«…بەرمەسەڭ بەرمەي-اق قوي باسپاناڭدى, سوندا دا تاستامايمىن استانامدى» دەپ جىرلادى اقىن قاسىم امانجولوۆ. ءيا, باسپانا – قاي كەزدە دە باستى ماسەلە. ەلوردالىقتار ءۇشىن دە ەڭ وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى – وسى. بۇل تۇرعىدا قانداي جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر؟ مەملەكەتتىك باعدارلامالار پارمەنى قانداي؟
«7-20-25»: مىڭنان اسا استانالىق پاتەرلى بولدى
يپوتەكالىق نەسيە نەمەسە اتىندا ءۇيى جوق ءار قازاقستاندىق «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا باسپانالى بولۋعا قۇقىلى. بىراق تۇراقتى جالاقىسى بولۋى شارت. قازىرگى ۋاقىتتا 7 ءىرى بانك وسى باعدارلاما بويىنشا قىزمەت كورسەتەدى ەكەن. ولار – «بانك تسەنتركرەديت» اق, «اتفبانك» اق, «تسەسنابانك» اق, «Bank RBK» اق, «ەۋرازيالىق بانك» اق, «حالىق بانكى» اق جانە «Forte bank» اق.
– بيىلعى 4 شىلدەدەن باستاپ «7-20-25» تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى رەسمي تۇردە جۇمىسىن باستادى. قازىر بۇل باعدارلاماعا تۇرعىندار تاراپىنان قىزىعۋشىلىق وتە جوعارى. ءوتىنىش بەرەتىندەر مەن سەرىكتەستەر قاتارى كۇن سايىن ارتا تۇسۋدە. بۇگىنگە دەيىن بانكتەرگە ەلىمىز بويىنشا 4831 ءوتىنىش تۇسسە, سونىڭ 3140 ءوتىنىشى ماقۇلداندى. ياعني بولىنگەن 57 ميلليارد تەڭگەنىڭ 37 ميللياردتان استامى يگەرىلدى. ماقۇلدانعان ءوتىنىشتىڭ مىڭنان استامى استانالىقتاردىڭ ەنشىسىندە. بۇل – جاقسى كورسەتكىش. جالپى, وسى باعدارلاما ارقىلى باسپانالى بولۋ جاعىنان استانا مەن الماتى جانە ماڭعىستاۋ ءوڭىرى كوش باستاپ تۇر, – دەيدى «باسپانا» يپوتەكالىق ۇيىمى» اق باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى دارحان بايقۋاتوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا, «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا تەك جاڭادان سالىنعان تۇرعىن ءۇيلەر عانا ۇسىنىلاتىندىقتان, وڭىرلەردە اتالمىش باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ قيىنعا سوعۋدا. ويتكەنى بىرقاتار وڭىرلەردە تۇرعىن ۇيلەر قۇرىلىسى باياۋ جۇرگىزىلىپ جاتقان كورىنەدى. بۇل ورايدا ايماقتارداعى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن دامىتۋ ماقساتىندا «باسپانا» يپوتەكالىق ۇيىمى تاراپىنان 150 ملرد تەڭگە ءبولىنىپتى. بۇل قارجى 30 مىڭ پاتەر سالۋعا جەتكىلىكتى ەكەن. مامانداردىڭ سوزىنشە, «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا 15 ملن تەڭگەنىڭ پاتەرىن الۋ ءۇشىن جالاقى 120 مىڭ تەڭگەدەن كەم بولماۋى كەرەك. ويتكەنى اي سايىنعى وتەماقى 85 مىڭ تەڭگەنى قۇرايتىن بولادى.
– سونداي-اق «باسپانا» يپوتەكالىق ۇيىمى «باسپانا حيت» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدا. بۇل باعدارلاما ارقىلى باسپاناسى بارلار دا 11 پايىزدىق ۇستەمەاقىمەن ەسكى نەمەسە جاڭا ۇيلەردەن پاتەر الۋعا مۇمكىندىگى بار. ال ونىڭ باستاپقى جارناسى – 30 پايىز. ىسكە قوسىلعانىنا ءبىر اي ەندى بولدى. وسى ۋاقىت ىشىندە بانكتەردە 732 ميلليون تەڭگە بولاتىن 80 ءوتىنىش قابىلدانىپ, 30-ى ماقۇلداندى. ونىڭ جارتىسى – استانالىقتار, – دەيدى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى.
ءۇيى بارلار كەزەكتەن شىعارىلادى
تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ كەزەگىندە تۇرعان باسپاناعا مۇقتاج 45 مىڭ استانالىقتىڭ 4 مىڭى كەزەكتەن الىنىپ تاستالماق. بۇل تۋرالى استانا قالاسى تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ديرەكتورى نۇرسۇلۋ قوجاحمەتوۆا مالىمدەدى.
– بيىلعى تامىز-قاراشا ايلارىندا كەزەكتىڭ جارتىسىنا تەكسەرۋ جۇرگىزىلدى. ناتيجەسىندە 4111 ادام تىزىمنەن الىنىپ تاستالاتىن بولدى. باسپاناعا مۇقتاج بولماعاندىقتان, ولاردىڭ كەزەكتە تۇرۋعا دا قۇقىعى جوق. كەزەك تىزىمىنەن الۋ ماسەلەسى تۇرعىن ءۇي كوميسسياسىنىڭ وتىرىسىندا شەشىلەدى. سونىمەن قاتار تۇرعىن ءۇي قورى ارقىلى باسپانالى بولعانداردىڭ پاتەرلەردە وزدەرىنىڭ تۇرىپ جاتقاندىعى دا تەكسەرىلىپ, كۇن سايىن مونيتورينگ جاسالادى. ەگەر پاتەردى جالعا بەرگەنى انىقتالسا, ولاردىڭ ءىسى سوتقا جىبەرىلىپ, باسپاناعا مۇقتاج باسقا ادامدارعا بەرىلۋى ءتيىس. تامىز ايىنان بەرى 76 پاتەر يەسى وسىنداي ەسكەرتۋ الدى. ونىڭ ۇشەۋى سوتتا قارالىپ جاتىر, – دەيدى تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ديرەكتورى.
ونىڭ ايتۋىنشا, استانادا مۇقتاج رەتىندە باسپانالى بولعان ازاماتتاردىڭ كەيبىرى پاتەردىڭ جالداۋ اقىسىن ۋاقتىلى تولەمەيدى. بۇل جاعىنان استانالىقتاردىڭ قارىزى 5 ملن تەڭگەگە جەتىپتى. مونيتورينگ بويىنشا تولەماقىنى ۋاقىتىندا تولەمەگەن پاتەر يەسىنە الدىمەن ەسكەرتۋ جاسالادى. ەگەر ەسكەرتۋدەن ناتيجە شىقپاسا, تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ماماندارى ءۇيدى بوساتۋ تۋرالى سوتقا جۇگىنەدى. بۇگىندە ەلوردا بويىنشا 65 پاتەر يەسى جالداۋ اقىسىن ۋاقتىلى تولەمەگەنى ءۇشىن ەسكەرتۋ الىپتى.
الداعى جىلى 1825 پاتەر پايدالانۋعا بەرىلەدى
ال «تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى» اق استانا قالالىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى جانسۇلتان ماتاەۆتىڭ مالىمەتىنشە, بيىل «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى بويىنشا ەلوردادا 620 پاتەر تاپسىرىلعان. بۇدان بولەك تاعى 364 پاتەرگە كونكۋرس وتكىزىلىپتى. «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنىڭ شارتى بويىنشا پاتەرلەردىڭ 50 پايىزى تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇرعاندارعا, قالعان 50 پايىزى «تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى جيناق بانكى» سالىمشىلارىنا ۇلەستىرىلەدى.
– قازىرگى كۇنى قالانىڭ ءۇش بولىگىندە 2018-2019 جىلدارعا ارنالعان ءۇش نىساننىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. كەلەر جىلى «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى بويىنشا 17 تۇرعىن ءۇي, ياعني 1825 پاتەر پايدالانۋعا بەرىلەدى. باسپانا قۇنى – باعدارلامادا بەلگىلەنگەندەي, 1 شارشى مەترىنە 180 مىڭ تەڭگە, – دەيدى ول.
