ينتەرنەت – تسيفرلاندىرۋدى ىسكە اسىراتىن نەگىزگى قۇرال. ءتىپتى ءتورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيانىڭ نەگىزى. بۇل – وزىق ەلدەردىڭ ورتاق ۇستانىمى. سوندىقتان ينتەرنەتتىڭ بەسىنشى بۋىنىنان بولەك, 6G مەن 7G-ءدى سىناقتان وتكىزىپ, جاپپاي قولداناتىن كەزەڭدى بەلگىلەدى. ماسەلەن, 2025 جىلى اقش پەن قىتاي, 2028 جىلى كورەيا 6G-ءدى ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. وڭىردەگى اۋىلداردى ايتپاعاننىڭ وزىندە, استانادا ينتەرنەتتىڭ جىلدامدىعى اركەلكى. ۇكىمەت ينتەرنەت سالاسىن دامىتۋدا «قولجەتىمدى ينتەرنەت» ۇلتتىق جوباسىن قابىلداپ, 2024-2028 جىلدارى 151 ميلليارد تەڭگە جۇمساپ, اۋىلدان ەلورداعا دەيىن ينتەرنەت ساپاسىن جاقسارتۋدى جوسپارلادى. تسيفرلاندىرۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر باسقارماسىنا حابارلاسىپ, ينتەرنەتتىڭ ساپاسىن ارتتىرۋدا قانداي ىستەر اتقارىلىپ جاتقانىن بىلدىك.
ساپاسى قانداي؟
ادامداردىڭ ساپالى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتكە تىكەلەي بايلانىستى. ويتكەنى سەرۆيستىك قىزمەتتىڭ بارلىق سالاسى ينتەرنەتتەگى رەسۋرستار ارقىلى ىسكە اسادى. ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردەگى اقشا اۋدارىمىنان باستاپ ۇشاققا نەمەسە پويىزعا بيلەت الۋ, ءتىپتى تەاترعا بارۋ جانە تاعى باسقا قىزمەت تۇرلەرى ينتەرنەتكە بايلاندى. ال سىمسىز تەحنولوگيا – 5G-ءدىڭ مۇمكىندىگى 4G-مەن سالىستىرعاندا 100 ەسەگە دەيىن جوعارى بولادى. ماماندار سەكۋندىنا 10 گب-قا دەيىن اقپارات الماسۋعا بولاتىنىن ايتادى. بۇگىندە قىتاي, كورەيا سىندى ەلدەر 5G-ءدى ءومىر شىندىعىنا اينالدىرىپ, شاعىن ەلدى مەكەندەرىنە دەيىن تاراتۋدى باسىمدىق ەتتى. 2022 جىلى تسيفرلىق دامۋ, يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى باعدات مۋسين استانا, الماتى, شىمكەنت قالاسىندا 5G جەلىسى ىسكە قوسىلادى دەگەنىمەن, تولىق ىسكە اسقان جوق.
بۇل رەتتە استانا قالاسىندا ينتەرنەت ساپاسىن جاقسارتۋعا جاۋاپتى باسقارما باسشىسى مەيرامبەك اشىربەكوۆ بىلاي دەدى:
«ەلوردادا 5G تەحنولوگياسىن ەنگىزۋ بەلسەندى جۇرگىزىلۋدە. بۇگىندە 120-دان استام 5G بازالىق ستانتسياسى ورناتىلدى. 2025 جىلعا دەيىن قوسىمشا 150-دەن اسا 5G بازالىق ستانتسياسى ىسكە قوسىلادى.
ينتەرنەت ساپاسىن جاقسارتۋ ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدى, تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس جەلىسىن, سىمسىز تەحنولوگيالى 5G-ءدىڭ بازالىق ستانتسياسىن سالۋ جانە جاڭارتۋدى قامتيدى. بۇل جۇمىستى مەملەكەت جانە جەكە ۇيىمدار جۇزەگە اسىرادى.
