قالاي جاسالاتىنى استاناداعى حالىقارالىق كونفەرەنتسيادا تالقىلاندى
استانا قالاسىندا كەشە «وقىتۋ, تاربيەلەۋ, جاقسى كورۋ: قازاقستانداعى بالالار جىلى» اتتى XIII حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا باستالدى. ەكى كۇنگە سوزىلاتىن جيىنعا 1300-دەن استام قازاقستاندىق مۇعالىم مەن عالىمدار, سونداي-اق جاپونيا, اقش, اۆستراليا, پورتۋگاليا, يسپانيا, مالتا ەلدەرىنىڭ بەلگىلى پەداگوگتارى كەلدى. 15 مەملەكەتتەن 120 سپيكەر ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ەڭ وزەكتى تاقىرىپتارى بويىنشا تاجىريبە الماسادى. ۇيىمداستىرۋشىسى – «نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى» دەربەس ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى. كونفەرەنتسيا استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن وتكىزىلدى.
شەتەلدەردەن ايتۋلى, تانىمال پەداگوگتار, عالىمدار قاتىستى. اتاپ ايتساق, فينلياندياداعى يۋۆياسكيۋليا ۋنيۆەرسيتەتى توبىنىڭ EduCluster Finland يننوۆاتسيا جانە سىرتقى بايلانىس ديرەكتورى دەۆيد مارش, كورەي ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى سۋنگ دجي پارك, وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى يرام سيراج (ۇلىبريتانيا), كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتى ەمتيحاندىق كەڭەسى وكىلى تيم وۋتس (ۇلىبريتانيا), جاپونياداعى ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ ساياساتىن زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى توشيا چيچيبۋ, ەستونياداعى كوپتىلدى وقىتۋ بويىنشا ساراپشى پيتەر مەحيستو.
كونفەرەنتسيا نزم وقۋشىلارىنىڭ بيىمەن, انىمەن, كورنەكى كورمەسىمەن باستالدى. جيىنعا قاتىسۋشىلاردى استانا قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ قۇتتىقتاپ, ولاردىڭ جۇمىسىنا ساتتىلىك تىلەدى.
– پەداگوگيكالىق يدەيالاردى ورتاعا سالاتىن ءىس-شارا ەل پرەزيدەنتى جاريالاعان بالالار جىلى اياسىندا ءوتىپ وتىر, باقىتتى, ءبىلىمدى بالالار – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز, ويتكەنى باقىتتى, تابىستى بالالار عانا بيىك ماقساتقا جەتە الادى, – دەدى قالا اكىمى ءوز سوزىندە. – ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ, بالانى قازىرگى زامانعا ساي زاماناۋي, ساپالى بىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ – مەملەكەت باسشىسىنىڭ بىزگە بەرگەن تاپسىرماسى. وسى رەتتە قالا اكىمدىگىنىڭ, ءبىلىم باسقارماسىنىڭ ەلوردالىق ۇستازداردى قولداۋدىڭ ەڭ ۇزدىك مودەلىن كورسەتىپ وتىرعانىن ايرىقشا ايتۋ قاجەت. جايلى مەكتەپ جاساۋمەن قاتار ەلوردادا مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ باعىتىندا وڭ وزگەرىستەر بار. سوڭعى ەكى جىل ىشىندە جالاقىلارى 50%-عا, بيىل تاعى 25%-عا كوبەيدى. سوڭعى ءۇش جىل ىشىندە 200-دەن استام ۇستاز شەتەلدە تاجىريبە الماسىپ كەلدى, 2020-2021 جىلدارى قالا اكىمدىگىنىڭ 1400 گرانتى, بيىل 1000 گرانت قاجەت مامانداردى دايارلاۋعا ءبولىندى. جولداۋدا ايتىلعان ءاربىر وقۋشىنىڭ ءبىلىم الىپ, جان-جاقتى دامۋى ءۇشىن «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى قولعا الىندى. 