مادەنيەت

دومبىرا قادىرىن ارتتىرايىق



ەلورداداعى «دوستىق» ۇيىندە «دومبىرا مەن كۇي ونەرى: بۇگىنگى احۋالى جانە بولاشاعى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. جيىنعا قاتىسقان ونەر قايراتكەرلەرى مەن فيلولوگ عالىمدار, پروفەسسورلار كۇيدى – ۇلت رۋحانياتىنىڭ كوزى رەتىندە تانىتۋداعى جەتىستىكتەر مەن ماسەلەلەردى ورتاعا سالدى. استانا قالالىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باستىعى داۋرەن بابامۇراتوۆ بىرقاتار ونەر قايراتكەرلەرىن باسقارما اتىنان العىس حاتپەن ماراپاتتادى.

استانا قالالىق قوعامدىق كەڭەسى, استانا قالاسى الماتى اۋدانى اكىمدىگى, قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتى, «كۇي اناسى» رەسپۋبليكالىق قورى ۇيىمداس­تىرعان ءىس-شارا ماقساتى – قازاق حالقىنىڭ ءتول اسپابى دومبىرانى جانە كۇي ونەرىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ. قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, پروفەسسور, كۇيشى, ۇستاز ايتجان توقتاعان كۇي ونەرىنىڭ بۇگىنگى احۋالى مەن بولاشاعى تۋرالى ايتا كەلە, قازاقتا دومبىرا جاساۋ ءادىسى كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە باستاپقى ءداستۇرلى تۇرىنەن ءبىراز وزگەرىسكە ۇشىراعانىن, سول ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ قاجەتتىگىن العا تارتتى. بۇرىن دومبىرا شەرتپە جانە توكپە كۇيلەردى ورىنداۋعا لايىقتالعان «قالاق» جانە «قاۋاق» تۇرىندە جاسالاتىن. الايدا قازان توڭكەرىسىنەن كەيىن «جاڭا مادەنيەت قۇرۋ» ساياساتىنىڭ سالدارىندا دومبىرا جاساۋ ءتاسىلى ايتارلىقتاي وزگەردى.

– ەرتەدە دومبىرا تۇتاس اعاشتان شاۋىپ جاسالعان. شەبەرلەر كوبىنە قۋراعان نەمەسە نايزاعاي ءتۇسىپ, كۇيىك شالعان قاراعايلاردى تاڭداعان ەكەن. جاساعان دومبىراسىنا قوي نەمەسە ەشكىنىڭ ىشەگىن تارتقان. سونىڭ ارقاسىندا دومبىرانىڭ دىبىسى تومەن, ءۇنى وبەرتوندارعا باي, قوڭىر بولعان. مۇنداي اسپاپتاردىڭ كۇڭگىرلەگەن ءۇنى كيىز ءۇيدىڭ اكۋستيكاسىنا سايكەس بولعان. ال كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە وركەسترلەر مەن ۇيىرمەلەر كوپتەپ اشىلىپ, دومبىرانى مولىنان  شىعارۋ كەرەك بولدى. سول قاجەتتىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن دومبىرا جاساۋ ءىسى وندىرىستىك جولعا قويىلدى. شەبەرلەر دومبىرالاردى جۇقا تاقتايشالاردان قۇراستىرىپ, ولارعا پوليمەر ماتەريالىنان جاسالعان جىڭىشكە, ياعني بالىق اۋلاۋعا ارنالعان «لەسكا» ىشەك تاعا باستادى. كونتسەرتتىك زال اكۋستيكاسىنا لايىقتاپ ىستەلگەن دومبىرالار ءۇنى راسىمەن الىسقا جەتەتىن بولدى. الايدا ءبىز بۇدان نە ۇتتىق؟ ۇتقان جەرىمىز – دومبىرا حالىق اراسىنا جاپپاي تارادى. ال ۇتىلعان جەرىمىز, ەڭ الدىمەن, ول ۇلتىمىزدىڭ دىبىستىق يدەالىن جوعالتۋمەن بايلانىستى, – دەدى ا.توقتاعان.

دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا «كۇي – رۋحاني جەتىلدىرۋدىڭ فيلوسوفيالىق تۇعىرناماسى», «ءداستۇرلى ونەر يەسىنىڭ تۇلعالىق قاسيەتتەرى مەن مۋزىكالىق ءستيلىنىڭ تۇتاستىعى», «كۇيتانىمنىڭ كەيبىر ادىسنامالىق قىرلارى», «دومبىرا جاساۋ تاسىلدەرىنىڭ قازىرگى كەزدەگى احۋالى جانە بولاشاعى», «ورتا ارنايى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىندا بولاشاق كۇيشىلەردى دايىنداۋ ماسەلەلەرى», «حالىق كۇيلەرىنىڭ ورىنداۋشىلىق ءستيلى مەن ەرەكشەلىگى», «جاستاردىڭ كۇي ونەرىنە كوزقاراسى» دەگەن تاقىرىپتاردا باياندامالار جاسالدى. قورىتىندىسىندا جيىندا ايتىلعان ماسەلەلەر بويىنشا ۇسىنىستار ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندارعا جولداناتىن بولدى. اتاپ ايت­قاندا, قر مادەنيەت تۋرالى زاڭىندا دومبىراعا «ۇلتتىق اسپاپ» مارتەبەسىن بەرۋ, «حالىق كۇيشىسى» دەگەن اتاقتى بەلگىلەۋ تۋرالى ۇكىمەت قاۋلىسىن ەنگىزۋ جايى ۇسىنىلدى. سونىمەن قاتار حالىقارالىق دەڭگەيدە «Dimash and dombra» الەمدىك دومبىراشىلار كلۋبىن قۇرۋ, ستاندارتتارعا سايكەس دومبىرا جاسايتىن مەملەكەتتىك ونەركاسىپ اشۋ, جىل سايىن «دومبىرا شەبەرى» رەسپۋبليكالىق بايقاۋىن ۇيىمداستىرۋ, دومبىرا جاساۋشىلاردى اتتەستاتسيادان وتكىزۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ تۋرالى دا ايتىلدى. سونداي-اق «مۇراگەر» دومبىرا تارتىپ ۇيرەتۋ باعدارلاماسىن مەكتەپتەردە 1-6 سىنىپتارعا ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىستار بولدى. ۇيىمداس­تىرۋشىلار استانا قالاسى اكىمدىگىنەن ۇلتتىق «دومبىرا» ورتالىعىن اشۋعا ىقپال ەتۋدى جانە ەلورداداعى دينا نۇرپەيىسوۆا ەسكەرتكىشىنىڭ ماڭايىنا جاستارعا ارنالعان جازعى ساحنا ورناتىپ, كۇي ويناپ تۇراتىن سۋبۇرقاق سالۋدى سۇرادى.

جيىن سوڭىندا رەسپۋبليكا كۇنىنە وراي استانا قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ العىس حاتىمەن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, پروفەسسور, كۇيشى ايتجان توقتاعان, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, پروفەسسور, كۇيشى ورىنباي دۇيسەن, قازاقستاننىڭ مادەنيەت قايراتكەرى, ديريجەر نۇرلان بەكەنوۆ, كۇيشى, كومپوزيتور, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, «دارىن» جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى انار مۇزداحانوۆا ماراپاتتالدى.

 

 


تاعىدا

رايحان راحمەتوۆا

«استانا اقشامى» گازەتىنىڭ شولۋشىسى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button