№1 پەريناتالدىق ورتالىقتا ورىن العان وقيعاعا ەلەڭ ەتە قالعانىمىز راس. وتكەن ماۋسىم ايىندا اراسىنا ءتورت كۇن سالىپ, 35 جانە 31 جاستاعى استانالىق ەكى ايەل باقيلىق بولدى. اپتا وتپەي جاتىپ بالا ۇستىنەن كەتكەن 26 جاسار جاس كەلىنشەكتىڭ ءولىمى جۇرتشىلىق الاڭداۋشىلىعىن تۋعىزدى.
جاسىراتىنى جوق, ورتالىقتىڭ دارىگەرلەرى كاسىبي مىندەتتەرىن لايىقتى اتقارمادى ما دەگەن وي كەلدى. ءۇش ايەلدىڭ قازاسىنىڭ جانىندا پەرزەنتحانا قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇشىمەن جىل سايىن 12 مىڭ بالا بوساندىرىپ الاتىنى, ورتالىق دارىگەرلەرىنىڭ 5 مىڭعا جۋىق كۇردەلى وتا جاسايتىنى دا الاڭ كوڭىلدى جۇباتپادى. قازا بولعان جەردە تاۋلىگىنە دۇنيە ەسىگىن اشىپ جاتقان قىرىق شاقتى بالانىڭ قۋانىشى دا كومەسكى تارتتى.
ماسەلەنىڭ ءمانىن بىلۋگە تىرىسىپ, سۇراستىرا باستادىق. وعان ءبىر سەبەپ, جاڭا بوسانعان ءبىر ارىپتەسىمىزدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدە تاراعان: «بوسانعاننان كەيىن ايەلدىڭ ءولۋى مەن سوقىر ىشەكتەن قايتىس بولۋ – تازا دارىگەرلەردىڭ نەمقۇرايلىلىعىنان» دەگەنى ەدى. سۇراستىرعانىمىزداي, 25 ماۋسىمدا بوسانعان 31 جاستاعى كەلىنشەكتىڭ قان قىسىمى كۇرت كوتەرىلىپ, سودان كوز جۇمعانىن بىلدىك. ونى جانىندا تولعاعى بىرگە بولعاندار راستاپ وتىر. ونىڭ انىق-قانىعى تاۋەلسىز ساراپتامادان كەيىن انىقتالىپ, قالىڭ بۇقاراعا دا جەتەر.
ويىمىزعا تۇرتكى بولعان ارىپتەسىمىزدىڭ مىنا ءسوزى ءبىزدى تاعى ويلاندىردى. «ءۇشىنشى بالامدى بوسانعاننان كەيىن مەنى ەتپەتىمنەن جاتقىزىپ, ءبىر سيستەما جالعاپ, كەزەكشى دارىگەر دە, مەدسەسترالار دا كەتىپ قالدى. تىپتەن تەرەزەنى اشىپ كەتكەنىن قايتەرسىڭ. پالاتادا جالعىز ءوزىم جاتىرمىن, سيستەما ءبىتىپ بارادى, ونى قويشى, قالتىراپ توڭىپ بارامىن. مەدپەرسونالداردىڭ كەلەتىن تۇرلەرى جوق. اقىرى جىنىم ۇستاپ, ءتۇننىڭ ساعات ءۇش ەكەنىنە قاراماي, مەڭگەرۋشىگە شىقتىم, تەلەفونىن الا سالعانىم مۇنداي جاقسى بولار ما؟ سونداعىسى – 10 مينۋتتىڭ ىشىندە دارىگەر دە, مەدسەسترالار دا ءحالىڭىز قالاي دەپ جەتىپ كەلدى عوي. ۇستىمە كورپە جاۋىپ, جانىم كىرىپ قالدى. ودان كەيىن اكۋشەر بەس مينۋت سايىن كەلىپ تۇردى, تەلەفون سوقپاسام, مەنىڭ دە جاعدايىم نە بولار ەدى؟!» دەپ جازىپتى. مۇمكىن, تولعاتقانداردىڭ بارىنە باس دارىگەردىڭ تەلەفون ءنومىرىن بەرىپ قويۋ كەرەك شىعار؟
