ كەتكەن ەكەن. الى ارەكەت جوق.
اۋەزوۆتانۋشىلارعا جاقسى تانىس, جازۋشىنىڭ العاشقى جيناقتارى 4 تومدىق بولىپ, سوسىن 8 توم, ودان كەيىن 20 تومدىق بولىپ جارىق كوردى. وسى 20 تومدىقتا العاش رەت بۇرىندارى تىيىم سالىنعان شىعارمالارى جاريالانىپ, وقىرماندارىنا جەتتى. ونىڭ ىشىندە «حان كەنە» پەساسى, 20-جىلداردان بەرى جابىق بولعان بىرنەشە عىلىمي ماقالالارى دا جارىق كوردى. 1997 جىلى جازۋشىنىڭ اكادەميالىق ەلۋ تومدىعىن شىعارۋدى قولعا الىپ, 2011 جىلى ەلۋىنشى توم وقىرمان قولىنا ءتيدى. ەندى, مىنە, بۇرىن جاريالانباعان دۇنيەلەرى تابىلىپ, ون تومدىقتىڭ باسى قۇرالىپ, ول دا شىعارۋشىسىن كۇتىپ تۇرعان جايى بار.
جازۋشىنىڭ مول مۇراسى ونىڭ قازاقتانۋداعى, «جاڭا قازاقستان» الدىنداعى ماڭگىلىككە كەتەتىن قىزمەتىن دارالاپ, جاڭا تولقىن الدىندا ناسيحاتتاۋ ءىسى ەلدىكتىڭ بەلگىسىنە اينالىپ, مەملەكەت تاراپىنان قامقورلانۋى ءتيىس دەپ ويلايمىز. الداعى ناۋرىزدا جازۋشى ەسىمى بەرىلگەن ەلوردا مەكتەبىنىڭ بىرىندە جازۋشىعا ارنالعان زال اشىلادى دەپ ەستىپ قۋانىپ ءجۇرمىز. تاريحىمىزدى تۇگەندەپ, قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ ىرگەتاسىن قالاعان تۇعىرلى تۇلعالارىمىزدى ۇلىقتاۋ ءىسى حالىقتىڭ رۋحاني كوزىن اشۋدا, ۇلتتىق نەگىزىن بەكىتۋدە كوپ اسەر ەتەدى دەپ ءجۇرمىز. سول سەبەپتى دە اراعا جىلدار سالىپ اينالدىرىپ قايتا ورالىپ, كەم-كەتىكتەرىن تولتىرىپ, جوعالعان مۇراسىن تۇگەندەۋدىڭ ماڭىزى زور.
وسىدان ەكى جىل بۇرىن ابايدىڭ 175 جىلدىعىن اتاپ وتتىك. مينيسترلىكتەردىڭ قولى جەتكەن جەرلەرگە اقىننىڭ ەسكەرتكىش-بيۋستەرىن ورناتىپ, كەشتەر ۇيىمداستىرىلىپ, ابايدى ادامزاتقا جاقىنداتا ءتۇستى. وسى دۇرمەكتە ابايدىڭ اتىن شىعارعان جازۋشى مۇحتار ومارحانۇلىنىڭ ەڭبەگى ەلەۋسىز قالعانداي بولدى. ءالى دە ءۇمىتىمىز جوق ەمەس.
ەلوردامىزدى ەلدىكتىڭ سيمۆولى دەپ ءجۇرمىز. ەلدىكتىڭ ءبىر كوشىن تۇگەندەپ, قازاق ادەبيەتىنىڭ ەر-تۇمانىن تۇگەندەپ بەرگەن زاڭعار جازۋشى, عالىم, دراماتۋرگ مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ەڭسەلى تۇلعاسىن سومداعان ەسكەرتكىشىن ەسىلدىڭ بويىندا تۇرعىزۋدىڭ نەلىكتەن ءساتى تۇسپەي جۇرگەنىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
حالىقتىڭ ۇلى جازۋشىعا دەگەن قۇرمەتى مەن ىقىلاسى ارتپاسا كەمىگەن جوق. ونىڭ بەلگىسى رەتىندە قىرعىزدىڭ ءمۇسىنشىسى تاميلا ماماتوۆا قىرعىز بەن قازاق دوستىعىنىڭ يشاراسىنداي ەتىپ جازۋشىنىڭ ءمارمار تۇلعاسىن جاساعانىن ايتىپ, ونىڭ جانىندا تۇسكەن سۋرەتىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدە جۇرگەنىن كوردىك. بىزدەرگە ءمۇسىن دە, ءمۇسىنشى دە ۇنادى. ونى ەلوردامىزعا ورناتۋ تەك ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە عانا ەمەس, نيەتكە دە بايلانىستى سياقتى.
