فاستفۋد ءتىل ۇيىرەر اس پا؟

– ويباي, مىناۋىڭ نە پالە؟
– وي, اتا, بۇل – فاستفۋد. جەپ كورسەڭىز, سىزگە ۇنايدى. قازىر بارلىعى وسىلاي تاماقتانادى.
– بالام-اۋ, بۇل قالاداعىلارعا ءجونى ءتۇزۋ ازىق تابىلمادى ما؟ مىناۋىڭ تاماق پا؟
– تاماق, اتا, تاماق. ءسىز الدىمەن ءدامىن تاتىڭىز…

جۋىردا قۇربىمنىڭ استاناعا اۋىلدان قىدىرىپ كەلگەن اتاسىمەن وسىنداي اڭگىمەسىن ەستىپ قالدىم. تازا اۋادا ءجۇرىپ, تەك تابيعي تاعامداردى جەپ ۇيرەنگەن قاريا تەز دا­يىندالاتىن تاماقتى قابىلدامادى. بۇعان كەرىسىنشە, بۇگىنگى تاڭدا قالاداعى جۇرتتىڭ ءار دەمالىسىن فاستفۋد ونىمدەرىنسىز ەلەس­تەتۋ قيىن.
مايعا قۋىرىلعان, ءتۇرلى دامدەۋىشتەرمەن بۇركەمەلەنگەن بۋرگەر, سەندۆيچ سەكىلدى جەڭىل تاعامداردىڭ تىعىز شارۋالار كوبەيىپ, تاماقتانۋعا مۇلدەم ۋاقىتىڭىز بولماعان ساتتەردە تيىمدىلىگىن ايتپاي كەتپەسكە بولماس. دەگەنمەن, جەڭىل تاعاممەن ءجيى اۋقاتتانۋ دەنساۋلىققا كەرى اسەرىن تيگىزەتىنىنەن حاباردارسىز با؟ كوپتەگەن دارىگەرلەر جەڭىل تاعامعا اسا قۇشتار بولماۋعا كەڭەس بەرەدى. فاستفۋد ونىمدەرىندە ءجيى كەزدەسەتىن دامدەۋىشتەر, ءتۇرلى قوسپالار ادامدا سول تاعامعا دەگەن تاۋەلدىلىكتى تۋعىزادى. گازدالعان ءتاتتى سۋسىندار دا سولاي.
ەلوردا تۇرعىندارىنان جانە قوناقتارىنان فاستفۋد تاعامدارى جايلى كوزقاراسىن, وي-پىكىرلەرىن ءبىلۋدى ءجون كوردىم. بىرنەشە ادامنان, ولاردىڭ ىشىندە ستۋدەنتتەر, ەگدە جاستاعى قارتتارىمىز, ورتا جاستاعى ەرلەر مەن ايەلدەر بار بولدى. ولاردان فاستفۋد ونىمدەرى جايلى سۇرادىم. كەيبىرەۋلەرى سۇراعىما جاۋاپ بەرمەستەن, ات-تونىن الا قاشتى. جۇرگىزگەن ساۋالنامامنىڭ ناتيجەسىندە فاستفۋدتى تۇتىناتىنداردىڭ كوبىسى قالاعا كەلگەن قوناقتار ەكەنىن اڭعاردىم. كوپشىلىگى ورتا جاستاعى ەرلەر مەن ايەلدەر بولىپ شىقتى.
ال, ستۋدەنتتەر تاراپىنان فاستفۋدقا دەگەن ۇلكەن ىقىلاستى بايقادىم. الماتىلىق ستۋدەنت ينديرانىڭ ايتۋىنشا, جەڭىل تاعاممەن اپتاسىنا ەكى-ءۇش رەت ازىقتانادى ەكەن. ساۋالنامامنىڭ قورىتىندىسىندا «فاستفۋد – جاستاردىڭ سۇيىكتى اسى» دەگەن پىكىرگە تاعى كوز جەتكىزدىم. «جەڭىل تاعام ساتاتىن ورىندارعا ءجيى بارىپ تۇراسىز با؟» دەگەن سۇراعىما جاستاردىڭ ءبىرتالايىنىڭ «اپتاسىنا ەكى-ءۇش رەت, كەيدە كۇندە ات باسىن بۇرامىز» دەگەن جاۋابى تاڭىرقاتپادى. كوبىنىڭ پىكىرى ءبىر جەردەن شىقتى. «فاستفۋد ونىمدەرىمەن ءجيى تاماقتانۋ دەنساۋلىققا زياندى ەكەنىن بىلەسىز بە؟» دەگەن سۇراعىما ەشبىرى تۇشىمدى جاۋاپ بەرمەدى. «بىلەمىز» دەگەننەن باسقا ارىگە بارماي, باستارىن قۇر يزەپ قانا قويدى.
بايقاۋىمشا, جاستار بۇل جونىنەن بەيحابار ەمەس. قايتكەندە دە وزىق تەحنولوگيا­لار دامىعان, جاھاندانعان زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. بىلمەگەنىڭدى عالامتوردان ىزدەپ تابۋعا بولادى. دارىگەرلەر الەمدىك دەڭگەيدە ءتۇرلى اۋرۋلاردىڭ, ونىڭ ىشىندە سەمىزدىككە شالدىقتىراتىن پروبلەمانى بارىنشا ۇعىندىرۋعا تىرىسۋدا. قۇلاق تۇرگىسى كەلمەيتىن بۇقارانىڭ الدىندا بۇگىنگى ءحالىمىز تۇلىپقا موڭىرەگەن ويسىل قاراداي بولىپ جۇرمەسە نەتسىن؟! بالكىم, سىزدەردە «بايبالام سالۋدىڭ نە كەرەگى بار؟» دەگەن سۇراق تۋىنداعان دا بولار. ايتسە دە, بۇگىنگى ۇلت ساۋلىعى – بولاشاعىمىزدىڭ كەپىلى. ەڭ سوراقىسى – جاستاردىڭ, بالالاردىڭ فاستفۋد ونىمدەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعى كۇننەن-كۇنگە ارتۋدا. بۇگىنگى احۋالىمىزعا قاراپ, سەمىزدىكتىڭ اۋىلى الىس ەمەس ەكەن-اۋ دەگەن وي ەرىكسىز مازالايدى. دۇرىس تاماقتانباۋدىڭ سوڭى ۇلكەن كەسەلگە اينالارىن بىلسە دە, كوپشىلىك ونى ەسكەرگىسى كەلمەيدى. «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە, اۋىرمايتىن جول ىزدە» دەمەي مە؟! ولاي بولسا, دەنساۋلىقتىڭ كەپىلى دۇرىس تاماقتانۋ ەكەندىگىن ۇمىتپاعايسىز دەمەكپىن.

اياۋلىم قاناپيانوۆا,
ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق
ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتى