كۇن مەن ءتۇن تەڭەسىپ, دۇنيە جاڭارىپ, جاڭعىرىپ, تابيعات قايتا تۇلەيتىن ءاز ناۋرىز مەرەكەسى قارساڭىندا ەلىمىز ۇلكەن وزگەرىستەردى باستان كەشتى. وتىز جىلداي ەلىن جەتەلەگەن ەلباسى مەملەكەت تىزگىنى ەندى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى قولىندا دەپ ءمالىم ەتتى. وسى ءبىر تاريحي دا سالتاناتتى ءساتتى تەلەديداردان قاراپ وتىرىپ, نەگە ەكەنىن قايدام, ەسىمە وسىدان 5-6 جىل بۇرىن «ەگەمەن قازاقستاندا» جاريالانعان بەلگىلى جازۋشى-دراماتۋرگ روزا مۇقانوۆانىڭ ق.توقاەۆ تۋرالى ءبىر ەسسەسى ورالا كەتتى. ەسسە بولعاندا سونداعى ءبىر توسىن وقيعا.
اتاقتى شاكەن ايمانوۆ تۇسىرگەن, ءامينا ءومىرزاقوۆا اپامىزدىڭ كۇلكىلى بۇلكىلى بارشا قازاقتى تامساندىرعان, تىڭ وپەراتورلىق شەشىمدەرى ءالى كۇنگە دەيىن تاڭعالدىراتىن كلاسسيكامىز – «تاقيالى پەرىشتەنى» ۇكىلەپ جاپون ەلىنە اپارعان ەكەن. ۇنەمى سىپايى كورىنىپ, جىميىپ جۇرەتىن جاپوندار ءبىزدىڭ اتاقتى كومەدياعا ءتىپتى سىرت كوز بولسا دا جىلى قاباق تانىتپاپتى. ءازىلىمىزدىڭ استارىن تۇسىنبەگەن بولۋ كەرەك. شەشەسى شارشاماي-تالماي ۇلىنا ايەل ىزدەيتىن نە ادەت, وسىنداي دا ءداستۇر بولا ما دەپ باس شايقاعان سياقتى. سوندىقتان سىرت ەلدەرگە ءتۇرلى تۋىندىنى اپارعاندا اسا مۇقيات بولۋ كەرەك. مۇنى ايتقان ديپلومات-قايراتكەر توقاەۆ ەكەن. مەن وسىعان تاڭعالدىم.
شىنىندا, ءبىز وسى تۇرعىدا كوپ ويلانا بەرمەيمىز-اۋ. ءبىزدىڭ جان-جۇرەگىمىزدى تەبىرەنتىپ, ساي-سۇيەگىمىزدى سىرقىراتاتىن كەي دۇنيەلەردى وزگەلەر قابىلداي الا ما, قالاي تۇسىنەدى, ونەرىمىزبەن سىرتقا شىعاردا الەمدىك ستاندارتپەن قاراپ, ءبىر ەكشەسەك قالاي بولادى ءوزى؟ ءوزىمىز اسا قادىرلەيتىن شاپان-شەكپەنىمىزدى, دومبىرا, قامشىمىزدى دا سىرت قوناققا ءجون-جوسىقسىز سىيلاۋعا قۇمارمىز, ولارعا سول قاجەت پە؟ ءوزىمىز قادىرىنە جەتە, تۇسىنە قويماعان, سالتاناتتى شارالارىمىزدا توپ جارماعان ديماشتى قازىر الەم الاقانىنا سالىپ وتىرعان جوق پا؟!. ويلاناتىن ماسەلە.