وسى وقيعالاردىڭ باسىندا ءجۇرىپ, قايتىس بولعان ايەلدىڭ بىرەۋىنىڭ كۇيەۋى ساپار امىرتايۇلىمەن دە تىلدەستىك. استانا قالاسى قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ وتكىزگەن ءبىر جيىنىنا ول دا قاتىسىپ, «تىم بولماسا, ءسابيىمدى امان الىپ قالىڭدارشى» دەپ جۇرەگى قان جىلاپ, كوزىنە جاس ءۇيىرىلدى. «تاس – تۇسكەن جەرىنە اۋىر», جارىنىڭ جەتىسىن بەرمەي جاتىپ, ەلدىڭ الدىنا شىعۋ وعان دا جەڭىل ەمەس. بالالارىنىڭ اناسىنىڭ ولىمىنە كىم كىنالى دەپ تەپسىنبەي, كوزگە كورىنگەن شاقالاقتان ايىرىلماۋدى جانىنا مەدەت ەتكەن شىعار. الدە, اجال الدىندا مويىنسۇنعانى ما؟ ولاي دەپ تە تۇسىنۋگە بولار, بىراق اجالعا اراشاشى دارىگەرلەردىڭ ءوز ىسىنە ادالدىعىن نەگە ەسەپتەن شىعارامىز؟
نە ايتارسىز, بالاسىنىڭ باۋىرىنا باسىپ ۇلگەرمەستەن, كەتەتىن جاندار كەتتى. ۇلارداي شۋلاپ ارتىندا بالا-شاعاسى, تۋعان-تۋىسى قالدى. بىراق كىنالىنى ىزدەيتىن جايىمىز جوق دەي المايمىز. ولىمگە سەبەپ بولعان دارىگەردى انىقتاۋ دا ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ەمەس. ونىمەن اينالىساتىن قۇزىرلى ورگاندار بار. جۇيەدەگى جىبەرىلگەن قاتەلىكتەردىڭ ناتيجەسى ءۇشىن ءبىر-ەكى دارىگەر مەن مەدبيكەنى كىنالى ساناۋ ساناعا سىيمايدى. الدىمەن وسى جۇيەنىڭ بۇرىس كەتكەن جەرلەرىنە ۇڭىلگەنىمىز ءجون بولار دەپ شەشتىك.
مەنىڭشە, سوڭعى كەزدە دارىگەرلەردىڭ جالاقىسى از دەگەندەي ءار جەردە ايتىلىپ قالىپ جۇرگەن اڭگىمەلەر اق جەلەڭدى جانداردىڭ جۇمىسىنا جاۋاپكەرشىلىگىن بوساڭسىتىپ العانداي كورىنەدى. بىراق جالاقىنىڭ از بولۋى ەشكىمدى جاۋاپكەرشىلىكتەن بوساتپايدى. وسى ماماندىققا بىرنەشە جىل وقىپ, تاڭداۋىن جاساعاننان كەيىن جۇمىسقا تەك ادالدىق كەرەك. دەگەنمەن جالاقىنىڭ ازدىعىن جەلەۋ ەتىپ, ءوز قىزمەتىنە سالعىرت قارايتىندار كوبەيىپ, تىكەلەي مىندەتىن تۇسىنبەيتىندەر تىم ەركىنسىپ كەتكەن سياقتى. ءسوزىمىز نەگىزسىز ەمەس. مۇنداي پىكىردى جاس بوسانعانداردان ءجيى ەستيمىز. «ايقايلاپ شاقىرتىپ الا المايمىز» دەپ, «تۋارماڭعا كەلگەنگە دەيىن جانىمىزعا ءبىر اكۋشەر جاقىنداعان جوق» دەپ جاتادى. وكىنىشتىسى, بۇل ۇردىسكە اينالىپ كەتىپ, قالىپتى جاعدايداي قابىلداناتىن سياقتى.
ودان كەيىن «سەرىكتەستىك بوسانۋ» دەگەن دە دارىگەرلەردىڭ قىراعىلىعىن بوساڭسىتقان سياقتى. ويتكەنى جانىندا شىر-پىر بولىپ جۇرگەن جاناشىرى بار دەگەندەي, ەكىقابات ايەلدەرگە دارىگەرلىك ىقىلاسپەن, مەيىرىمىمەن بولىسۋگە قۇلىقسىز. «بوساندىراتىن سەرىكتەستەرىنىڭ» ءبارى دارىگەر نە اكۋشەر ەمەس قوي. سول سەبەپتى اق جەلەڭدىلەر ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن ولاردىڭ يىعىنا ىسىرا سالۋعا قۇقىسى جوق. مۇنى ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. الايدا قالتاسىنا اقشا سالماسا نە باس دارىگەردىڭ تەلەفون ءنومىرى بولماسا, كەيبىر دارىگەرلەر بۇل ىسكە موينىن بۇرىپ قاراۋعا مۇرشاسى جوق.
مەديتسينالىق قىزمەت ساپاسىنىڭ كۇرت تومەن ءتۇسۋى ونىڭ اقىلى, اقىسىز بولىپ بولىنۋىندە ەمەس پە ەكەن؟ سوڭعى كەزدە ۇردىسكە ەنگەن بۇل قىزمەت ادامداردىڭ اراسىن ءبولىپ, پيعىلدى دا وزگەرتتى. اقىلى قىزمەتتىڭ اتى اقىلى. ايەل بوسانىپ, قول-اياعىن باۋىرىنا جيناعانعا دەيىن جانىندا ءبىر دارىگەر, ءبىر مەدبيكە كىرپىك قاقپاستان جانىندا تۇرىپ, تۋدىرىپ الادى.
ورتالىققا كەلگەن ايەلدەرگە الدىمەن اقىلى تۇرىنە جاتاسىز با دەپ سۇرايتىنى دا راس. الايدا تەگىن قىزمەتتى قالاساڭىز, وندا قولايسىز جايتتارعا دايىن, وزىڭىزگە بەرىك بولۋىڭىز كەرەك. ايەلدىڭ ابدەن تولعاعى ءپىسىپ, بالانىڭ باسى كورىنگەندە «سەرىكتەسىنىڭ» دارىگەرلەردى ىزدەپ شارق ۇرۋىنىڭ ءبىر ۇشى وسىندا جاتىر. وسىعان قاراپ, بوسانۋدى تەك اقىلى نە اقىسىز ەتۋ كەرەك پە دەگەن ويعا قالاسىڭ.
ەلورداداعى بارلىق پەريناتالدىق ورتالىقتاردا كەمىندە تاۋلىگىنە قىرىق بالا دۇنيەگە كەلىپ جاتادى. تولعاعى قاتار كەلگەن قىرىق ايەلدىڭ قايسىسىنا ءبىر-ءبىر دارىگەردەن قويارسىز. ونى دا تۇسىنۋگە بولادى. دەمەك, پەرزەنتحانا ورتالىقتاندىراتىن ورىن ەمەس. تاعى دا پەرزەنتحانالار اشىپ, جۇكتى ءبىرشاما جەڭىلدەتۋ كەرەك بولار.
قازىرگى كۇنى استانانى «ادالدىق الاڭىنا» اينالدىرامىز دەپ ءبىراز نارسەگە قول جەتكىزىپ جاتىرمىز. سونىڭ ءبىرى پەرزەنتحانالاردىڭ ءسابيدى قۇنداقتاپ اتا-اناسىنا تابىس ەتەتىن جەرىنە دە كوزقاراق ورناتىپ, اڭدىتىپ قويدى. بۇل دۇرىس ەمەس. امان-ەسەن بالاسىن بوسانىپ, ءبىر اياعى كوردە تۇرعان كەلىنشەكتىڭ اياعى تورگە شىققانىنان ارتىق نە قۋانىش بار. ەندەشە, اعايىندارىنىڭ العىسىن سول جەردە ايتسىن, قۇنداقتاۋلى بوپەسىن قولىنا بەرىپ تۇرعاننىڭ قولى جەڭىل بولسىن دەپ ۇستاتاتىن گۇلىن ۇستاتسىن, ءتىپتى اتاعانى بولسا قۇبا-قۇپ. بۇل پارا ەمەس. بۇل – العىس, ءداستۇر, ءتىپتى ادامنىڭ جىلى ىقىلاسىن, مەيىرىمىن وياتاتىن جاعىمدى ءادىس. ونى پاراقورلىققا بالاماي, دارىگەرلەردىڭ ادال قىزمەتىنە رازىلىعى, ىنتالاندىرۋ دەپ تە قاراۋ كەرەك.
ايەل تولعاتىپ جاتقاندا, تىم بولماسا قولىنان ۇستاپ, جىلى كوڭىلىمەن دەم بەرسە, ەسىندە قالادى. ارتىنان اياق-قولىنا, باۋىرىنا جيناپ العاندا نارەستەسىنىڭ جارىق دۇنيەگە كەلۋىنە كومەكتەسكەن, ءسابيىنىڭ كىندىگىن كەسكەن جانعا ريزا كوڭىلىمەن اتاعانىن ۇستاتسا, ول ايىپ بولماۋى ءتيىس. بۇل – وسىنداي ۇلىق ءساتتىڭ ساداعاسى.
وسى جولداردى جازىپ وتىرىپ, ەلوردالىق دارىگەرلەردىڭ بارىنە تۇگەل توپىراق شاشا المايمىز. ادام ءولىمى بولدى دەپ جازعىرساق تا, ولاردىڭ قىزمەتىن جوققا شىعارمايمىز. تەك كوپتى ويلاندىراتىن نارسەنىڭ وڭ شەشىمىنە بىرگە قول جەتكىزسەك دەگەن ءۇمىت قانا بار.
