دەمالىس كۇندەرى استانالىق جاس IT مامانداردىڭ تۇگەلى دەرلىك Open data حاكاتونىنا جينالىپ, ونىڭ اياسىنداعى Astana Innovations Challenge جارىسىنا قاتىستى.
اكىمدىك ۇيىمداستىرعان بۇل شاراعا قالا باسشىسى اسەت يسەكەشەۆ, قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى اسقار جۇماعاليەۆ جانە قۇرىلىس كومپانياسىنىڭ باسشىسى, كاسىپكەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەسى ايدىن راحىمباەۆ توبە كورسەتىپ قانا قويماي, قاتىسۋشىلارمەن ەركىن ديالوگ قۇرىپ, ولارعا كەڭەسىن بەردى. ەكى كۇندىك شارا قورىتىندىسى بويىنشا, استاناداعى قوعامدىق كولىكتەرگە قاتىستى تۋىندايتىن بىرقاتار ماسەلەلەردىڭ شەشىمى ءدال وسى جەردە تابىلدى. حاكاتونعا بارعان «استانا اقشامى» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى سپيكەرلەردى تىڭداپ, جەڭىمپازدارمەن سۇحباتتاسىپ قايتتى.
تسيفرلاندىرۋ – جاھاندىق ترەند
حاكاتون – اقپاراتتىق تەحنولوگيالار سالاسىنداعى ۇزدىك ساراپشىلاردى, كاسىپكەرلەردى, ستارتاپ كوماندالاردى جانە ينۆەستورلاردى جاڭا بيزنەس جوبانى جاساپ شىعارۋ ماقساتىندا بىرىكتىرەتىن جيىن. ەلوردادا وتكەن Open data حاكاتونى قوعامدىق كولىك, الەۋمەتتىك نىساندار مەن «قازگيدرومەت» قىزمەتتەرىنىڭ جۇمىسىن جەتىلدىرۋگە ارنالدى.
بەيرەسمي كەزدەسۋدە ءسوز باستاعان قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ شارانىڭ ماقساتىن ايقىنداپ بەردى.
– بۇدان بىلاي حاكاتوندار قالاداعى وزەكتى پروبلەمالاردى شەشۋگە باعىتتالادى. تۇرعىنداردان كەلىپ تۇسەتىن شاعىمداردى ەسكەرسەك, تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىن جاڭعىرتۋ, ونى تسيفرلاندىرۋ قاجەت. حالىقتى ناقتى ءۇش ماسەلە مازالايدى. ولار – تاريفتەردىڭ اشىقتىعى, تولەمدەردىڭ قايدا جۇمسالاتىنى, ليفتىلەر مەن تۇرعىن ۇيلەردىڭ جاعدايى. بۇل ماسەلەلەردى مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىك اياسىندا شەشۋگە بولادى, – دەگەن اكىم, – مەملەكەت باسشىسى العا قويعان تسيفرلاندىرۋ – الەمدەگى جاھاندىق ترەند. ونىڭ ماڭىزدى بولىگى – Smart City. قازىر كوبىسى قالالاردا ءومىر سۇرەدى. ال استانا جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە قولايلى پيلوتتىق ايماق بولىپ ەسەپتەلەدى. ءبىز ەۋروپالىق مودەلدى نەگىزگە الا وتىرىپ, كەشەندى جۇمىس جۇرگىزىپ, 6 باعىتتى بەلگىلەدىك. بىلتىر وسى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بىرقاتار جۇمىستار اتقارىلدى, – دەپ قالانىڭ قانداي باعىتتا وزگەرەتىنىن ايتىپ بەردى.
«Smart دەنساۋلىق ساقتاۋ, smart ءبىلىم بەرۋ, قوعامدىق كولىكتى جاقسارتۋ – ۇكىمەتتىڭ كۇن تارتىبىندە تۇرعان ماڭىزدى ماسەلەلەر. بيىل بۇل سالالاردىڭ كەمشىن تۇستارىن جاقسارتۋ بويىنشا ناقتى شارا قولدانامىز» دەپ اسەت يسەكەشەۆ استانالىقتاردى مازالايتىن نەگىزگى پروبلەمالاردىڭ شەشۋ جولدارىن قاراستىرىلىپ جاتقانىن جەتكىزدى. ايتا كەتەيىك, بىلتىرعى حاكاتون ناتيجەسىندە قالادا «سەرگەك» بەينەباقىلاۋ كامەراسى, Smart City جوباسى جانە تاعى باسقالارى ىسكە قوسىلعان ەدى.
