دانيار ەسين, استانا قالاسى ءدىن ىستەرى باسقارماسىنىڭ باسشىسى: ءدىني ادەبيەتتەر ارنايى ورىنداردا عانا ساتىلادى

– اكىمدىك جانىنان قۇ­رىلعان باسقارما ءۇش جىلدان بەرى اۋقىمدى جۇمىستاردى اتقارىپ كەلەدى. سونىڭ ءبىرى – دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردان زارداپ شەككەندەرگە كومەك كورسەتۋ. اتالمىش ورتالىق وسى ۋاقىتقا دەيىن قانداي جۇمىستار اتقاردى؟
– استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ ءدىن پروبلەمالارىن زەرتتەۋ ورتالىعى ءدال وسى ماسەلەمەن اينالىسادى. مەكەمە زەرتتەۋ, تالداۋ جانە ءدىني جاعدايلاردى بولجاۋ, جەرگىلىكتى تۇرعىندار اراسىندا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ شارالارىن جۇرگىزەدى. بۇعان قوسا, تەرىس پيعىلدى ءدىني اعىم­داردان زارداپ شەككەن ادامداردى وڭالتىپ, پسيحولوگيالىق جانە قۇقىقتىق كەڭەس بەرەدى.
مويىنداۋ كەرەك, سوڭعى كەزدەرى جاستار اراسىندا تەرىس پيعىلدى اعىمنىڭ سوڭىنا ەرىپ كەتكەندەر كەزدەسەدى. ءبىر وتباسىندا ءومىر سۇرسە دە, ءداس­تۇرلى ءدىننىڭ جىگىنەن اجىراپ, تۇرمىستىق تۇسىنىسپەۋشىلىككە ۇرىنىپ جاتقاندار دا بار. بۇل – قوعام ءۇشىن قاۋىپتى. جىل باسىنان باستاپ ءدىني اعىمداردان زارداپ شەككەندەرگە كومەك كورسەتۋدە پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر, توپتىق كەڭەس بەرۋ, پسيحوتەراپيالىق جۇمىستار, مەديتاتيۆتى تەحنيكالار جانە وتباسى تەراپياسى جۇرگىزىلۋدە. پسيحولوگيالىق ترەنينگكە جەكە ازاماتتارمەن قاتار وتباسىلار دا قاتىسۋدا.

– جالپى, استانادا قانشا ءدىني بىرلەستىك بار؟ ولاردىڭ جۇمىسى قالاي باقىلانادى؟
– استانا قالاسىندا رەسمي تۇردە تىركەلگەن 14 كونفەسسيادان تۇراتىن 49 ءدىني بىرلەستىك جۇمىس ىستەيدى. رۋحاني ءبىلىم بەرۋمەن اينالىساتىن استانا مەدرەسەسى بار. قازاقستان رەسپۋبليكاسى «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭىنا سايكەس اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى تۇراقتى جۇرگىزىلەدى.

