بولاشاقتا ادامزات بالاسى تابيعاتقا مۇلدە زيانى تيمەيتىن ەلەكتر قۋاتىمەن جانە سۋمەن جۇرەتىن تەمىر تۇلپارلاردى تاقىمداماق. البەتتە, سۋمەن جۇرەتىن كولىكتىڭ ازىرگە اۋلى الىس-اۋ, ال ەلەكتروموبيل ءداۋىرى قازىردىڭ وزىندە ەسىكتەن ەنتەلەپ, تابالدىرىقتان اتتاۋعا تاياق تاستام جەردە عانا تۇر. الايدا استانا ەلەكتروموبيل داۋىرىنە قانشالىقتى دايىن؟
قازاقستاندا دا قۇراستىرىلادى
«كازاۆتوپروم» قازاقستاننىڭ اۆتوموبيل سالاسىنداعى كاسىپورىندار وداعىنىڭ رەسمي سايتىنداعى مالىمەتكە سۇيەنسەك, وتكەن جىلعى قورىتىندى بويىنشا ەلىمىزدە 36 ەلەكتروموبيل تىركەلىپتى. ونىڭ 15-ءى استانانىڭ ەنشىسىندە كورىنەدى. Tesla Motors, Nissan Leaf, LADA Vesta EV, Renault Twizy, KIA Soul EV جانە JAC iEV. بۇل – قازاقستانداعى ەلەكتروكارلاردىڭ ماركالارى. وسىلاردىڭ ىشىندە قىتايدىڭ برەندىنە اينالعان JAC iEV ەلەكتروموبيلى قازىرگى تاڭدا ءبىزدىڭ ەلدە دە قۇراستىرىلىپ جاتىر ەكەن. 2016-2017 جىلدارى «AllurGroup» اق-نىڭ قوستانايداعى ەنشىلەس كومپانياسى «سارىارقااۆتوپروم» زاۋىتىندا ءىEV4, ءىEV5, ءىEV6S, ءىEV6E, ءىEV7 مودەلدى 27 JAC ەلەكتروموبيلىنىڭ سىنامالىق توپتاماسى شىعارىلدى. ولار ۇزاق مەرزىمدى سىناقتان وتكىزۋ ءۇشىن وسى سالاداعى سالماقتى ساراپشىلارعا قولدانۋعا بەرىلگەن. سونىڭ ىشىنەن JAC iEV6S ميني-كروسوۆەرى كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ, قازاقستان كليماتىنا ءوزىنىڭ ەرەكشە بەيىمدىلىگىن كورسەتىپتى. ال بىلتىرعى قازاننان باستاپ iEV6S مودەلىنىڭ ورنىنا جاڭارتىلعان iEV7S شىعا باستاپتى. زامانعا ساي باتارەيانى سالقىنداتۋ-جىلىتۋ جۇيەسى قولدانىلاتىن بۇل مودەلدىڭ جوسپارلانعان قۇنى 7,5 ملن تەڭگەدەن باستالادى ەكەن. اتالمىش زاۋىتتان 2020 جىلعا دەيىن مىڭنان اسا ەلەكتروموبيل قۇراستىرىلىپ شىعارىلماق.
ءبىر ايدا 67 مىڭ تەڭگە ۇنەمدەدى
قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وڭىرلەرىندە سىناقتان وتكەن JAC ەلەكتروموبيلىن ەل جۇرتشىلىعى جاپپاي پايدالانۋى ءۇشىن ىنتالاندىرۋ جۇمىستارىنىڭ قاراستىرىلىپ جاتقانىن ايتادى ماماندار.
