نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ Instagram پاراقشاسىندا «باستاپقى كەزەڭدە انىقتالعان ونكولوگيا: ءبىرىنشى مەديتسينالىق كومەك, ناۋقاستىڭ باعىت-باعدارى, ەمدەۋ جانە پروفيلاكتيكا» تاقىرىبىندا تىكەلەي ەفير ءوتتى. وقىرماندار سۇراقتارىنا قالالىق كوپسالالى مەديتسينالىق ورتالىقتىڭ ديرەكتورى, ەلوردانىڭ باس ونكولوگى مۇحتار تولەۋتاەۆ جاۋاپ بەردى.
قازىرگى تاڭدا ەلوردادا 12 مىڭ جارىمداي ناۋقاس ونكولوگيالىق اۋرۋلار بويىنشا ارنايى تىركەۋدە تۇر. بىلتىر 2178 ادام جاڭادان تىركەلدى. ولاردىڭ 94 پايىزى ءدارى-دارمەكپەن قامتىلىپ, ەمىن الدى. قاتەرلى ىسىككە شالدىققان ادام ءوزىنىڭ تىركەلگەن ەمحاناسىنا بارىپ, تەكسەرۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنەن وتەدى. ەكىنشى كەزەڭى ونكولوگيا ورتالىعىندا جالعاسادى. تەكسەرۋلەر تىزىمىنە قاننىڭ بارلىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا جالپى تالداۋ جۇرگىزۋ, نەسەپ تالداۋى, كت جانە مرت جانە ت.ب. جاتادى. 18 كۇنگە دەيىن ەمحانا كولەمىندە بۇكىل تەكسەرۋدەن ءوتىپ بولۋى كەرەك. سوڭعى جىل ىشىندە ارنايى ساقتاندىرۋ ارقىلى قارجى بولىنگەن, قالادا بىرنەشە جەردە كت مەن مرت اپپاراتتارى بار, ناۋقاستار كەزەك توسپاي سوندا بارا الادى.
– سكرينينگ دەگەنىمىز – جاپپاي جالپى تەكسەرۋدەن ءوتۋ, سىرقات ادامنىڭ بويىنداعى اۋرۋدى ونىڭ بەلگىسى جوق كەزدە انىقتاۋ. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە سكرينينگ ءۇش باعىتتا وتكىزىلەدى: ءسۇت بەزىنىڭ, جاتىر موينىنىڭ جانە توق ىشەك پەن تىك ىشەكتىڭ وبىرى. قالامىزدا ءسۇت بەزى وبىرىنىڭ سكرينينگىنەن 40-70 جاس ارالىعىنداعى 34 184 ايەلدىڭ, جاتىر موينىنىڭ تەكسەرىسىنەن 35-70 جاس ارالىعىنداعى 49163 ايەلدىڭ جانە توق, تىك ىشەك وبىرى سكرينينگىنەن 40-70 جاس اراسىنداعى 37769 ەر جانە ايەل ادامداردىڭ وتەتىندىگى بەلگىلەنگەن. بارلىق سكرينينگتەر تەگىن. 2021 جىلى ءسۇت بەزى وبىرى بويىنشا تەكسەرۋدەن ءوتۋى ءتيىس تۇرعىنداردىڭ 99,7 پايىزى سكرينينگتەن ءوتىپ, سونىڭ بارىسىندا 52 ادامدا وسى قاتەرلى ىسىك انىقتالدى. جاتىر موينىنىڭ سكرينينگىنەن دە ءبارى ءوتىپ, سولاردىڭ اراسىنان 5 ادامنىڭ ناۋقاس ەكەنى بەلگىلى بولدى. تىك جانە توق ىشەك بويىنشا بەلگىلەنگەن ادامدار اراسىنان 7 ادامنىڭ بويىنان قاتەرلى ىسىك تابىلدى. اتالعان ناۋقاستاردىڭ ءبارى دە اۋرۋدىڭ 1 جانە 2 ساتىسىندا انىقتالىپ وتىر, – دەدى م.تولەۋتاەۆ.