ارينە, جوعارىداعى جاعدايدى قاسىم-جومارت توقاەۆ تۋرالى تۇسىنىك-پايىمىمىزعا سىيلاس قالامگەر ر.مۇقانوۆانىڭ ءبىر ماقالاسى ۇشقىن سالعان سوڭ ايتىپ وتىرمىز. ايتپەسە, تۇستاستارىم مەن زامانداستارىم سياقتى قازىر ەلۋدى ەڭسەرگەن ماعان دا توقاەۆ ەسىمى تاۋەلسىزدىكتىڭ ەلەڭ-الاڭىنان-اق ەتەنە تانىس. نەسىمەن؟ ەڭ اۋەلى ول كىسى – بەلگىلى جازۋشىنىڭ پەرزەنتى. سوعىس ارداگەرى, قالامگەر كەمەل توقاەۆ كوپ زامانداستارى سياقتى ۋاقىت كەرۋەنىنە ىلەسىپ, ۇرانداتقان, جالاۋلاتقان, قالاماقى مەن قوشەمەت-ماراپاتقا كەڭىنەن كەنەلىپ جاتقان شوعىردان بولەكتەنىپ, ءوز جولىمەن ءجۇرىپ, ءوز تاقىرىبىن قاۋزاپ, قازاق شىتىرمان وقيعالى شىعارماشىلىعىنىڭ كوش باسىندا تۇردى. بۇل جانر ارقىلى قانشا تىرىسساڭ دا, قوعام مەن كوسەمدەردى كوككە كوتەرۋدىڭ ەش قيسىنى كەلمەيتىنى تۇسىنىكتى. سوندىقتان دا ول كىسى – ءوز جولىمەن وقشاۋ ءجۇرىپ, ۇلتىنا قىمبات مۇرا قالدىرعان, قادىرىن كەمىتپەگەن, ەڭسەسىن تۇسىرمەگەن, قىسقاسى, قازاقتىڭ اسىل قاسيەتتەرىن بويىنا ءسىڭىرىپ, ونى ءومىر ءسۇرۋ قاعيداسىمەن كورسەتە بىلگەن قۋاتتى قالامگەر.
كەڭەستىك كەزەڭنىڭ بارشا اۋىرتپالىق, قيىندىعىن, تاپشىلىعىن باستان وتكەرگەن وتباسىنان شىعىپ, قان مايداندا وت كەشكەن وسىنداي بىرەگەي دە بىرتوعا جازۋشىنىڭ (ول كىسى ءتۇرلى مەملەكەتتىك ورگانداردا قىزمەت اتقارعان ادەبي ينتەلليگەنتسيادان تىس ورتادا دا بەلگىلى بولعان) پەرزەنتى قىزىل يمپەريا ورتالىعى – ماسكەۋدىڭ ەڭ بەدەلدى ديپلوماتيالىق وقۋ ورنىن ءتامامداپ, كەڭەستەر وداعى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ورتالىق اپپاراتىنا قىزمەتكە الىنۋىنىڭ ءوزى قازاق بالاسى ءۇشىن سول زاماندا ۇلكەن جەتىستىك ەدى. سوندىقتان دا ەلباسىنىڭ كسرو-نىڭ قىتايداعى ەلشىلىگىندە لاۋازىمدى قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن قاسىم-جومارت توقاەۆتى ەلگە شاقىرۋى كورەگەن شەشىم بولعاندىعىن ءومىر كورسەتتى.
شيرەك عاسىردان استام ەلىمىزدىڭ باس باسىلىمىندا ەڭبەك ەتكەن سوڭ ءبىز دە قايراتكەر قىزمەتىنە قاتىستى ەداۋىر قالام تارتىپپىز.
«توسىننان ءتىس جارا بەرمەيتىن توماعا-تۇيىق ديپلومات قاسىم-جومارت توقاەۆ كومانداسىن جۇرت بۇرىنعىلارمەن سالىستىرعاندا ءيمانجۇزدى ۇكىمەت دەپ قابىلدادى. سەبەبى ونىڭ قۇرامىندا ءبارىن تەك اقشامەن, تۇپكى پايدامەن عانا ەسەپتەيتىن بيزنەستەن كەلگەن جاستار ازايعان ەدى» دەگەن ەكەنبىز كەزىندە.
«وسىدان تۋرا 100 كۇن بۇرىن, ياعني وتكەن جىلدىڭ 12 قازانىندا ءتورتىنشى ۇكىمەت تىزگىنىن قولىنا العان 47 جاسار ديپلومات قاسىم-جومارت توقاەۆ شۇعىل اتقاراتىن, كەتەۋى كەتكەن, كۇرمەۋى كوپ جايلار دا از ەمەس ەدى. ەڭ ۇلكەن مىندەت الدىڭعى ءۇش پرەمەردىڭ قاتەلىگىن قايتالاماي, سولار مۇراعا قالدىرعان «مينالارىن» زالالسىزداندىرىپ, داعدارىستان از شىعىنمەن ءارى جىلدام شىعۋ جولىن تابۋ ەدى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ دابىرا مەن شۋدان, بوس سوزدەن جانە «جارقىن» باستامالاردان ناقتى ىسكە كوشەتىن مەزگىل جەتكەنىن اڭعارتتى. ونىڭ كومانداسىندا كورگەن-بىلگەنى بار, وبال-ساۋاپتى بىلەتىن يمانجۇزدىلەر از ەمەس.