– ەلىمىزدە ەلەكتروكاردى بەلسەندى پايدالانۋى ءۇشىن ءبىزدىڭ كومپانيا ارنايى ماركەتينگتىك ستراتەگيا ازىرلەدى. مىسالى, الداعى ۋاقىتتا تۇتىنۋشىلار ەلەكتروموبيلدەردى 4 پايىزدىق جەڭىلدىكپەن 20 جىلعا دەيىن اۆتونەسيە ارقىلى ساتىپ الۋعا مۇمكىندىكتەرى بولادى. بۇل تۇرعىدا مەملەكەت بيۋدجەتىنەن بيىل 1 ملرد, كەلەر جىلى 3 ملرد, ال 2020 جىلى 5 ملرد تەڭگە قارجى بولىنەدى دەپ كۇتىلۋدە. سونداي-اق قالا بيلىگى قوعامدىق كولىككە ارنالعان «Bus lane» جولاعىمەن ەلەكتروموبيلدەرگە دە جۇرۋگە جانە اقىلى تۇراقتارعا تەگىن قويۋعا رۇقسات بەرەدى دەگەن سەنىمدەمىز, – دەيدى «AllurGroup» اق ماماندارى.
سىنامالىق نەگىزدە شىعارىلىپ, عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى مەن سالا ساراپشىلارىنا تاراتىلعان 27 JAC ەلەكتروموبيلىنىڭ ەكەۋى تەحنولوگيالىق دامۋ جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىكتىڭ ەنشىسىنە بۇيىرىپتى. قىزمەتتىك كولىكتىڭ بىرەۋىن ۇلتتىق اگەنتتىك توراعاسى مارات وماروۆ تىزگىندەسە, ەكىنشىسىن مەكەمە قىزمەتكەرلەرى كەزەكتەسىپ تەبەدى ەكەن. «قازىر جۇمىسقا, جينالىستارعا ەلەكتروموبيلمەن بارىپ ءجۇرمىن. قۋاتى جەتىپ تۇر. ءبارى ايازدا قاتىپ قالادى دەپ ويلايدى, بىراق قاتقان جوق. كەرىسىنشە, كولىكتى قىزدىرۋعا ۋاقىت كەتپەيدى. باتارەيا تەز جىلىنادى. بەنزين تاپشىلىعىن سەزىنگەن جوقپىز. ەلەكروموبيلمەن ءجۇرۋ ەكى ەسە پايدالى» دەگەن بولاتىن مارات وماروۆ سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە.
اتالمىش اگەنتتىكتىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن بايلانىسقا شىعىپ, ەلەكتر قۋاتىمەن جۇرەتىن تەمىر تۇلپارعا ءبىز دە مىنگەسىپ, ءجۇرىسىن باقىلاپ كوردىك. قامشىلاپ جىبەرسە, بۇل تەمىر تۇلپاردىڭ جىلدامدى 130 كم/ساعاتقا دەيىن جەتەدى ەكەن. جالپى, ەلەكتروموبيلدىڭ ادەتتەگى اۆتولارعا قاراعاندا الدەقايدا ۇنەمدى ەكەنىن ايتادى ماماندار. ەلەكتر كولىگىن 100 پايىزعا قۋاتتاۋ ءۇشىن ورتا ەسەپپەن 30 كۆت/ساعات ەلەكتر ەنەرگياسى جۇمسالسا, بۇل زاڭدى تۇلعالار ءۇشىن 480 تەڭگەنى قۇرايتىن كورىنەدى. مامانداردىڭ ەسەپتەۋىنشە, ەلەكتروماشينالار جانارمايمەن جۇرەتىن كولىكتەرمەن سالىستىرعاندا اي سايىن شامامەن 67 مىڭ تەڭگەنى ۇنەمدەيدى. ماسەلەن, ءبىر ايداعى 22 جۇمىس كۇنىندە ەلەكتروموبيل 10 000 تەڭگە ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇتىنسا, بەنزينمەن جۇرەتىن كولىكتەردىڭ اي سايىنعى شىعىنى ورتا ەسەپپەن 77000 تەڭگەنى قۇرايتىنىن ايتادى اگەنتتىك قىزمەتكەرلەرى.
