ەگدە تارتقان قارتتاردىڭ قالىپتى ءومىرىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قوعام تاراپىنان قوسىمشا قولداۋ قاجەت. جاس كەلىپ, كارىلىك جەڭگەن سايىن ادام ومىرىندە كۇردەلى كەزەڭ باستالادى. وسى كەزدە ەموتسيونالدىق كۇيى السىرەپ, اۋىتقىمالى پسيحولوگيالىق جاعدايىنا قوسا ءتۇرلى سوزىلمالى اۋرۋلارىنىڭ اسقىنۋىنان ءوزى-وزىنە قىزمەت ەتە المايتىنداي كۇيگە تۇسەدى.
مەملەكەت ارنايى قارتتارعا كومەك كورسەتۋدىڭ بىرىڭعاي ستاندارتتارى جانە باسقا دا زاڭنامالارى نەگىزىندە بۇل ماسەلەنى شەشۋگە تىرىسۋدا. بۇل ءبىر جاعىنان ءاربىر ىزگىلىكتى قوعامنىڭ قارت ادامدارعا دەگەن قولداۋىنىڭ بەلگىسى. ەگەر جاناشىر جاقىندارى بولماسا, قازىرگى ۋاقىتتا قارت ادامدارعا باعىتتالعان كومەكتىڭ كوپ ءتۇرىن مەملەكەت ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە الىپ وتىر. ياعني, وسىنداي الەۋمەتتىك قىزمەتتىڭ باستى باعىتى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا بەرىلىپ وتىر. ونىڭ ءتيىمدى ۇلگىسىن كوپ جىلداردان بەرى استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ «شاراپات» الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى كورسەتىپ كەلەدى.
مۇنداعى مەديتسينالىق ءبولىمنىڭ قۇرامىندا ءۇش جالپى تاجىريبەلىك دارىگەر, ءبىر-بىردەن رەابيليتولوگ, پسيحوتەراپەۆت, ەپيدەميولوگ, نەۆروپاتولوگ, ستوماتولوگ, ورتوپەد, ستوماتولوگ, حيرۋرگ, ۋدز دارىگەرى جۇمىس ىستەيدى. 65 پالاتا كومەكشىلەرى, وتىزعا تارتا تازالاۋشىلار كۇندىز-ءتۇنى ازاماتتارعا كۇتىم كورسەتىپ كەلەدى. دارىگەرلىك نۇسقاۋلاردى جۇزەگە اسىراتىن 55 مامان مەيىربيكە كەزەكشىلىكتە بولسا, ونىڭ ىشىندە 23 مامان تاۋلىك بويى قىزمەت كورسەتەدى. ءار بلوكتا تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن مەدبيكەلىك پۋنكتتەر بار. فيزيوتەراپيا بولىمىندە ماسساج ماماندارى, لفك نۇسقاۋشىسى, ءجۇزۋ بويىنشا نۇسقاۋشى بار. كورسەتكىشتەر بويىنشا كورسەتىلەتىن قىزمەتتى الۋشىلاردى جوسپارلى ەمدەۋگە جاتقىزۋ ستاتسيونارلىق كومەك, ونىڭ ىشىندە رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە جوعارى مامانداندىرىلعان مەديتسينالىق كومەك الۋ ءۇشىن جۇزەگە اسىرىلادى. ورتالىقتىڭ تۇرعىندارى باسسەيندە سۋدا ءجۇزىپ, سكانديناۆيالىق جۇرۋمەن دە اينالىسىپ, تاڭەرتەڭگىلىك دەنە شىنىقتىرۋ مەن سپورت كلۋبتارىندا شىنىعادى.
فازىل ابدىكارىموۆ, دارىگەر: نەگىزگى مىندەتىمىزگە قارتتار مەن مۇگەدەكتەردىڭ جاسىنا جانە دەنساۋلىعىنىڭ كورسەتكىشتەرىنە قاراي ءتيىستى ءومىر ءسۇرۋ جاعدايلارىن جاساپ, ولارعا كۇتىم كورسەتىپ, مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ شارالارىن بەلگىلى ءبىر ستاندارتقا سايكەس ۇيلەستىرە ءبىلۋ جاتادى. ءاربىر قىزمەت الۋشى ورتالىققا كەلگەن كەزدە دارىگەردىڭ قاراۋىنان وتەدى. مىندەتتى مەديتسينالىق تىركەۋمەن قاتار امبۋلاتورلىق كارتاسى تولتىرىلىپ, تۇسكەن ادامنىڭ, ونىڭ جەكە زاتتارىنىڭ سانيتارلىق زارارسىزداندىرىلۋى جۇرگىزىلەدى. ءار تۇسكەن ادامنىڭ 14 كۇن ىشىندە ماماندار جەكە جۇمىس جوسپارىن ءتۇزىپ, پسيحولوگتىڭ باسشىلىق جاساۋىمەن بەيىمدەلۋ شارالارى جۇرگىزىلەدى.
