قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2019 جىلعى 2 قىركۇيەكتەگى «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى ءبىرىنشى جولداۋىندا ستراتەگيالىق دامۋدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق, ساياسي جانە قۇقىقتىق ۆەكتورلارى تۋرالى ايتىلدى.
81-تارماقتان تۇراتىن جاڭا پىشىمدەگى قۇجاتتا ەلباسىنىڭ ەكونوميكانى دامىتۋعا جانە قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن وسىرۋگە, جۇمىسپەن قامتىلۋىنا, زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرىلۋىنا, تۇرعىن ءۇي جانە جەر ماسەلەلەرىن شەشۋگە, سىبايلاس جەمقورلىقپەن جۇيەلى كۇرەسۋگە, قۇقىق قورعاۋ جۇيەسىنىڭ تولىققاندى رەفورماسىن جۇرگىزۋگە باعىتتالعان ماڭىزدى باستامالارىن ودان ءارى ىسكە اسىرىلۋى ۇسىنىلعان. پرەزيدەنت بيلىك پەن قوعام اراسىن بايلانىستىرۋشى كوپىر رەتىندەگى ازاماتتاردىڭ سۇرانىستارىنا شۇعىل ارەكەت جاسايتىن – ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ جۇمىسىن جانداندىردى. شەنەۋنىكتەردى ازاماتتىق قوعامدى قولداۋعا جانە نىعايتۋعا, ونى اسا ماڭىزدى جالپىمەملەكەتتىك مىندەتتەردىڭ تالقىسىنا قاتىستىرۋعا شاقىردى.
وسى جولداۋ – وتانداستارىمىزدىڭ ماڭىزدى پروبلەمالارىنا ەرەكشە نازار اۋدارىلعان نەگىزدەمەلىك قۇجات ەكەنىن پروفەسسور قوسا ايتتى. بۇل جۇمىس ىستەيتىن حالىقتىڭ ءوز زەينەتاقى قورلانىمى بولىگىن تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋعا نەمەسە ءبىلىم الۋعا ماقساتتى پايدالانۋ, شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىن 3 جىلعا دەيىن تەكسەرۋگە تىيىم سالۋ جانە تابىس تولەمىنەن بوساتۋدى ەنگىزۋ, ازىق-تۇلىككە, اۆيا – جانە تەمىرجول بيلەتتەرىنە باعانى بەلگىلەۋ, 2020 جىلدان باستاپ مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن 25%-عا كوتەرۋ. بۇدان باسقا, پرەزيدەنت ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدارعا تەڭ مۇمكىندىكتەردى جاساۋ ءۇشىن ءۇش جىل ىشىندە 58 ملرد. كەم ەمەس تەڭگە ءبولۋدى ۇكىمەتكە تاپسىردى: «قادامدىق قولجەتىمدىلىكتەگى» بالالارعا ارنالعان وڭالتۋدىڭ كىشى جانە ورتا ورتالىقتارىن كەڭەيتۋ, بتسپ دياگنوزىمەن بالالاردى مەديتسينالىق جانە الەۋمەتتىك سۇيەمەلدەۋىن جاقسارتۋ.
انالار مەن سابيلەردىڭ ءولىمىن ازايتۋ, مەديتسيناداعى ناقتى نوزولوگيالار بويىنشا ءار وڭىرگە ارنالعان باسىمدىلىقتاردىڭ ءتىزىمىن قۇراستىرۋ جانە ونىڭ نەگىزىندە بيۋدجەتتىك قارجىلاندىرۋعا ەنگىزۋدى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەتكە ءوز جولداۋىندا تاپسىردى دەپ جالعاستىردى نۇرلان باتپەنوۆ. ەل پرەزيدەنتى مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ ىسكە قوسىلۋىن دا نازاردان تىس قالدىرمادى. سونىمەن بىرگە ول مەديتسينالىق كومەكتىڭ تەگىن كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمىن مەملەكەت ساقتاپ قالاتىنىن ەسكەرتتى. وسىلايشا ءمامس جۇيەسىنە قاتىسپايتىن قازاقستاندىقتارعا العاشقى جانە شۇعىل, سونداي-اق نەگىزگى ينفەكتسيالىق ەمەس اۋرۋلار مەن اينالاداعىلارعا قاۋىپ توندىرەتىن اۋرۋلاردى ەمدەۋ ۇسىنىلادى. ساقتاندىرىلعان ازاماتتار تمككك تىس مەديتسينالىق, ونىڭ ىشىندە قىمبات تۇراتىن قىزمەتتەرگە قولدارى جەتەدى. وڭ وزگەرىستەر قازىرگى ۋاقىتتا دا بار: مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى كوتەرىلگەنى, تۇرعىندارعا بەرىلەتىن ءدارى-دارمەك كومەگىنىڭ كولەمى ۇلعايعانى تۋرالى تراۆماتولوگيا جانە ورتوپەديا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ايتتى.