ەمحانادان كەيىن ونكولوگيالىق ورتالىقتا ناۋقاستاردىڭ بويىنداعى تىننەن ماتەريال الىنىپ, ميكروسكوپتىق قانا ەمەس, مولەكۋليارلىق, گەنەتيكالىق تەكسەرۋلەر جۇرگىزۋ باستالادى. بۇل تەكسەرۋلەر ىسىكتىڭ ءتۇپ سەبەبىن تابۋ جانە ونىڭ قانداي دارىگە سەزىمتالدىعى بار ەكەنىن, قانداي ەم قولدانۋعا بولاتىنىن انىقتاۋ ءۇشىن جۇرگىزىلەدى. سونىڭ بارىنەن وتۋگە ەمحانادان باستاپقى تەكسەرۋدى قوسقاندا 30 كۇن كەتەدى, سول مەرزىمدە ناۋقاستىڭ قولىندا بويىنداعى اۋرۋى تۋرالى شەشىم بولۋى كەرەك. ونكولوگتار, حيمياتەراپەۆتەر جانە ت.ب. ماماندار بىرىگىپ كونسيليۋم وتكىزىپ, شەشىم قابىلداعان سوڭ ناۋقاس اۋرۋحاناعا جاتقىزىلادى.
– ونكولوگيالىق اۋرۋلارعا شالدىققان سىرقاتتار بارلىق ءدارى-دارمەكتى تەگىن الادى. سونىڭ ىشىندە حيميا تەراپياسى, نىسانالى ەم, ءار ىسىكتىڭ سەزىمتالدىعىنا بايلانىستى ارنايى دارىلەر بار. ولار وتە قىمبات تۇرادى, بىراق مەكەمە ارقىلى تەگىن بەرىلەدى. سىرقاتقا وتا جاسالعاننان كەيىن وڭالتۋ جۇمىستارى باستالادى. وتادان كەيىن ناۋقاس مىندەتتى تۇردە تۇراقتى باقىلاۋدا بولادى. ءبىرىنشى جىلى 3 اي, ەكىنشى جىلى 6 اي سايىن, ءۇشىنشى جىلدان ارى قاراي ءومىر باقي جىلىنا ءبىر رەت تەكسەرىستەن ءوتىپ وتىرادى. ونىڭ تاماعىنىڭ قۇرامىنداعى ەلەمەنتتەرگە ءمان بەرىلەدى. ەلىمىزدە بۇگىنگى تاڭدا وسى وڭالتۋ جۇمىستارى بويىنشا 8 حاتتاما بار, – دەيدى باس ونكولوگ.
ونىڭ ايتۋىنشا, ونكولوگيالىق اۋرۋلار اسقىنۋىنا قاراي 4 ساتىعا بولىنەدى. ءبىرىنشى ساتىسىندا سىرقاتى انىقتالىپ, ەمدەلسە, ول ادام 100 پايىز اۋرۋدان ايىعىپ كەتەدى. ەكىنشى ساتىسىندا دا سولاي, كەيدە قوسىمشا دارىمەن نەمەسە ساۋلەمەن ەمدەۋ قاجەت بولۋى مۇمكىن. ال ءۇشىنشى جانە ءتورتىنشى ساتىسىندا قاتەرلى ىسىككە بايلانىستى دياگنوز قويىلسا, وندا ەم 1-1,5 جىلعا سوزىلادى. ول وتە اۋىر ەم, مۇنداي مەرزىمدە انىقتالعاندارعا وتا جاسار الدىندا تولىق دايىندىق جۇرگىزىلەدى. جىلدار بويىنا ءدارى ءىشۋدى جالعاستىرا بەرۋى مۇمكىن. سىرقات ىسىكتىڭ ءتۇرى مەن حاتتاماعا بايلانىستى ەم قابىلدايدى. سوندىقتان ىسىك نەعۇرلىم ەرتە انىقتالسا, سوعۇرلىم ەمدەلۋى تەز.