قالا باسشىسى تۇرعىندارمەن قارىم-قاتىناسقا بارمايتىن, ءوز جۇمىستارىن كورسەتپەيتىن, قارجىنىڭ قالاي جۇمسالىپ جاتقانى تۋرالى اقپارات جاريالامايتىن پيك-تەردى قاتاڭ سىنعا الدى. «تۇرعىنداردىڭ شاعىمدارى جەتىپ ارتىلادى. سوندىقتان ءبىز تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىن تسيفرلاندىرۋدى ۇسىنامىز. وعان كوشپەس بۇرىن, الدىمەن, ۇلگى جاساپ الۋ كەرەك. سىزدەر دە پيك بولىپ ەسەپتەلەسىز, كومپانيا قانشا ۇيگە قىزمەت كورسەتەدى؟» دەپ اسەت يسەكەشەۆ كەزدەسۋگە كەلگەن ايدىن راحىمباەۆقا قاراتا سويلەدى. قۇرىلىس كومپانياسى باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, ونىڭ قاراماعىندا 254 تۇرعىن ءۇي بار, وندا 38 مىڭ وتباسى تۇرىپ جاتىر.
اكىم كومپانيا باسشىسىنا «اقىلدى» پيك-ءتىڭ ۇلگىسىن جاساپ شىعارىپ, قالا تۇرعىندارىنا كورسەتۋدى ۇسىندى. «ەگەر سەرىكتەستىككە دايىن بولساڭىزدار, شىعىنداردىڭ قانشالىقتى ازاياتىنىن, تولەپ جاتقان تاريفتەردىڭ قالاي قۇرىلاتىنىن كورسەتۋگە بولادى» دەگەن اكىم «بۇگىندە مۇنداي مودەلدى جاساپ جاتىرمىز. بىرىكسەك, جۇمىس جەدەلدەتىلەدى. ءبىز دايىنبىز» دەگەن جاۋاپ الدى. اسەت يسەكەشەۆ ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىنە دە بۇل باعىتتا ۇسىنىس جاساعىسى كەلەتىندىگىن جەتكىزدى.
جارىس 24 ساعاتقا جالعاستى
لاۋازىمدى قوناقتار ءسوز سويلەپ بولعان سوڭ, جارىس باستالدى. توپ-توپقا بولىنگەن جاس پروگرامميستەر «قازاقتەلەكوم», Astana LRT, ەلوردانىڭ تۇراقتى دامۋ ورتالىعى جانە KT Cloud Lab سياقتى كومپانيالاردىڭ بەرگەن تاپسىرمالارىنا ءوز شەشىمىن ۇسىنۋ ماقساتىندا جۇمىسقا كىرىسىپ كەتتى. ماسەلەن, Astana LRT كومپانياسى اۆتوبۋس باعدارىن قاداعالايتىن ءموبيلدى قوسىمشا, اۆتوبۋستاعى جولاۋشىلار اعىنىن ءبىلىپ وتىراتىن باعدارلامانىڭ ءپروتوتيپىن جاساۋعا تاپسىرما بەردى.
تاۋلىك بويى كوز ىلمەي, جۇمىس ىستەگەن TeDeCo كومپانياسى I ورىندى يەلەندى. ولارعا 500 مىڭ تەڭگەلىك سىياقى تابىستالدى. جىگىتتەردىڭ جاساپ شىعارعان ءموبيلدى قوسىمشاسى اۆتوبۋستارعا تۇسەتىن جۇكتەمەگە تالداۋ جاساپ, دەرەكتەردى ديسپەتچەرلەرگە جىبەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ياعني, حالىق بەلگىلى ءبىر قوعامدىق كولىككە كوپتەپ مىنگەن جاعدايدا, بەرىلگەن دەرەكتەردىڭ ارقاسىندا قانداي اۆتوبۋستىڭ سانىن كوبەيتىپ, قايسىسىن جولعا شىعارۋ كەرەكتىگىن ءبىلىپ وتىرادى.