4000 ورىننان 80 مىڭ ورىنعا ارنالعان 20 ءىرى مەكتەپ سالۋ جوباسى ستراتەگياسى وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىمەن, ءتيىستى ورگاندارمەن بىرلەسە قولعا الىنعالى وتىر. 2025 جىلعا دەيىن استانا قالاسىندا 120 مىڭ وقۋشى ءبىلىم الاتىن مەكتەپ اشۋ جوسپاردا بار. 2019 جىلدان باستاپ ءۇش جىلدا 70 مىڭنان استام ورىنعا ارنالعان ءبىلىم ورداسى اشىلسا, بيىل 20 مىڭنان استام بالا, بارلىعى 100 مىڭنان استام وقۋشى وقۋ ورنىمەن قامتاماسىز ەتىلدى. ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاراقتاندىرۋ بويىنشا: 70-تەن استام مەكتەپ زاماناۋي جاڭا پاندەر بويىنشا ستەند-زەرتحانالارمەن جابدىقتالدى. ساپالى كادرلاردى دايارلاۋ ماسەلەسىنە قاتىستى ينتەللەكتۋالدى مەكتەپتەر مەن ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسە وتىرىپ جەرگىلىكتى پەدكوللەدج بەن پەدينستيتۋتتارمەن قويان-قولتىق جۇمىس ىستەۋگە, ساپالى كادرلاردى دايارلاۋعا كۇش سالامىز. قۇرمەتتى ۇستازدار, كونفەرەنتسياعا قاتىسۋشىلار, وسىنداي جيىندار, تاجىريبە الماسۋلار كەرەك, اسىرەسە شەتەلدەن ەڭ ۇزدىك پەداگوگتار, عالىمدار وزدەرىنىڭ تاجىريبەسىمەن الماسۋعا كەلگەنى – قۋانتارلىق نارسە, ولارعا ناتيجەلى جۇمىس تىلەيمىن. وسى جيىننان العان مول تاجىريبەڭىزدى, ءبىلىمىڭىزدى ءوز مەكتەبىڭىزدەگى وقۋشىلاردىڭ بويىنا دارىتىپ, جەتىلدىرە تۇسەدى دەگەن سەنىمدەمىز.
كونفەرەنتسيادا ءسوز العان قر وقۋ-اعارتۋ ۆيتسە-ءمينيسترى عاني بەيسەمباەۆ كەڭەسكە قاتىسۋشىلاردى ءبىلىم سالاسى ءۇشىن ماڭىزدى جيىننىڭ باستالۋىمەن قۇتتىقتاپ, ساتتىلىك تىلەدى. «XXI عاسىر – جىلدام وزگەرىستەر عاسىرى. جاڭارۋ, وزگەرۋدى كۇندەلىكتى ومىردەن كورىپ جۇرسىزدەر» دەدى ۆيتسە-مينيستر ع.بەيسەمباەۆ ءوز سوزىندە. «ادام تاربيەسى, تۇلعانى قالىپتاستىرۋ ءىسى دە ءبىر ورنىندا تۇرمايدى, ۇنەمى ىزدەنىس, جەتىلۋ ۇستىندە. وسى ىستە ساتتىلىك تىلەيمىن» دەدى ول ءوز سوزىندە.
كونفەرەنتسيانىڭ كۇن تارتىبىندە قارالعان ماسەلەلەر: وزگەرمەلى الەمدەگى بالالاردىڭ دامۋى, اقپاراتتىق قوعام كونتەكسىندەگى فۋنكتسيونالدىق ساۋاتتىلىق, جاس مۇعالىمنىڭ كاسىبي دامۋى, ينكليۋزيۆتى جانە دەربەستەندىرىلگەن وقىتۋ, قولايلى ءبىلىم بەرۋ ورتاسىن قۇرۋ جانە وزگە دە پەداگوگيكا سالاسىنداعى سۇرانىسقا يە باسىمدىقتار ءسوز بولدى.
كونفەرەنتسيانىڭ اۋقىمدى كۇن ءتارتىبى «نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى» دببۇ باسقارما ءتورايىمى كۇلاش ءشامشيدينوۆانىڭ «وزگەرمەلى الەمدە بالالاردى جان-جاقتى دامىتۋ» اتتى بايانداماسىندا ايقىندالدى.
«بولاشاق جولى: زاماناۋي ۇردىستەردى قابىلداۋ» اتتى ەڭ كۇردەلى تاقىرىپتى فينلياندياداعى يۋۆياسكيۋليا ۋنيۆەرسيتەتى توبىنىڭ Educluster Finland يننوۆاتسيالار جانە سىرتقى بايلانىستار جونىندەگى ديرەكتورى, فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى دەۆيد مارش تالدادى. ول حالىقارالىق ساراپشىلار توبىنىڭ قۇرامىندا قازاقستان مۇعالىمىنىڭ كاسىبي ستاندارتىن جاساۋدا NIS-پەن سەرىكتەستىكتە جۇمىس ىستەدى.