ەلوردادا ۇيالى بايلانىس ساپاسىن جاقسارتۋ ماقساتىندا مينيسترلىكپەن بىرلەسىپ ۇيالى بايلانىس جانە ءموبيلدى ينتەرنەت (3G, 4G) بويىنشا 67 اق داق انىقتالدى. اۋدان اكىمدىكتەرىمەن جانە بايلانىس وپەراتورلارىمەن بىرلەسىپ بازالىق ستانتسيالاردى ورناتۋعا قاتىستى تۇرعىندارمەن اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى جۇرگىزىلدى. 61 تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ تۇرعىندارى كەلىسىم بەرسە, 6 تۇرعىن ءۇي بويىنشا جۇمىس جالعاسۋدا».
ينتەرنەت جىلدامدىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتقانمەن, ساپاسىنا كوڭىلى تولمايتىن ادام كوپ. ال ەلورداعا ىرگەلەس ورنالاسقان ەلدى مەكەندەردە ينتەرنەت قولجەتىمدى مە؟
– 5500-دەن استام ابونەنت قوسىلىپ, 440 شاقىرىم وپتيكالىق كابەل تارتىلدى. ياعني اكىمدىك تۇرعىن الاپتاردا تالشىقتى-
وپتيكالىق بايلانىس جەلىسىن جۇرگىزۋگە بەلسەندى كىرىستى. بۇگىندە جەلەزنودوروجنىي, پريگورودنىي, زارەچنىي, كوكتال-2 تۇرعىندارى ينتەرنەتكە قول جەتكىزدى. كوكتال-1, ۇركەر, ينتەرناتسيونالنىي, وڭتۇستىك-شىعىس, اگروقالاشىق, پرومىشلەننىي جانە تەلمانعا ينتەرنەت قوسۋ جۇمىسى جالعاسۋدا. كۇيگەنجار, ميچۋرين, قوياندى ساياجاي الابىندا جوبالاۋ-زەرتتەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلۋدە, – دەپ جاۋاپ بەردى باسقارما باسشىسى.
تسيفرلاندىرۋ قالاي ىسكە اسۋدا؟
قازىر الەم ەلدەرى تسيفرلاندىرۋدى باسىم باعىت ەتىپ, سەرۆيستىڭ قىزمەت ساپاسىن ارتتىرۋعا ءمان بەرۋدە. ەلوردادا بۇل باعىتتا جۇيەلى جۇمىس قالىپتاسىپ كەلەدى. مەيرامبەك اشىربەكوۆتىڭ سوزىنشە, استانانى قاۋىپسىز قالاعا اينالدىرۋدا 27,7 مىڭ كامەرا ورناتىلىپ, بىرىكتىرىلدى. بۇل كامەرالار استانا قالاسى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنا قوسىلدى. ال تسيفرلىق ترانسفورماتسيا بويىنشا اكىمدىكتىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىنىڭ 100 فۋنكتسياسىن اۆتوماتتاندىرۋ جۇمىسى جۇرگىزىلۋدە. 2027 جىلعا دەيىن تۋريزم, ءبىلىم بەرۋ, سپورت, جەر قاتىناستارى, الەۋمەتتىك قورعاۋ جانە ينۆەستيتسيالار سالاسىندا 500-دەن استام فۋنكتسيانى اۆتوماتتاندىرۋ جوسپارلاندى.
Smart Astana ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى قوعامدىق كولىكتىڭ قوزعالىسىن باقىلاۋ, سونداي-اق وقۋ جانە سپورت مەكەمەلەرى, ۇيىمدار جانە باسقا دا قىزمەتتەر تۋرالى بىلۋگە بولادى. Smart Astana قوسىمشاسىندا 60-تان استام سەرۆيس جۇمىس ىستەسە, جۇكتەۋ سانى 300 مىڭنان استى.