جەڭىمپازداردان: «Astana Innovations» كومپانياسىنىڭ باسشىسى ولجاس سارتاەۆ ستارتاپەرلەردىڭ باستى كەمشىلىگى باستاعان ءىسىن اياعىنا دەيىن جەتكىزبەۋى دەپ ايتقان ەدى. بۇل ءسوزدىڭ سىزدەرگە قاتىسى بار ما؟» دەپ سۇرادىم. «ءيا, ستارتاپەرلەردىڭ قينالاتىن تۇسى دا – وسى. يدەيا بار, بىراق جوباعا كاسىپ رەتىندە قارامايدى. ال جوبانى ءارى قاراي دامىتۋ ءۇشىن جول كارتاسىن جاساۋ, قارجى مەن ينۆەستيتسيا تارتۋ, كاسىبي مامانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋ قاجەت. پروگرامميستەرگە مۇنىڭ بارلىعىن جاساۋ قيىنعا سوعادى. جەتەكشى رەتىندە بۇل جوبا وسىمەن قالىپ قويمايتىنىنا, ءارى قاراي Astana LRT كومپانياسىمەن سەرىكتەستىگىمىز جالعاساتىنىنا سەنىم بىلدىرەمىن» دەپ جاۋاپ بەردى توپ باسشىسى مۇستافا.
اكىم سىيلىعى – كۇتپەگەن قۋانىش
وزدەرىن Project Z توبى دەپ تانىستىرعان ءۇش جىگىت وسى حاكاتوندا تانىسىپ, MyBusStop جوباسىن تانىستىرىپ, اكىمنىڭ ارنايى سىيىنا يە بولدى.
سۇحبات بارىسىندا جۇزدەرىنەن كۇلكى كەتپەي, كوزدەرى جايناپ سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
– ءبىز رەسەيدەگى «سكولكوۆو» قورىنا جولداما الدىق! جاڭا تەحنولوگيالاردى جاساپ شىعارۋمەن اينالىساتىن يننوۆاتسيالىق ورتالىققا بارىپ, ءوز جوبامىزدى جەتىلدىرەمىز دەپ سەنەمىز. ءبىزدىڭ جوبا استاناداعى 1200 ايالداما كارتالارى تۋرالى دەرەكتەردى ءبىر مينۋتتىڭ ىشىندە الىپ, ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جۇمىس ءپروتوتيپىن جاساپ شىعاردىق, كەيبىر فۋنكتسيالاردى ىسكە قوستىق. دەگەنمەن, جوبانى ءالى دە جەتىلدىرە ءتۇسۋ كەرەك. بۇل – ءبىزدىڭ كۇنى-ءتۇنى ۇيىقتاماي, 24 ساعات بويى اتقارعان ەڭبەگىمىزدىڭ جەمىسى. حاكاتونعا كەلگەن مامانداردان كومەك سۇراپ, بىلمەگەن تۇستاردى تولىقتىرىپ وتىردىق, – دەيدى ولار.
قازىرگى تاڭدا «Astana LRT» كومپانياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ولاردى قولمەن سالادى. ءاربىر كارتانى سالۋ ءۇشىن 2 ساعاتتاي ۋاقىت كەتەدى. ال بۇگىندە اۆتوبۋستاردىڭ باعدارى مەن ءجۇرىپ-تۇرۋ ۋاقىتىن كورسەتەتىن 2400 قاعاز كارتاسى بار. دەمەك, قىزمەتكەرلەر 4800 ساعات ۋاقىتتى سارپ ەتەدى.
حاكاتونعا كەلگەن ءار قاتىسۋشى قۇر الاقان قايتقان جوق. سەبەبى «Astana Innovations» اق باسقارما توراعاسى ولجاس سارتاەۆ: «جاس ماماندارمەن ءارى قاراي جۇمىس ىستەۋدى جالعاستىرامىز. كەز كەلگەن يدەيانى بىزگە كەلىپ, تانىستىرۋعا بولادى. ءبىز ارقاشاندا قولداۋ كورسەتۋگە دايىنبىز» دەدى.
گۇلدانا تالعاتقىزى