ءجۇز كۇن – جۇرت ءسۇيسىنىپ باعا بەرەتىندەي ءىس تىندىرا قوياتىن مەرزىم ەمەس. ءايتسە دە, توقاەۆ ۇكىمەتىنىڭ العاشقى قادامىندا ەلدىڭ ءىشى جىليتىنداي ارەكەتتەر كورىنىس بەردى. قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەت باسىنا كەلگەلى ەل ەكونوميكاسىندا تۇراقتىلىق سيپات اڭعارىلا باستادى. وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا جالپى ءونىم ءوندىرۋ 1 پايىزعا, ال ءوندىرىس كولەمىن ارتتىرۋ 1,8 پايىزعا وسسە, بيىلعى جىلى بۇل كورسەتكىشتەر تيىسىنشە 3 جانە 4 پايىزعا جەتپەك.
ۇكىمەت باسشىسى توقاەۆ مينيسترلەردى بەتالدى باعدارلاما ءتۇزىپ جانە ونى ءجون-جوسىقسىز ناسيحاتتاپ, پوپۋليزممەن اينالىسۋعا تىيىم سالدى» دەپ جازىپپىز «ەگەمەن قازاقستاننىڭ» 2000 جىلعى 22 قاڭتار كۇنگى نومىرىندە.
تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى ەلگە وڭاي سوققان جوق, قىزىل يمپەريا ىدىراپ, ەكونوميكالىق بايلانىستار ءۇزىلدى, مۇناي باعاسى تومەن, ينۆەستور كەم, ونىڭ ۇستىنە 1998 جىلى ازيا ەلدەرىندە ورىن العان داعدارىس اسەرى الەمگە جايىلا باستاعان ەدى. سوندىقتان دا 1999 جىلى ۇكىمەت تىزگىنىن ۇستاعان توقاەۆ ءۇشىن سىن ساتتەر, سىناقتار از بولمادى. اۋىر جاعدايدا بەل شەشپەي جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلدى. سول كەزدەردى قايتا ساراپتايتىن بولساق, 2000 جىلدان باستاپ ەلىمىزدىڭ جالپى ىشكى ءونىمى وسە باستادى. ماسەلەن, ءجىو 1999 جىلى 2,7 پايىز بولسا, 2000 جىلى – 9,8 پايىز, 2001 جىلى – 13,5 پايىز, ال 2002 جىلى 9,8 پايىزدى قۇرادى.
جالپى العاندا, توقاەۆ ۇكىمەتى ەلباسى تاپسىرماسىمەن بۇرىنعى كسرو كەڭىستىگىندە بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەكى ءورشىل ستراتەگيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرا باستادى. ءبىرىنشىسى – استانانى الماتىدان كوشىرىپ, جاڭا زاماناۋي قالا سالۋ. ەكىنشىسى – مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ.
توقاەۆ ۇكىمەتى «قازاقستان-2030» ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوستى. 1999-2002 جىلدارعا ارنالعان بىرقاتار زاڭنامالىق تۇزەتۋلەردى ەنگىزۋ ناتيجەسىندە ستراتەگيالىق جوسپارلاۋدىڭ جاڭا تاسىلدەرى نەگىزىندە مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسى قايتا قۇرىلدى.
ۇكىمەت ەلدەگى ينۆەستيتسيانى دامىتۋ ءۇشىن ەلباسى تاپسىرماسىمەن شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن قارىم-قاتىناستارىن نىعايتتى. وسىنىڭ ارقاسىندا ەل ەكونوميكاسى ەداۋىر ەڭسەسىن تىكتەپ, جاڭا كەزەڭگە قادام باستادى. مۇندا توقاەۆتىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بولعان كەزىندەگى حالىقارالىق تاجىريبەسى كوپ پايدا بەردى دەپ ويلايمىز. 2000 جىلعا قاراي ەل ەكونوميكاسىنا 15 ميللياردتان استام اقش دوللارىن تارتۋعا مۇمكىندىك تۋدى, ال قازاقستان ءوزى سەنىمدى جانە تابىستى ينۆەستيتسيالىق سەرىكتەس رەتىندە قالىپتاستى. مۇندا, ارينە, ديپلومات قايراتكەر ق.توقاەۆتىڭ ۇلەسى دە وراسان.
