ينۆەستيتسيا – ەكونوميكانىڭ ەكىنشى تىنىسى. بىراق شەتەلدىك ءىرى كومپانيالاردىڭ مول قارجىسىن تارتا ءبىلۋ ءۇشىن دە ەلدە ەكونوميكالىق احۋال جاقسى, ساياسي تۇراقتىلىق ساقتالعان, الەۋمەتتىك دامۋ كورسەتكىشى جوعارى بولۋى ءتيىس. وسى تۇرعىدان العاندا استانا بارلىق تالاپتارعا تولىق جاۋاپ بەرەدى. سودان بولار, وتكەن 2015 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن ەلورداعا 100 ملرد اقش دوللارىنان استام شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتىلعان ەكەن. وسىنشا قارجىعا استانادا الەمگە ايگىلى نىساندار سالىندى, جاڭا ەكونوميكالىق جوبالار جاسالدى. كوپتەگەن بىرلەسكەن كاسىپورىندار قۇرىلىپ, ميللياردتاعان دوللاردىڭ ءونىمى ءوندىرىلدى. جالپى العاندا, ينۆەستيتسيانىڭ يگىلىگىن ەلوردا تۇرعىندارى كوپ جىلدان بەرى كورىپ كەلەدى.
تەك قانا «استانا – جاڭا قالا» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنداعى يندۋستريالدىق پاركتە يگەرىلىپ جاتقان ينۆەستيتسيا نەگىزىندە كاسىپورىندار وتكەن جىلدىڭ اياعىندا 2 ملرد اقش دوللارىنان استام ءونىم وندىرگەن. ەلوردانىڭ ينۆەستيتسياسى جايلى ءسوز قوزعاعاندا, №1 يندۋستريالدى پاركتى ەڭ الدىمەن اۋىزعا الامىز. ويتكەنى, استاناعا تارتىلعان ينۆەستيتسيالاردىڭ 90 پايىزدان استامى پارك اۋماعىنداعى كاسىپورىندارعا ءتۇسىپ, سول جەردە نەگىزگى ماقساتتارعا جۇمسالادى. پارك اۋماعىنداعى ءوندىرىستىڭ نەگىزگى ۇلەسى ىشكى نارىق قاجەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان. دەگەنمەن, ەكسپورتقا باعىتتالعان كاسىپورىندار دا جۇمىس ىستەيدى. ماسەلەن, «لوكوموتيۆ قۇراستىرۋ زاۋىتى» اكتسيونەرلىك قوعامى 2010-2015 جىلدار ارالىعىندا 292 «General Electric» تەپلوۆوزىن شىعارعان بولاتىن. سونىڭ ىشىندە قۇنى 10,7 ملرد تەڭگە بولاتىن 14 تەپلوۆوز ەكسپورتقا باعىتتالدى. ونىڭ كوپشىلىگى ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنا جونەلتىلگەن. ءبۇگىندە بۇل پارك يندۋستريالدى يننوۆاتسيالىق جوبالاردىڭ الىپ قازانىنا اينالدى دەسەك, ارتىق ايتقاندىق بولمايدى.
– «Alstom» ءوندىرىس ورنى فرانتسيا تەحنولوگياسى بويىنشا ەلەكتروۆوز قۇراستىرىپ جاتىر, «ASELSAN ينجينيرينگ» تۇركيا كومپانياسىنىڭ قاتىسۋىمەن ەلەكتروندى-وپتيكالىق قۇرالدار ءوندىرىسىن قولعا العان, «Led system media» جشس-ءنىڭ جارىقديودتى ونىمدەرى بۇگىندە ەلىمىزدە كەڭىنەن پايدالانىلۋدا. سونداي-اق يندۋستريالدى پارك اۋماعىندا «ابك ماقسات» جشس تەمىربەتون ونىمدەرىن شىعارۋدى جولعا قويىپ, «كروۆليا نس» جشس ەلىمىزدەگى قۇرىلىس نىساندارىن سەندۆيچ-پانەلدەرمەن قامتاماسىز ەتۋ باعىتىنا كىرىسكەن. «تاۋ-كەن التىن» اففيناجدى زاۋىتى ونىمدەرى مەن «كسس استانا» جشس-ءنىڭ ەنەرگيانى ۇنەمدەيتىن جانە قاۋىپسىز شىنى پاكەتتەرى دە بۇگىندە ۇلكەن سۇرانىسقا يە. بۇعان قوسا, اينەكتى وندىرىستىك وڭدەۋ زاۋىتى دا تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتقانىن ايتا كەتكەن ءجون. پارك اياسىندا جۇمىس ىستەپ جاتقان ءىرى كاسىپورىنداردىڭ ءبارىن اۋىزعا الار بولساق, ءتىزىم مۇنىمەن شەكتەلمەيدى. ەڭ باستىسى – ەلورداعا تارتىلعان ينۆەستيتسيا جوعارىدا ايتىپ وتكەن كاسىپورىنداردىڭ وندىرىسىنە قۇيىلىپ, ايماقتىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە سۇبەلى ۇلەسىن قوسۋدا, – دەيدى استانا قالاسى ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قانات يسابەكوۆ.