ورتالىق تۇرعىندارىنىڭ دەنى قارتتار بولعان سوڭ, ەرەكشە كۇتىمدى قاجەت ەتەدى. ولار كۇندىز-ءتۇنى مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاداعالاۋىندا بولىپ, دەر كەزىندە بارلىق ەم-شارالارى كورسەتىلگەننەن كەيىن دەنساۋلىعى جاقسارىپ, ءومىر ساپاسى ارتىپ, عۇمىرى دا ۇزارادى. مۇندا ولاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرى مەن قاجەتتىلىگىنە قاراي كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق كومەك تە جاقسى جولعا قويىلعان. دارىگەرلەردىڭ نۇسقاۋىمەن بارلىق ەم-شاراسىن ۋاقىتىندا الادى. ءتۇرلى مۇگەدەكتىكتەرىمەن قاتار بۇل كەزەڭدە دەنساۋلىعى سىر بەرىپ, كوبىنە ينسۋلت الىپ جاتادى, اۋىر كەسەل كەيبىرىن قايتا سوققاندا, قول-اياعى قۇرىسىپ, ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنە ايتارلىقتاي زاقىم كەلەدى. جاعدايى ناشارلارعا جولداما بەرىپ قالاداعى ستاتسيونارلارعا ەمدەلۋگە جىبەرەمىز. ودان كەيىنگى قالپىنا كەلتىرۋ, دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ شارالارى ءوز كەزەگىمەن وسىندا وتەدى. قالا بويىنشا ەڭ ءتيىمدى جابدىقتاردىڭ ءبىرىن دەمەۋشىلەر جەتكىزگەن بولاتىن. بۇل ادامنىڭ اياق-قولدارىنىڭ اكتيۆتى-ءپاسسيۆتى مەحانوتەراپياسىنا ارنالعان قۇرىلعى. بۇل اپپاراتتى توسەك تارتىپ جاتقان ناۋقاستار دا پايدالانا الادى. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا قاجەتتى ەمنىڭ جاقسى ناتيجەسىنە تەزىرەك قول جەتكىزۋگە بولادى. مەحانوتەراپيالىق اپپاراتتاعى جاتتىعۋلار ارباعا تاڭىلعان, ينسۋلتتان كەيىنگى ناۋقاستارعا, سال اۋرۋىمەن اۋىراتىندارعا وتە پايدالى. وسى قۇرىلعىنى قولدانعالى ءبىر جىلدىق تاجىريبەدەن بايقاعانىمىز اياق-قولدارى ينسۋلتتان كەيىن تارتىلىپ قالعانداردىڭ جاعدايى كوپ جاقسارادى.
مۇراتبەك مۇساحانوۆ, دارىگەر-رەابيليتولوگ: ءار ادام ءوزىنىڭ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى مامان-دارىگەرلەرگە قارالۋىمەن قاتار, الەۋمەتتىك-مەديتسينالىق سيپاتتاعى وڭالتۋ ءىس-شارالارى, سونىڭ ىشىندە ءدارى-دارمەكسىز تەراپيا قاتار جۇرگىزىلەدى. مۇنى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جابدىقتالعان بىرنەشە كابينەتتەر بار. فيزيوتەراپيا كابينەتىندە ەلەكتر توعىمەن ەمدەۋ (ۋك, بەرنار توقتارى, ەلەكتروفورەز, ۋلترادىبىس, ۋلتراتون); جارىقپەن ەمدەۋ (بيوترون); جىلۋمەن ەمدەۋ (پارافين, ۋۆچ); ينگالياتوري; سۋمەن ەمدەۋ (گيدروسىلاۋ ۆاننالارى, شاركو دۋشى); ماگنيتپەن ەمدەۋ تۇرلەرى كىرەدى. مۇنداعى ەمدىك-جاتتىقتىرۋ جابدىقتارى ادامنىڭ بارلىق بۇلشىق ەتتەرىن قامتىپ, ولاردى شىنىقتىرۋعا ارنالعان. جاقىندا تۇز شاحتاسى اشىلدى. سىلاۋدىڭ ەكى ءتۇرى بار. ەمدىك-دەنە شىنىقتىرۋلىق زالىندا جۇگىرمە جولى, ۆەلوترەناجەر, كۇش ترەناجەرلەرى قويىلعان. باسسەين دە ەمدىك پروتسەدۋرانىڭ بىرىنە جاتادى. بۇلارعا قوسا, ەم-شارالارىمىزدى جەتىلدىرۋدە ءالى دە زاماناۋي قۇرال-جابدىقتار قاجەت. ورتالىق 2007 جىلى اشىلعان سودان بەرى قۇرال-جابدىقتارى جاڭارتىلعان جوق. بىزگە تەك مۇگەدەكتەرگە ارنالعان اپپاراتتاردىڭ ارتىعى جوق.
قارتتارعا ەرەكشە ارقايسىسىنا جەكە-دارا, ناۋقاسى مەن دەنساۋلىعىنا قاراي قالپىنا كەلتىرۋ جاتتىعۋلارىن بەلگىلەۋ كەرەك. ءوزىمىزدىڭ ورتالىقتاعى ازاماتتارعا قوسا, بۇكىل قالا بويىنشا كۇتىمدى قاجەت ەتەتىن قاريالارعا قىزمەت ەتەمىز. ولار وزدىگىمەن ەمحاناعا بارا المايتىنداي جاعدايى بولسا, وندا الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ كومەگىمەن وسىندا جەتكىزىلىپ ءتيىستى ەم-شاراسىن الادى. بۇلار كوبىنە, بالا-شاعاسى جوق مۇگەدەكتەر, جالعىزىلىكتى ادامدار. جىلىنا 700 ادامعا ارقايسىسىنا 10-20 كۇننەن بەلگىلەپ, دەنساۋلىعىن تۇزەيدى.
– ورتالىقتىڭ ءاربىر قىزمەتكەرى قاريالارمەن, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارمەن جۇمىس ىستەۋ كەزىندە ادامگەرشىلىكتى بارىنەن دە بيىك قويادى. ءبىز كۇندەلىكتى جۇمىسىمىز ارقىلى وسىناۋ الەۋمەتتىك ءالجۋاز توپقا بار مەيىرىمىمىزدى, شاپاعاتىمىزدى كورسەتۋگە بار كۇشىمىزدى سالامىز, – دەيدى «شاراپات» الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى ديرەكتورى ارداق سەيىتوۆا.