– يننوۆاتسيانى قولداۋ جانە IT سالاسىن دامىتۋ باسىمدىققا يە. 60-تان استام ستارتاپ جوباسى قارالدى, ونىڭ 10-ى قاناتقاقتى رەجيم رەتىندە تاڭدالدى. بۇل باستاما جاس كاسىپكەرلەرگە ءوز يدەياسىن ىسكە اسىرۋعا كومەكتەسەدى. iKomek109 ورتالىعى تۇرعىنداردىڭ جايلى جانە قاۋىپسىز ءومىر ءسۇرۋىن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان «اقىلدى قالانىڭ» اجىراماس بولىگىنە اينالدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن iKomek-كە 11 ميلليوننان استام ءوتىنىش تىركەلدى. جىل باسىنان استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ قالالىق مونيتورينگ جانە جەدەل ارەكەت ەتۋ ورتالىعىنا 1633 مىڭنان استام ءوتىنىش ءتۇستى. ال QalaQyzmet بىرىڭعاي تەرەزە قاعيداتى بويىنشا تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق سەكتور ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتتەرىن ۇسىنادى. ورتالىق اشىلعان ساتتەن باستاپ بارلىعى 150 قىزمەت ءتۇرى ىسكە اسىپ, 550 مىڭنان استام قىزمەت كورسەتىلدى, – دەدى باسقارما باسشىسى مەيرامبەك اشىربەكوۆ.
QalaQyzmet ورتالىعىندا «استانا اەك» اق, «استاناەنەرگوسبىت» جشس, «استانا-تەپلوترانزيت» اق, «استانا سۋ ارناسى» مكك, «استانا ەرتس» جشس, «Clean City NC» جشس, «SPK Astana Development» جشس, «1000 ورىن», «قازاقتەلەكوم», شجق «Elorda Eco System» مكك ۇيىمىنىڭ قىزمەت تۇرلەرىن الۋعا مۇمكىندىك بار.
قازىر ادامنىڭ ساپالى ءومىر سۇرۋىنە كەرەك سەرۆيستىك قىزمەت تۇرلەرى سمارتفون مەن پلانشەتكە بىرىككەن. ال ۇيالى بايلانىس قۇرالىنا جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەت كەرەك-اق. ەندەشە Smart Astana, QalaQyzmet, iKomek109 قىزمەتىنە جۇگىنۋ ءۇشىن ينتەرنەتتىڭ ساپالى بولعانى دۇرىس.
ۇلتتىق جوبا جاڭالىعى
باسقارما باسشىسىنان وسىنىڭ ءمان-جايىن ءتۇسىندىرىپ بەرۋدى سۇرادىق. ويتكەنى شالعايداعى ەلدى مەكەندەرمەن قاتار باس قالاداعى ينتەرنەتتىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ماڭىزدى.
– «قولجەتىمدى ينتەرنەت» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارىمەن بىرلەسىپ, وپەراتورلاردىڭ بازالىق ستانتسياسى ءۇشىن انتەننا-دىڭگەك قۇرىلىسىن ورناتۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل ءوز كەزەگىندە ەلورداداعى ۇيالى بايلانىستىڭ ساپاسىن جاقسارتادى. 2024 جىلى ينتەرنەت-پروۆايدەرلەرمەن بىرلەسىپ ءوندىرىس, كيرپيچنىي جانە كازگورودوك سەكىلدى 3 تۇرعىن الاپتا تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس جەلىسىن جۇرگىزەمىز, – دەدى سالاعا جاۋاپتى باسشى مەيرامبەك اشىربەكوۆ.