– بۇل ماشينانى وتكەن جىلدىڭ قازانىنان باستاپ تەۋىپ ءجۇرمىز. ايازعا دا مەيلىنشە توتەپ بەردى. قازاننان باستاپ قاڭتارعا دەيىنگى 4 اي ىشىندە ەكى ەلەكتروموبيلدىڭ شىعىنىن ەسەپتەگەندە بەنزينمەن جۇرەتىن كولىكتەرمەن سالىستىرعاندا 508000 تەڭگەنى ۇنەمدەپپىز. مۇنداي كولىكتەر شىنىمەن دە وتە ءتيىمدى ەكەن. سەبەبى ماي, بەنزين, انتيفريز قۇيمايسىڭ. سۇيىقتىقتان تەك اينەكتى جۋاتىن سۋ عانا قولدانىلادى. سول سياقتى ادەتتەگى اككۋمۋلياتور دا قاجەت ەمەس. كولىك تەك باتارەيا مەن سىمداردان تۇرادى, – دەيدى «تەحنولوگيالىق دامۋ جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىك» اق ساراپشىسى دانيار احمەت. – ەلەكتروموبيل 100 پايىز قۋاتتالۋى ءۇشىن 10 ساعات ۋاقىت قاجەت. كولىكتى وتالدىرىپ, پەشتى قوسقان كەزدە 4 مينۋتتا باتارەيانىڭ 1 پايىز قۋاتى جۇمسالادى.
ەلەكتروكار قىستىڭ كەزىندە اشىق الاڭدا دا تۇرا بەرەدى. -25 گرادۋس سۋىقتا ەش قيىندىقسىز وتالادى. جىلىتقىش پەشى تەز ىسكە قوسىلىپ, از ۋاقىت ىشىندە سالون ءىشى ىسىپ كەتەدى. جالپى, كەڭسەگە كەلگەن كەزدە ءبىز كولىكتى پاركينگكە كىرگىزىپ, قۋاتتاعىشتى توكقا قوسىپ قويامىز. ويتكەنى كولىك ۇنەمى قۋاتتالىپ تۇرۋى قاجەت. 100 پايىزدىق قۋاتپەن ەلەكتروكارلاردىڭ ءجۇرۋ قاشىقتىعى قىستىڭ كۇنى 100 شاقىرىمدى, جازدا 150 شاقىرىمدى قۇرايدى.
بىراق تەحنولوگيالىق دامۋ جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىكتىڭ ماماندارى ەلەكتروموبيلدەردى ماقتاپ, جارنامالاپ, كوپشىلىككە ناسيحاتتاعانىمەن, نەگە ەكەنى بەلگىسىز, وزدەرىنە ساتىپ الۋعا قۇلىقسىز سياقتى.
بيىل 50 ەقس سالىنادى
ايتا كەتۋ كەرەك, JAC ەلەكتروموبيلىنىڭ قۋاتتاعىش قۇرالى تۇتىنۋشىعا كولىكپەن بىرگە بەرىلەدى ەكەن. ال «Astana motors» ديلەرلىك كومپانياسى ساتىلىمعا شىعارعان 16 ملن تەڭگەلىك «BMW» نەمىس ەلەكتروموبيلىنىڭ قۋاتتاعىش قۇرالى كولىك باعاسىنان بولەك 1000 ەۋرو تۇراتىنىن ايتادى كەڭەسشى ماماندار. جالپى, ەلەكتروموبيلدەردىڭ 100 پايىزعا قۋات الاتىن ەڭ جىلدام ۋاقىتى – 1.5 ساعات. ونىڭ وزىندە دە تۇراقتى توك كەرنەۋى 380 ۆ ەلەكترمەن قۋاتتاندىرعىش ستانسا بولماسا, 220 ۆ قۋاتتاۋ قوندىرعىسى بار تۇرمىستىق جاعدايداعى روزەتكادان قۋاتتاۋ ءۇشىن كەم دەگەندە 10 ساعات كەتەتىن كورىنەدى. سوندىقتان قالا ىشىندە ەلەكتروكارلار جۇيتكىپ ءجۇرۋى ءۇشىن ەلەكتر قۋاتتاعىش ستانسالار اۋاداي قاجەت. بۇل تۇرعىدا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ەلىمىزدە بيىلعى جىل سوڭىنا دەيىن 109 ەلەكتر قۋاتتايتىن ستانساسى سالىنباق. ونىڭ 50-ءى استانادا, 50-ءى الماتىدا, ال قالعان 9-ى استانا – بۋراباي تاسجولىنىڭ بويىندا, ياعني شورتاندى, اقكول, ماكينكا كەنتتەرى مەن ششۋچينسك قالاسىندا ورناتىلماق. وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن مىندەتتەمەلەرى وپەراتورى ماماندارىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, قازىرگى ۋاقىتتا ەلوردادا 10 ەقس جۇمىس ىستەپ تۇرعان كورىنەدى.