جاڭا جىلدان باستاپ, الەۋمەتتىك مەد. ساقتاندىرۋ قورى ماماندارىنىڭ ەسەبى بويىنشا جان باسىنا شاققاندا مەديتسينالىق كومەككە شىعىندار 52,5 مىڭنان 92,2 مىڭ تەڭگەگە ۇلعايادى, ستاتسيونارلىق كومەككە شىعىندار 323,2 ملرد-تان 432,6 ملرد. تەڭگەگە ۇلعايادى, كونسۋلتاتسيالىق-دياگنوستيكالىق كومەكتىڭ قارجىلاندىرۋى 6 ەسەگە ۇلعايادى – 29,7 ملرد. تەڭگەدەن 180 ملرد. تەنگەگە دەيىن.
تراۆماتولوگيا جانە ورتوپەديا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى قر جالعىز كلينيكالىق, عىلىمي جانە دياگنوستيكالىق ورتالىق. وسىندا جىلىنا جاراقاتتارى مەن ورتوپەديالىق اۋرۋلارى بار 12 مىڭنان استام پاتسيەنت ەم الادى, – دەپ پروفەسسور باتپەنوۆ اڭگىمەلەدى. وپەراتسيالار ەندوپروتەزدەر مەن قاجەتتى جابدىقتىڭ بارلىق ءتۇرى بولۋىندا ورىندالۋى ءتيىس. بۇل تۇرعىدان ءبىزدىڭ قامتاماسىز ەتىلۋىمىز جامان بولماسا دا, ءبىز ءمامس ەندىرىلۋىمەن قارجىلاندىرۋدىڭ ۇلعايۋىنا ءۇمىت ارتامىز. جاڭا جابدىقتار, اسپاپتار, قۇرىلىمدار – ەندوپروتەزدەر, فيكساتورلار وتە ماڭىزدى.
ساتىپ الىنعان جابدىقتار سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتىلۋىن تالاپ ەتەتىنىن ۇمىتپاۋ كەرەك. تەحنيكا ەڭ كوبى 3-4 جىل تۇزىك كۇيىندە جۇمىس ىستەي الادى, سودان كەيىن ونى جاڭارتۋ كەرەك, جاڭا بولشەكتەر قوسىمشا ساتىپ الۋ كەرەك. بۇل ۇلكەن قارجىلىق شىعىنداردى تالاپ ەتەدى. ءمامس شەڭبەرىندەگى سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتۋگە شىعىنداردى وتەۋ تاريفتىك ساياساتتىڭ بولىگى بولۋ كەرەك.
ءمامس جۇيەسىندە وڭالتۋعا قارجىلاندىرۋ شامامەن ءۇش ەسەگە ۇلعايعانى مەنى قۋانتادى. بۇل وتە ماڭىزدى. ويتكەنى بۇگىنگى كۇندە رەسپۋبليكادا وڭالتۋ ۇدەرىسى ناشار دامىعان, ونى رەتتەۋ كەرەك, وڭىرلەردە ورتالىقتار قۇرۋ, مامانداردى دايارلاۋ قاجەت. ءبىز ءارتۇرلى جاستاعى, ەڭ قيىن پاتولوگياسى بار, 90 جاستاعى پاتسيەنتتەرگە دە كومەكتەسەمىز.
ادامدار اۋىرسىنۋعا جىلدار بويى شىدادى نەمەسە قيمىلسىز قالدى جانە ناۋقاستىڭ ساۋىعىپ كەتۋىندە شەشۋشى ءرولدى وڭالتۋ اتقارادى. وپەراتسيا ءساتتى وتكەندە ءبىز ۇسىنىمدار بەرەمىز, ال وڭىرلەردە ولاردى ورىنداي المايتىنى ءبىزدى قىنجىلتادى. ساقتاندىرۋ مەديتسيناسى وسى كەمشىلىكتى جويۋعا مۇمكىندىك بەرەدى, ويتكەنى ءمامس تالاپتارىنا سايكەس بولۋ ءۇشىن جۇمىس ءپىشىمىن وزگەرتۋ كەرەك.
جوعارى دەڭگەيدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە دەنى ساۋ ۇلت – قازىرگى قازاقستاننىڭ باسىمدىلىقتارى. مەنىڭ ويىمشا, 2019 جىلعى 2 قىركۇيەكتەگى جولداۋ – باسىمدىلىقتارى بەلگىلەنگەن جانە ماقساتتارى ايقىندالعان اعىمدىق جاعدايعا تەرەڭ تالداۋ جاساۋ, ال ءبىز ونى ىسكە اسىرۋ كەرەكپىز.