2024-2027 جىلعا دەيىنگى كەزەڭدى قامتيتىن «قولجەتىمدى ينتەرنەت» ۇلتتىق جوباسىن ىسكە اسىرۋعا بيۋدجەتتەن جانە بيۋدجەتتەن تىس قارجى كوزىنەن 1,5 تريلليون تەڭگە بولىنەدى. 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 5G رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار مەن بارلىق وبلىس ورتالىعىنا قوسىلادى. باستىسى, رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق اۆتوجولداردى ءموبيلدى ينتەرنەتپەن قامتۋ ءۇشىن تسيفرلىق ينفراقۇرىلىم جۇرگىزىلەدى. ءسويتىپ, مەجەلى ۋاقىتقا دەيىن ەل تۇرعىندارىن 100 پايىز جىلدامدىعى جوعارى ينتەرنەتپەن قامتىپ, ەلدىڭ وڭىردەگى تسيفرلىق حاب رەتىندەگى پوزيتسياسىن نىعايتادى. جوسپار مەجەلى, ماقسات ساپالى ورىندالعانىن كۇتەمىز. بولماسا, ەل اۋماعىندا COVID-19 تاراپ, توتەنشە جاعداي جاريالاپ, اۋىلداعى بالالارىمىز ۇيدەن وقىعان كەزدەرى ينتەرنەتتىڭ ساپاسىن كوردىك. مەكتەپ مۇعالىمدەرى ءۇي تەلەفونىنا جۇگىنىپ تاپسىرما بەرىپ, ساباق تۇسىندىرگەنى ءالى ەسىمىزدە.
«قولجەتىمدى ينتەرنەت» باعدارلاماسىنىڭ ءبىر ماقساتى – الەم ەلدەرىنىڭ ينتەرنەت جىلدامدىعىن سارالايتىن رەيتينگتە ءوز پوزيتسياسىن جوعارىلاتۋ.
قىركۇيەك ايىندا الەمنىڭ 181 ەلىندەگى ينتەرنەت جىلدامدىعى سارالانىپ, رەيتينگتە گونكونگ كوش باستادى. بۇل ەلدە 265,17 مبيت/س جىلدامدىقتاعى ينتەرنەت قولجەتىمدى. گونكونگ بيلىگى جىل سايىن ينتەرنەت جىلدامدىعىن ارتتىرۋعا ۇدايى كوڭىل بولەتىنىن كورۋگە بولادى. ماسەلەن, 2018 جىلى 136,43 مبيت/س ۇستاسا, 2022 جىلى 186,02-گە جەتتى. العاشقى وندىققا سينگاپۋر, چيلي, بىرىككەن اراب امىرلىگى, تايلاند, اقش, قىتاي, دانيا, يسپانيا 259-187 مبيت/س-پەن ەندى. قازاقستاندى العاشقى جيىرمالىقتان, ءتىپتى وتىزدىقتان تابا المادىق.
وزبەكستان 91-ورىندا بولسا, بەلارۋس – 92, قىرعىزستان – 93, نيكاراگۋا – 94, البانيا – 95, قازاقستان 96-ورىننان كورىندى. شۇكىر, العاشقى جۇزدىكتىڭ ىشىنە ەندىك. ينتەرنەت جىلدامدىعىن تالدايتىن ۆەب-سەرۆيس – speedtest.net ءبىزدىڭ ەلدەگى ينتەرنەتتىڭ جىلدامدىعىن 48,59 مبيت/س دەپ باعالاپتى.
2027 جىلعا دەيىن ەل تۇرعىندارىن جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتىپ, گونكونگكە جەتپەسەك تە, تايلاندتىڭ دەڭگەيىنە كوتەرىلۋگە مۇمكىندىك بولاتىن شىعار. ۇكىمەتتىڭ مىندەتى – جوسپاردى ىسكە اسىرۋ, ءبىزدىڭ مىندەت – سوعان سەنۋ. سەندىك. ەندى ىسكە اسۋىن اسىعا كۇتەمىز. ويتكەنى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دە, ءتىپتى تۇتاس مەملەكەتتىڭ دە دامۋى ينتەرنەتكە تاۋەلدى بولىپ تۇر.
