كىم-كىمنىڭ دە ومىرلىك ۇستانىمى, ومىرلىك كوزقاراسى بولادى. ءتىپتى, كىشىگىرىم بولسا دا, اركىمنىڭ وزىنە ءتان سالت-ءداستۇرى دە بولاتىندىعىن ايتا كەتكەن ءجون. نەگىزى, ءبىز ولاردى ساقتاۋعا تىرىسامىز. ءبىر قىزىعى, ادام ءوزىنىڭ ۇيرەنشىكتى بولىپ قالعان سالت-داستۇرلەرىن جاڭارتۋ, جاڭعىرتۋ, وزگەرتۋ تۋرالى ادەتتە جاڭا جىل قارساڭىندا ويلانادى ەكەن.
بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى دا ءداستۇر بويىنشا جىل سايىن اقپارات الۋ ءتاسىلى رەتىندە ءداستۇرلى پوشتا بايلانىسىن تاڭداعان سالىمشىلارعا جەكە زەينەتاقى شوتىنىڭ (جزش) جاي-كۇيى تۋرالى ءۇزىندى كوشىرمە سالىنعان حات جىبەرەدى.
بجزق قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس جەكە زەينەتاقى شوتى اشىلعان جەكە تۇلعاعا جەكە زەينەتاقى شوتى اشىلعان كۇننەن باستاپ كەز كەلگەن سۇراۋ سالىنعان كۇنگە ونىڭ سۇراۋى بويىنشا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى اقپاراتتى اقىسىز بەرەدى. سونداي-اق, ونىڭ زەينەتاقى جيناقتارى تۋرالى اقپاراتقا قولجەتىمدىلىگىنىڭ ەلەكتروندىق جانە وزگە دە تاسىلدەرىن قامتاماسىز ەتەدى.
كوپشىلىگىمىز زەينەتاقى شوتىن اشۋ جونىندەگى شارتتى جەكە زەينەتاقى قورلارى جاڭادان قۇرىلىپ جاتقان كەزدە جاساسقانبىز. سالىمشىلار شارتقا قول قويىپ جاتىپ, ارينە, وزدەرىنىڭ جەكە دەرەكتەمەلەرىن (مەكەنجايى, تەلەفونى, ەلەكتروندىق پوشتاسىنىڭ مەكەنجايى) كورسەتەدى. ال بۇل دەرەكتەر ۋاقىت وتكەن سايىن بەلگىلى ءبىر سەبەپتەرمەن وزگەرىپ وتىراتىنى راس. وكىنىشكە قاراي, سالىمشىلار بۇل وزگەرىستەر تۋرالى زەينەتاقى قورىنا حابارلاۋعا اسىقپايدى. سودان قور جىل سايىن سالىمشىلاردىڭ اتىنا ءۇزىندى كوشىرمەسى بار حات جىبەرەدى. ال سالىمشىلار كورسەتىلگەن مەكەنجايدان الدەقاشان كوشىپ كەتكەن بولۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى وتكەن جىل بويىنشا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى ءۇزىندى كوشىرمەسى بار حاتتاردىڭ ءبىر بولىگى «حات الۋشى كورسەتىلگەن مەكەنجايدا تۇرمايدى» دەگەن بەلگىمەن كەرى قايتارىلادى. مىسالى, 2018 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا جولدانعان حاتتاردىڭ شامامەن 8 پايىزى قورعا قايتارىلعان. ەگەر حات وسىنداي بەلگىمەن كەرى قايتارىلاتىن بولسا, قور كەلەسى جىلى زەينەتاقى شوتىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى حاتتى جولدانىم يەسىنە جىبەرمەۋگە قۇقىلى. وسىلايشا سالىمشىنىڭ قورمەن بايلانىسى ۇزىلەدى. ءسويتىپ, جيناقتارىنىڭ جاعدايى قالاي بولىپ جاتقاندىعىنان بەيحابار بولىپ جۇرە بەرەدى. وسىعان وراي تاعى دا ەسكەرتكىمىز كەلەدى, ءاربىر سالىمشى ءوزىنىڭ جەكە زەينەتاقى شوتى تۋرالى اقپاراتتى الىپ تۇرۋعا مۇددەلى بولۋى كەرەك. سوندىقتان كەزىندە زەينەتاقى شوتى بويىنشا اقپارات الۋدىڭ قانداي ءتاسىلىن تاڭداعاندىعىن ناقتىلاپ, قوردا ساقتالعان جەكە دەرەكتەرىن جاڭارتۋى ءتيىس. زاڭ بويىنشا وزدەرى ءۇشىن مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى, مىندەتتى كاسىپتىك زەينەتاقى جارنالارى تولەنگەن جەكە تۇلعالار قوردىڭ مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋعا اسەر ەتەتىن بارلىق وزگەرىستەر جايىندا قورعا حابارلاپ وتىرۋعا مىندەتتى.
بجزق ءوز تاراپىنان سالىمشىلارعا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى اقپارات الۋدىڭ بىرنەشە ءتاسىلىن ۇسىنادى. سولاردىڭ ىشىنەن سالىمشى وزىنە ىڭعايلىسىن تاڭدايدى. بۇگىندە زەينەتاقى شوتىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى اقپاراتتى:
– ءداستۇرلى پوشتا بايلانىسى;
– ەلەكتروندىق پوشتا;
– بجزق كەڭسەسىنە تىكەلەي ءوزى كەلۋ;
– ينتەرنەت بايلانىسى (ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭبا نەمەسە تىركەلگەن جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى مەن پارولدىڭ كومەگىمەن قور سايتى نەمەسە سمارتفوندار مەن پلانشەتتەرگە ارنالعان ENPF ۇيالى قوسىمشاسى) ارقىلى الۋعا بولادى.