بولاتتان جاسالعان مەتالل قۇرىلىمدار شىعارۋ جونىندەگى زاۋىت سالۋ; «GEVO» ديزەلدىك قوزعالتقىشتار شىعارۋ زاۋىتىن سالۋ;
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا اسكەري جانە ازاماتتىق تەحنيكا ءوندىرىسىن ۇيىمداستىرۋ; «ZOJE» تىگىن جابدىعىن جانە توقىما ونىمدەرىن شىعارۋ جونىندەگى زاۋىت سالۋ; «Weckenmann» نەمىس جابدىعى تەحنولوگياسى بويىنشا ءۇي قۇرىلىسى كومبيناتىن سالۋ جوسپارلانعان.
ال ەندى يندۋستريالدى پاركتىڭ بيىلعى جوسپارىنا كەلسەك, ونىڭ دا مەجەسى بيىك ەكەنىن بايقايمىز. 2016 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي №1 يندۋستريالدى پارك اۋماعى تولىق جوبالىق قۋاتىنا شىققان كەزدە 1500-دەن استام جۇمىس ورنىن قۇرۋ كوزدەلگەن. سول كەزدە جالپى قۇنى 32,4 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 6 ءىرى نىساندى ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر. ءوندىرىس اۋقىمى وسىلايشا كەڭەيگەندە №2 يندۋستريالدى پارك جۇمىسقا كىرىسەدى ەكەن. قازىرگى ۋاقىتتا «№2 يندۋستريالدى پاركىن قۇرۋ» جوباسىنىڭ تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمەسىن ازىرلەۋ بويىنشا جۇمىستار ءجۇرىپ جاتسا كەرەك.
استانا قالاسى ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى:
ەكسپورتتىق باعىتتاعى جوباداعى ەڭ اۋقىمدىسى – «ەلەكتروۆوز قۇراستىرۋ زاۋىتى» جشس-ءنىڭ ونىمدەرىن اتاپ وتۋگە بولادى. بۇل 2015-2019 جىلدار ارالىعىندا ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنا جالپى قۇنى 18,2 ملرد تەڭگە بولاتىن 39 ەلەكتروۆوزدى جونەلتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
يندۋستريالدى پارك ينۆەستيتسيالاردى قابىلداپ, كولەمدى ىستەردى قولعا العاننان بەرى, 2010 جىلدان باستاپ ەسەپتەسەك, ونداعى كاسىپورىندار 449,6 ملرد تەڭگەگە تەڭ ءونىم ءوندىرىپ, قىزمەتتەر كورسەتكەن. وسى ارالىقتا ءونىم ەكسپورتىنىڭ كولەمى 10,7 ملرد تەڭگەگە جەتكەن بولاتىن. كاسىپورىنداردا 2707 جۇمىس ورنى قۇرىلعان. كاسىپورىندار قىزمەتتەرىنەن تۇسكەن سالىق كولەمى 39,4 ملرد تەڭگەنى قۇراعان. جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاسىپورىنداردىڭ بيۋدجەتكە تولەگەن سالىعى ەسەبىنەن بۇگىندە №1 يندۋستريالدى پارك ينفراقۇرىلىمىنىڭ قۇرىلىسى تولىعىمەن وتەلگەن. وعان كەزىندە 19,8 ملرد تەڭگە بولىنگەن ەدى. العاشقى كاسىپورىنداردى ىسكە قوسقان ساتتەن باستاپ ەسەپتەگەندە ءونىم ءوندىرىسى 50 ەسەدەن استام وسكەن.
مىنە, ينۆەستيتسيالاردى يگەرۋ ارقىلى ەكىنشى تىنىسى اشىلعان ەلوردانىڭ ەكونوميكالىق كورسەتكىشى ساناۋلى جىلدا وسىلايشا ەسەلەندى. الەمدە ينۆەستيتسياعا قولايلى قالا رەتىندە تانىلعان استانانىڭ بۇل باعىتتاعى شىعار بيىگى ءالى الدا سياقتى…
مەڭدوللا شامۇراتوۆ