توقاەۆ ۇكىمەت باسشىسى بولعان شاعىندا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر, ساياسي جانە اكىمشىلىكتەردە قاراپايىم قىزمەتشىلەر سانى ارتتى. مەملەكەتتە بىرقاتار جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلا باستادى. سونىمەن قاتار حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ جۇيەسى جەتىلدىرىلدى. ۇكىمەت حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىن قولداۋدى, كەدەيشىلىكپەن جانە جۇمىسسىزدىقپەن كۇرەسۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋعا بەلسەنە كىرىستى. سول كەزدە رەسپۋبليكانىڭ «بىرىككەن» مەملەكەتتەن جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىنە كوشۋى باستالدى (1998 جىلعى 1 قاڭتاردا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى» جاڭا زاڭ قابىلداندى).
قورىتا ايتقاندا, توقاەۆ ۇكىمەت تىزگىنىن ۇستاعان ءۇش جىل بارىسىندا قازاقستان كەڭەستىك داۋىردەن كەيىنگى جاڭا مەملەكەتتىك جۇيەنىڭ كونتۋرىن, سۇلباسىن قايتا قۇردى. قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءتۇرلى قيىنشىلىقتار قوس وكپەدەن قىسىپ تۇرعان سىن ساتتە ءۇش جىل ۇكىمەت تىزگىنىن بايىپپەن ۇستاپ, ەل ەكونوميكاسىنىڭ قۇرىلىمى مەن ديناميكاسىن وزگەرتىپ, العا جىلجىتىپ, ۇلكەن تاجىريبە جيناقتاۋى قازىرگىدەي ساتتە ونىڭ قاي بيىكتى دە ەركىن ەڭسەرەتىنىنە ەل سەنىمىن ارتتىرا تۇسەدى.
توقاەۆ فەنومەنى نەدە دەپ ويلار بولساق, ول كىسى – جاسى الپىستى ەڭسەرسە دە جاڭا بۋىننىڭ, جاڭا جۇيەنىڭ ادامى. قىرىققا جەتپەي قارتايعاندار قانشاما ارامىزدا. نەگە جاڭا بۋىن؟ سەبەبى جاڭاشا ويلايدى, باياعى كەڭەستەن مۇرا بولىپ قالعان «ۇستەل ءبارىن شەشەدى» دەگەن اكىمشىل-ءامىرشىل ءجۇيەنىڭ وكتەمدىك اۋرۋىنا شالدىقپاعان. قانشا ۇلكەن لاۋازىمدى قىزمەتتەردە جۇرسە دە ول كىسىنىڭ ۇستەل توقپاقتاپ, بىرەۋدىڭ جەر-جەبىرىنە جەتىپ وتىرعانىن كورگەن, ەستىگەن ەمەسپىز. اتا-انا تاربيەسى مەن ديپلوماتيالىق ورتا جانە بۇعان قوسا ول كىسىنىڭ كومسومول, پارتيا شەكپەنىن جامىلماۋى ءارى شەتەلدەردەگى بيلىك بۋىندارىنىڭ قۇرىلىمىن جەتىك ءبىلۋى وسىعان اسەر ەتكەن شىعار دەگەن ويدامىز. ەلىمىزدەگى ەكىنشى لاۋازىمدى تۇلعا – سەنات توراعاسى قىزمەتىندە ءجۇرىپ ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا كۇن سايىن دەرلىك ەلدەگى تەلەارنالار, ۇلتتىق باسىلىمداردا جىلت ەتكەن جاڭالىقتارعا, وزەكتى, توسىن وي ايتقان قاراپايىم شىعارماشىلىق ادامدارىنا ءوز پىكىرىن ءبىلدىرۋى, قوعامدىق رەزونانس العان وقيعالارعا بايلانىستى ءتىپتى شەتەلدىك ارنالارعا ەلدەگى ساياسي جاعدايعا قاتىستى وزىندىك باعا بەرۋى, كوپكە ىلەسىپ كەتپەي ءوز كوزقاراسىنان اينىماۋى – توسىن جايت. كەڭەس داۋىرىندە مۇنداي لاۋازىمدى كىسىلەردەن جىلى ءسوز, كوپشىلىككە ۇقسامايتىن پارتيا باعىتىنان بولەك وزىندىك پىكىر, تىڭ ۇسىنىس ەستۋ تۇرماق, جانىنا جاقىنداۋ مۇمكىن ەمەس ەدى.
قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ەل پرەزيدەنتى قىزمەتىن اتقارۋعا كىرىسكەن العاشقى كۇندەرى-اق حالىققا كابينەتىنىڭ نە قىمبات كولىگىنىڭ تەرەزەسىنەن قارايتىن ۇلىقتاردى الەۋمەتتىك جەلىلەرگە جەكە تىركەلىپ, جەرگە ءتۇسۋ قاجەت ەكەنىن, ولاردىڭ مۇڭ-مۇقتاجىنا ۇدايى نازار اۋدارىپ, ەل ورتاسىنا بارىپ جەدەل شەشىپ وتىرۋدى تاپسىردى. جىل سايىن ءبىر رەت ەل الدىنا شىعىپ, شوۋ-سپەكتاكل سياقتى ەسەپ بەرۋدى دوعارىپ, كۇندەلىكتى شارۋامەن اينالىسۋدى, حالىقپەن تىعىز جۇمىس ىستەۋدى جۇكتەدى. بىلايشا ايتقاندا, بيلىك پەن بۇقارانىڭ اراسىنداعى الشاقتىقتى جويۋعا قادام جاساۋدا. ايتپەسە, بىزدە اكىم مەن سوت, پروكۋرور مەن مينيستر حالىقپەن ەكى اراعا قات-قابات قورعان سالىپ تاستاعانى جاسىرىن ەمەس. ولاردىڭ كەڭسەسىنە كىرۋ, كەڭەس سۇراۋ قيىننىڭ قيىنىنا اينالعان. «اۋلەكى بي ات ۇستىنەن بيلىك ايتار» دەگەن ماقال حالقىمىزدا ەجەلدەن بار.
جەمقورلىق تا بيلىك بۋىندارىن كەڭ جايلاپ العان. ادىلەت ىزدەپ, ۇلىقتارعا ءوزى دە, ءسوزى دە جەتە الماي قان قۇسىپ جۇرگەندەر كوپ بولعان, ءالى دە بار. سوندىقتان دا جاڭا باسشى توقاەۆ «مەنىڭ تۇسىنىگىمدەگى ادىلەتتىك – زاڭنىڭ سالتانات قۇرۋى. مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەر دە, قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى دە, بارلىعى دا زاڭعا باعىنۋى كەرەك. سونداي-اق زاڭدى ەلىمىزدىڭ ازاماتتارى دا ساقتاۋى قاجەت. زاڭ بارىنە بىردەي!» دەپ قاداپ ايتتى. مۇنىسى «بايلىق نە كەرەك, ادالدان جيماساڭ, بيلىك نە كەرەك, ادىلدىك قۇرماساڭ» دەگەن حالىق دانالىعىمەن ۇيلەسىپ جاتىر.
ساباقتاستىقتى ۇزبەي دامىتا وتىرىپ, ادىلەت جولىنان جاڭىلماي, ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ۇلىقتاۋ ارقىلى ىلگەرىلەۋدى ەڭ باستى ماقساتتارى ەتىپ العان قاسىم-جومارت توقاەۆ جوعارى بيلىككە كەلە سالا اينالاسىنا قالىڭ قازاق ورتاسىنان شىققان, ەلدەن تامىرىن ۇزبەگەن, ۇلتتىڭ تىنىسىنان حابارى جانە جۇرتقا ايتارى بار قايراتكەرلەردى توپتاستىرۋى دا ۇلكەن ءۇمىت كۇتتىرەدى. قازىرگى قوعام الدىنداعى ەڭ ۇلكەن ماسەلە – الدىمەن جەتەكشى, نەگىزگى كۇش – قازاق ۇلتىنىڭ رۋحىن, ەڭسەسىن كوتەرۋ, بويىن تىكتەۋ دەپ تۇسىنەمىز.