بۇگىندە اقپارات الۋ ءتاسىلدەرىنىڭ ىشىندە ەڭ ىڭعايلىسى – ارينە, ينتەرنەت بايلانىسى. سول ارقىلى جەكە زەينەتاقى شوتى بويىنشا ءۇزىندى كوشىرمەنى enpf.kz سايتىنداعى جەكە كابينەت جانە سمارتفوندار مەن پلانشەتتەرگە ارنالعان ENPF ۇيالى قوسىمشاسى ارقىلى كەز كەلگەن ۋاقىتتا كورۋگە بولادى. قوسىمشا قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە قولجەتىمدى.
ەگەر ءسىز بۇعان دەيىن اقپارات الۋ ءتاسىلىن تاڭداماعان بولساڭىز نەمەسە ونى وزگەرتكىڭىز كەلسە, قوردىڭ جەرگىلىكتى ءبولىمشەسىنە كەلىپ, حابارلاۋ ءتاسىلىن وزگەرتۋ/بەلگىلەۋ تۋرالى قوسىمشا كەلىسىمگە قول قوياسىز. قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىز بويىنشا قوردىڭ 216 بولىمشەسى جۇمىس ىستەيدى. بۇل وپەراتسيا بار بولعانى بىرنەشە مينۋت ۋاقىتتى الادى. ءسويتىپ, ۇيالى تەلەفونىڭىزعا «ENPF» ۇيالى قوسىمشاسىن جۇكتەپ الاسىز. كەيىن لوگين مەن قۇپيا ءسوزدى (پارول) قولدانا وتىرىپ, كەز كەلگەن جەردە, كەز كەلگەن ۋاقىتتا جەكە زەينەتاقى شوتىڭىزدىڭ جاي-كۇيىن وسى ۇيالى تەلەفونىڭىزداعى ۇيالى قوسىمشادان نەمەسە قور سايتىنىڭ جەكە كابينەتىنەن كورۋىڭىزگە بولادى. قازىر لوگين رەتىندە جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى (جسن) قولدانىلادى.
ايتا كەتەلىك, جەكە دەرەكتەمەلەرىڭىزگە وزگەرىستەر ەنگىزۋ ءۇشىن دە جەكە باسىڭىزدى كۋالاندىراتىن قۇجاتپەن قورعا جۇگىنەسىز. قۇجاتتا جەكە ءسايكەستەندىرۋ ءنومىرىڭىز (جسن) كورسەتىلگەن بولۋى كەرەك. ال ەگەر ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭباڭىز بار بولسا, قور بولىمشەسىنە كەلمەي-اق, enpf.kz سايتىنىڭ «ەلەكتروندىق قىزمەت كورسەتۋ» ءبولىمى ارقىلى اقپارات الۋ ءتاسىلى رەتىندە ينتەرنەت بايلانىسىن تاڭداۋعا جانە جەكە دەرەكتەمەلەردى وزگەرتۋگە بولادى.
تاعى دا ايتا كەتەتىن جايت, جەكە زەينەتاقى شوتىنىڭ جاي-كۇيى تۋرالى اقپاراتتى www.e-gov.kz سايتىنىڭ «الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ» – «بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى سالىمشىسىنىڭ (الۋشىسىنىڭ) زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ (ينۆەستيتسيالىق كىرىستەرىن ەسكەرە وتىرىپ) جاي-كۇيى تۋرالى اقپارات بەرۋ» ءبولىمى ارقىلى دا كورۋگە مۇمكىندىك بار. بۇل ءۇشىن الدىمەن وسى ەلەكتروندىق ۇكىمەت سايتىنا تىركەلىپ الاسىز جانە ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭباڭىز بولۋى شارت. ول حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنان بەرىلەدى.
مىنە, زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ جاي-كۇيىن ونلاين ءتارتىبىندە ءبىلىپ وتىرۋدىڭ وسىنداي مۇمكىندىكتەرى بار. ايتپاقشى, ءۇزىندى كوشىرمەنى ءوزىڭىز تاڭداعان كەزەڭ بويىنشا ء(بىر كۇننەن بىرنەشە جىلعا دەيىن) الا الاسىز.
بۇگىندە اقپارات الۋدىڭ ينتەرنەت بايلانىسى ءتاسىلى سالىمشىلار مەن الۋشىلار اراسىندا كەڭىنەن تانىمال بولىپ جاتىر. مىسالى, 2018 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنداعى جاعداي بويىنشا ءۇزىندى كوشىرمەنى پوشتا بايلانىسى ارقىلى 1 805 000 ادام العان. ال 2018 جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىنا قاراي بۇل تاسىلدەن 270 مىڭ ادام باس تارتقان.
زەينەتاقى شوتىنان اقپارات الۋ ءتاسىلى رەتىندە ەلەكتروندىق پوشتا بايلانىسىن تاڭداعاندار سانى جىل باسىنان بەرى 68 مىڭ ادامعا, ال ينتەرنەت بايلانىسىن تاڭداعاندار سانى 1 145 890 ادامعا ءوستى. سوندىقتان جاڭا جىل قارساڭىندا قوردىڭ وزىڭىزگە جاقىن بولىمشەسىنە ەرىنبەي بارىپ, اقپارات الۋدىڭ زاماناۋي ءتاسىلىن تاڭداڭىز. ويتكەنى جاڭا جىل قارساڭى – جاڭا ءداستۇردى, جاڭا ءتاسىلدى قابىلداۋ ءۇشىن ەڭ قولايلى ۋاقىت.
