عۇلامالار عيبراتى
ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە قازاقستان تاريحى مەن مادەنيەتىندەگى وزىندىك ورنى بار ءدىن عۇلامالارىنىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارىن زەردەلەۋ باعىتىندا ايتارلىقتاي بىرنەشە شارا ءوتتى. ونىڭ ءبىرى يسلام ىنتىماقتاستىعى ۇيىمى جانىنداعى يسلام تاريحىن, ونەرىن, مادەنيەتىن زەرتتەۋ ورتالىعى قولداۋىمەن «سادۋاقاس عىلماني جانە ۇلى دالانىڭ عۇلامالارى» تاقىرىبىندا حالىقارالىق كونفەرەنتسيا بولسا, سادۋاقاس عىلمانيدىڭ «زامانىمدا بولعان عۇلامالاردىڭ ءومىر تاريحتارى» اتتى ەڭبەگىنىڭ اعىلشىن تىلىنە اۋدارىلعان جانە ءوزىنىڭ اراب قارپىمەن جازعان تۇپنۇسقاسىنىڭ جارىق كورگەن باسىلىمدارىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولدى.
كىتاپتى اعىلشىن ءتىلىنە اۋدارعان – ينديانا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى الەن فرانك, كىتاپ قازىرگى كۇنى حالىقارالىق امازون جۇيەسى ارقىلى امەريكادا, ەۋروپانىڭ ورتا ازيا ەلدەرىندەگى يسلام تاريحىن زەرتتەۋشىلەرىنىڭ اراسىندا سۇرانىسقا يە بولىپ, عىلىمي اينالىمعا تەز ەندى.
وسى شارانى ۇيىمداستىرۋشى ۋنيۆەرسيتەت پرورەكتورى ديحان قامزابەكۇلى ءدىن اعارتۋشىسىنىڭ ارتىندا قالدىرعان مۇراسىن جاڭعىرتۋداعى اتقارىلعان ءىستەرگە توقتالىپ, سادۋاقاس عىلمانيدىڭ قىزى ۇكىجان اپاعا وقۋ ورداسىنىڭ «كۇلتەگىن» ەستەلىك مەدالىن تابىس ەتتى. «مەنى اكەسىنىڭ جاقسىلىعىن ەستىسىن دەپ جاراتقان 96 جاسقا جەتكىزىپتى. اكەم ءومىر بويى ەكى تىزەسىنىڭ ۇستىنە قاعازىن قويىپ, قولىنان قالامى تۇسپەي ىزدەنۋمەن ءوتىپ ەدى. سول جازبالارى وشپەي, بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ دا, كەلەر زاماننىڭ قاجەتىنە جاراعانىن كورگەننەن ارتىق باقىت جوق. حالقىم امان بولسىن, ەلىمە تىنىشتىق تىلەيمىن» دەدى ۇكىجان اپا. جيىننىڭ قوناعى بولعان باس ءمۇفتي سەرىكباي قاجى ساتىبالدىۇلى قازاق توپىراعىندا ءدىني اعارتۋ مەكتەبىنىڭ ەجەلگى داستۇرىنە شولۋ جاساپ, وسى جولداعى اعارتۋشىلاردىڭ ءبىرى سادۋاقاس عىلمانيدىڭ دا باستى ۇستىن رەتىندە يمان نەگىزدەرىن العانىن ايتتى. سول كۇنگى باسقوسۋدى ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋدىڭ تاماشا ۇلگىسى رەتىندە باعالادى. قوعام جانە ءدىن قايراتكەرى حالىق اراسىندا ساكەن قالپە دەپ قۇرمەتپەن اتالعان ءدىندار عالىمنىڭ رۋحانياتىمىزعا قوسقان ولشەۋسىز ەڭبەگى ءدىن ادەبيەتىندەگى ماۋلەت شاريف جانرىن جاڭعىرتۋشى. ونىڭ قالامىنان تۋىنداعان ءماۋلىت جىرىن بۇگىنگى كۇندە قمدب جىل سايىن وتكىزىلەتىن پايعامبارىمىزدىڭ تۋعان كۇنىنە ارنالعان ءماۋلىت كەشىندە ايتىلىپ جۇرگەنىن بىلدىك.
سالتاناتتى جيىننان كەيىن حالىقارالىق كونفەرەنتسيانىڭ جۇمىسى سادۋاقاس عىلمانيدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى, قازاقستانداعى يسلام مادەنيەتىنىڭ تاريحى, يسلام زياتكەرلىك ءداستۇرىن زەرتتەۋ ءادىسناماسى توڭىرەگىندەگى عالىمداردىڭ جاساعان باياندامالارىمەن جالعاستى.