– ستاندارت بالالاردىڭ ساپالى بىلىمگە قول جەتكىزۋدەگى تولىق تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتەدى جانە مۇعالىمنىڭ مانساپتىق جولىنداعى ۇزدىكسىز كاسىبي وcۋىنە سايكەس كەلەدى, – دەپ دەۆيد مارش «نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى» دببۇ ازىرلەگەن تۇجىرىمدامالىق قۇجاتتىڭ جوعارى ساپاسىن اتاپ ءوتتى.
«SHARE» حالىقارالىق جوباسىن كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى كولين ماكلافلين تانىستىردى. ول NIS-ءتىڭ بارلىق دەرلىك كونفەرەنتسياسىنا قاتىسىپ, شارانىڭ باستى تۇلعالارىنىڭ بىرىنە اينالدى.
– مەن بۇل جوبامەن ءۇش جىلدان بەرى جۇمىس ىستەپ كەلەمىن. زەرتتەۋگە نەگىزدەلگەن – مەكتەپ الاڭدارى. ءبىز مەكتەپتەرگە ءدارىس بەرەمىز, پەداگوگتارعا ءوز تاجىريبەسىن زەرتتەۋگە كەڭەس ەتەمىز, سول ارقىلى زەرتتەۋدەن پراكتيكاعا كوشۋ مەتوديكاسىن جانە ونى جاقسارتۋدى قولدايمىز. بۇل كونفەرەنتسيادا ەرتە جاستاعى ءبىلىم بەرۋگە باسا نازار اۋدارىلدى. ويتكەنى ەرتە جاستان باستاپ ساپالى ءبىلىم بەرۋ, دۇرىس تاربيە كورسەتۋ وتە ماڭىزدى. كەيبىرەۋلەر ويلايدى ەرتە جاستاعى بالاعا ءبىلىم بەرۋ ەڭ وڭايى دەپ, مەنىڭ ويىمشا, ەڭ كۇردەلىسى وسى جاستاعى بالانى دۇرىس وقىتا ءبىلۋ دەر ەدىم. بۇل سالاعا بار رەسۋرستى, كۇشتى سالساق, ونىڭ ناتيجەلەرىن بولاشاقتا ايقىن كورەر ەدىك دەپ ويلايمىن جانە وعان سەنىمدىمىن دە. NIS-ءتىڭ الەمدىك ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭاشا مويىندالۋى, وسى باعىتتاعى جۇمىستارى وتە ماڭىزدى. ول بالانىڭ بارلىق سالادا جان-جاقتى بولىپ وسۋىنە مۇددەلى. ءبىز كوبىنە وبەكتيۆتى تۇردە بالانى دامىتۋعا تىرىسامىز دا, ال ونىڭ گارمونيالىق ىشكى ۇندەستىگىن, وي-ارمانىن قالىس قالدىراتىن كەزىمىز بار, ولاردىڭ ءوز دۇنيەتانىمىن تانۋ ارقىلى دامىتۋ, سوندىقتان بالا ويلاۋدان, ارمانداۋدان قالىس قالماۋى ءتيىس. ادامدارمەن ديالوگ قۇرىپ, جۇرەگىمەن شىنايى سويلەسۋگە, بولىسۋگە ۇيرەتەمىز.
شىندىعىندا دا, نازارباەۆ مەكتەبى مەن ۋنيۆەرسيتەتى – قازاقستاننىڭ ءبىلىم سالاسىنداعى برەندى.
2010 جىلى نەگىزى قالانعان نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى — الەمدىك دەڭگەيدەگى زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنە اينالۋدى كوزدەيتىن مەملەكەتتىڭ فلاگماندىق وقۋ ورنى. بۇل – قىزمەتى دەربەستىك جانە اكادەميالىق ەركىندىك قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن قازاقستانداعى ەڭ العاشقى ۋنيۆەرسيتەت.
ەلىمىزدە جيىرماعا جۋىق نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى بار. ولار بۇگىندە كوشباسشى مەكتەپتەر قاتارىندا. نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى باسقا ءبىلىم وردالارىنا ۇلگى بولىپ كەلەدى. 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ مودەلى تاجىريبەسىن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ەنگىزگەن ءبىلىم ورداسى. بۇگىنگى كونفەرەنتسيادا پەداگوگتار مەن عالىمدار «بولاشاقتىڭ مەكتەبى قانداي بولۋى كەرەك؟», «بولاشاقتىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى قانداي وزگەرىستەرگە ۇشىرايدى؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپتى بىرگە ىزدەدى. شىندىعىندا دا, ناتيجەلى جۇمىس وقۋشى جەتىستىكتەرىنەن كورىنەدى دەگەن سەنىمدەمىز.