– «ەلەكتروموبيل ءوندىرىسىن دامىتۋ جانە قاجەتتى ينفراقۇرىلىم قۇرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا جول كارتاسى» قابىلداندى. ۇكىمەت ەلەكترمەن قۋاتتاندىرعىش قوندىرعىلاردى ورناتۋعا 303,7 ملن تەڭگە قارجى ءبولدى. استاناداعى 50 ەلەكتر قۋاتتاۋ ستانساسى ءىرى مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ, سپورتتىق كەشەندەردىڭ, ساۋدا-ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى مەن تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ تۇراعىندا ورنالاساتىن بولادى. قۋاتتاۋ ستانسالارىنىڭ كوپشىلىگى اشىق ايماقتارعا ورناتىلادى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل جونىندە ەنەرگەتيكا باسقارماسى مەن جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىمەن بىرلەسىپ, بەلسەندى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر. استانادا ورناتىلعان ەقس-لار ازىرگە سىنامالىق رەجيمدە ىستەپ تۇر. ماقساتىمىز – ەلەكتر كولىكتەرىنە قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدى جاساۋ. قۋاتتاۋ قۇنى ورتا ەسەپپەن 700 تەڭگەنى قۇرايدى, – دەيدى وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن مىندەتتەمەلەرى وپەراتورىنىڭ ماماندارى.
بىراق ماڭگىلىك ەل كوشەسىنىڭ بويىنداعى جانارماي بەكەتىنە بارعانىمىزدا ونداعى ەلەكتر قۋاتتاۋ ستانساسى جۇمىس ىستەمەي تۇردى. كاسسيردىڭ ايتۋىنشا, وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ورناتىلعان ستانسا ءالى كۇنگە ىسكە قوسىلماپتى. بىرەر كۇننەن سوڭ اتالمىش جانارماي بەكەتىنىڭ مەنەدجەرى ايبار احمەتقاليەۆكە تەلەفون شالعانىمىزدا «قاراعاندىدان سايماندارىمىز كەش كەلىپ, ەلەكتر قۋاتتاۋ ستانساسى كەشە عانا ىسكە قوسىلدى. ازىرگە سىنامالىق رەجيمدە جۇمىس ىستەپ تۇرعاندىقتان, كولىكتەردى قۋاتتاۋ تەگىن» دەپ جاۋاپ قايىردى. البەتتە, ەلىمىزدە جاسىل ەكونوميكانىڭ دامىپ, ەلەكتروموبيلدەر سانىنىڭ كوبەيىپ, وعان ءتيىستى دەڭگەيدە ينفراقۇرىلىمنىڭ دامىتىلعانى جاقسى-اق. تەك وسىنىڭ ءبارى ناۋقاندىق جۇمىس بولىپ قالماسا يگى.
نۇرداۋلەت كاكىشتەگى