– ءدىني اقپاراتتىق ماتەريالدار بۇدان بىلاي كەز كەلگەن جەردە ساتىلمايتىنىن بىلەمىز. قوعامدىق ورىنداردا تاراتىلاتىن ءدىني كىتاپتارعا توسقاۋىل جۇرگىزىلە مە؟
– قولدانىستاعى ەرەجەگە سايكەس, دiني ماقساتتاعى ادەبيەت پەن ناسيحات پاراقتارىن تەك عيبادات ۇيلەرىندە, ءدىني بiلiم بەرۋ ۇيىمدارىندا, سونداي-اق وبلىستاردىڭ, رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ جانە استانانىڭ جەرگiلiكتi اتقارۋشى ورگاندارى ارنايى بەلگىلەگەن تۇراقتى ءۇي-جايلاردا تاراتۋعا عانا جول بەرىلەدى. استانا قالا­سىندا دا ارنايى ورىنداردا عانا ساتىلۋعا رۇقسات.
– ياعني, ءدىني ماقساتتاعى ادەبيەتتەر ەلوردانىڭ قاي جەرىندە تاراتىلادى؟
– اكىمدىكتىڭ ارناۋلى قاۋلىسى بار. ونى تاراتۋ ءۇشىن ارنايى تۇراقتى 8 ءۇي-جايدىڭ ءتىزىمى بەكىتىلگەن. ولار «حورەكا», «ەكونوميكس», «كنيجنيك», «پۋت ك سەبە», «يپ ۆورونەنكو», «شام شاريف» جانە ءدىني ناقىشتاعى بۇيىمدار ساتۋمەن اينالىساتىن «مير زولوتا» دۇكەنى.
ەگەر دiني مازمۇنداعى كىتاپ­تار قالانىڭ رۇقسات ەتىلمەگەن ورىندارىندا ساتىلسا, مىندەتتى تۇردە شارالار قولدانىلادى. ياعني, قولدانىستاعى زاڭدا «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بiرلەستiكتەر تۋرالى» زاڭ تالاپتارىن بۇزعانى ءۇشىن جەكە تۇلعالارعا ەلۋ ايلىق ەسەپ­تىك كورسەتكىش مولشەرىندە, لاۋا­زىمدى ادامدارعا جانە ءدىني بiرلەستiكتەردىڭ باسشىلارىنا ءجۇز ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنادى. ال زاڭدى تۇلعالارعا قىزمەتىن ءۇش اي مەرزىمگە توقتاتا تۇرىپ, ەكى ءجۇز ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل تولەتۋ كوزدەلگەن. مۇنىڭ ءبارى ءدىن سالا­سىنداعى زاڭدىلىقتى قامتا­ماسىز ەتۋ جانە قۇقىق بۇزۋ­شى­لىق كورىنىستەرىنىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا قولعا الىنعان. 2016 جىلدىڭ ءۇشىنشى توقسانىندا 4 اكىمشىلىك قۇقىق­ بۇزۋشىلىق انىقتالدى. 2 اكىم­شىلىك ءىس بو­يىنشا سوت شەشىمى شىقتى.

– جاستاردىڭ جات اعىم­نىڭ جەتەگىنە كەتپەۋى ءۇشىن اقپاراتتىق-ناسيحات جۇمىس­تارى وڭىرلەردىڭ بارىندە قولعا الىندى. ناقتى قانداي جۇمىستار اتقارىلدى؟
– استانا قالاسى اكىمدىگى جانىنان قۇرىلعان اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توبىنىڭ قۇرامى جاڭارتىلدى. 2015 جىلى 39 ادام بولعان بولسا, بيىل 101 ادامعا دەيىن كوبەيتىلدى. ونىڭ قۇرامىندا تەولوگتار, ءدىنتانۋشىلار, الەۋمەتتا­نۋشى­لار, ساياساتتانۋشىلار جانە مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر بار.
ناقتى جۇمىستارعا كەلەر بولساق, باسقارما تاراپىنان 396 ءىس-شارا ۇيىمداستىرىلىپ, وعان 37 434 ادام قاتىستى. بۇل بويىنشا 88071 اقپاراتتىق ماتەريال تارتىلدى. كەزدەسۋ مەديتسينا ورتالىقتارىندا, مەملەكەتتىك جانە اسكەري مەكەمەلەردە, قۇرىلىس الاڭدارىندا, مەشىتتەردە, قىلمىستىق اتقارۋ جۇيەلەرىندە, پيك وكىلدەرىندە جانە تاعى باسقا ورىنداردا ۇيىمداستىرىلدى.

– استانا قالاسى ءدىن ىستەرى جونىندەگى باسقارماسى ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا رۋحاني كەلىسىم كۇنىنە ارنالعان «استانا – بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم قالاسى» اتتى الەمدىك دىندەر فەستيۆالىن وتكىزبەكشى ەكەن. وسى جونىندە تارقاتىپ ايتساڭىز..
– اتالعان فەستيۆالگە قالا­مىزدا رەسمي تىركەلگەن 49 ءدىني بىرلەستىك جانە ەتنومادەني ورتالىقتاردىڭ وكىلدەرى, قوعام قايراتكەرلەرى مەن بەلسەندى جاستار قاتىسادى. ماقساتى – كونفەسسياارالىق جانە ۇلت­ارالىق قاتىناستى نىعايتۋ. ءىس-شارا وسى قازان ايىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا وتەدى.

گۇلميرا ايماعانبەت