ەڭ اۋەلى ءسوز بولعان دەپ باستالادى ەكەن قاسيەتتى كىتاپتار. ءيا, اسىل سوزدەن كىتاپ تۋادى. قالامگەر-ءجۋرناليستىڭ پەرزەنتى ق.توقاەۆ قاي قىزمەتتە جۇرسە دە قولىنان قالامىن تاستاماي, تالاي كىتاپتار تۋىنداعان. «ولەڭ شىركىن – وسەكشى, سىرىڭدى اشار» دەپ ۇلى اباي ايتقانداي, جانى, جۇرەگى, ساناسى, قولى تازا ادام بولماسا, ۇلكەن قايراتكەرلەر اق قاعازعا سىرىن اشا بەرمەيدى. ق.توقاەۆتىڭ 2007 جىلى جارىق كورگەن «جارىق پەن كولەڭكە» ساياسي ديپلوماتيالىق مەمۋارى – ەلباسى باسشىلىعىمەن جۇرگىزىلگەن قازاقستان سىرتقى ساياساتىنىڭ شەجىرەسى. ديپلوماتيا سياقتى كۇردەلى دە نازىك سالانىڭ بارلىق قالتارىستارى, حاتتاماعا ەنبەي قالعان قۇپيالارى قامتىلعان قۇندى دۇنيە. جالپى, ق.توقاەۆ – اتا-اناسىنىڭ كەڭەسى جانە قامقورلىعىمەن ءوز ماماندىعىن دۇرىس تاڭداپ, ونى ىجداعاتتىلىقپەن يگەرىپ, مەڭگەرىپ, جەتىلدىرىپ, دامىتىپ, سول ماماندىعىنىڭ شىڭىنا جەتكەن تۇلعا. ءتاۋەلسىزدىك جىلدارىندا قازاقستان, اسىرەسە سىرتقى ساياساتتا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتتى, شەكاراسىن تۇگەل شەگەندەپ الدى. مۇندا شيرەك عاسىر سىرتقى ساياسات تىزگىنىن ۇستاعان ق.كەمەلۇلىنىڭ قولتاڭباسى ايقىن. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى لاۋازىمدى قىزمەتىن اتقارىپ, قازاق اراسىنان العاش رەت الەمدىك ديپلوماتيا شىڭىنا جەتكەن دە وسى كىسى.
ال ەندى «اكەم تۋرالى تولعانىسىندا» مىناداي جولدار بار: «اكەي ءۇشىن وتان دەگەن ۇعىم بارىنەن جوعارى تۇراتىن, مەن اكەمدى تۇلعا, ەلىن, جەرىن ءسۇيىپ وتكەن ناعىز ازامات رەتىندە ماڭگىلىك سىيلاپ وتەمىن, اكە-شەشەمىزدىڭ ۇلاعاتى شىن مانىندە ءبىزدىڭ كەيىنگى تاعدىر جولىمىزدى انىقتاپ بەردى, اتا-انامىزدىڭ بويىمىزعا سىڭىرگەن ەڭ بيىك قاسيەتتەرىن ەندى ءوز بالالارىمىزعا بەرۋگە تىرىسامىز». «كەشەگىسىز بۇگىن جوق. سوندىقتان دا وتكەنگە قۇرمەتپەن قاراۋىمىز كەرەك. ءومىر قانشالىقتى وزگەرىپ, ادام ساناسى ساپالىق تۇرعىدان جاڭعىردى دەگەنمەن, ءبىزدىڭ وتكەنىمىز – اكەلەرىمىزدىڭ كۇش-جىگەرىمەن, اقىل-پاراساتىمەن جاسالعان رۋحاني بايلىق, دەمەك, ونى مانسۇقتاۋعا مۇلدە بولمايدى» دەگەن پىكىرىن جەتكىزدى.
وتان وتباسىنان باستالادى, وسكەن ورتاسىنىڭ, وتكەن كۇندەرىنىڭ, اتا-اناسىنىڭ قادىر-قاسيەتىن بىلگەن پەرزەنت – ۇلى ەلدىڭ بۇگىنىن دۇرىس, شىنايى تارازىلاپ, ەرتەڭىن ۇلىقتايتىن قايراتكەر ەكەنىنە كۇمانىمىز جوق.
«ۇلى تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋ ءۇشىن تاريحي فاكتورلار مەن جاعدايلاردىڭ بولۋى ازدىق ەتەدى. ەل مەن دۇنيە ءجۇزى الدىندا تۇرعان كۇردەلى دە جاۋاپتى مىندەتتەردى ورىنداۋعا قاجەتتى ەرەكشە قاسيەتتەرگە يە ءبىرتۋار تۇلعا بولۋى كەرەك. ونداي ادام باتىل دا جىگەرلى, قايتپاس قايسار دا ءپرينتسيپتى, ءادىل دە وجەت بولۋعا ءتيىس» دەپ جازىپتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ءبىر ماقالاسىندا.
وسىنداي ەلدىك قاسيەتتەر كەمەلۇلىنىڭ بويىنان دا تابىلاتىنىن ۋاقىت دالەلدەيتىنىنە سەنىم زور… وزگە ەلدەرمەن يىق تەڭەستىرگەندە مەملەكەتتىڭ عانا ەمەس, ونىڭ باسشىسىنىڭ دا ەڭسەسى بيىك, ءجۇزى جارقىن, تۇلعاسى تازا, كەڭەسى كەمەل بولىپ تۇرعانى جاراسىمدى عوي…
