بۇرىنعىداي كيىز ءۇي جاۋىپ, سىرماق تىگىپ, كيىم, توسەنىش رەتىندە قولدانباعاننان كەيىن ەل اراسىندا ءجۇن ساباپ, كيىز باساتىن شەبەر ايەلدەر دە ازايدى. «وتىرساڭ قىلشىعى ۇستىڭە جابىسادى» دەپ سىرماقتى ۇيدە توسەمەيتىن بولدىق, ونىڭ ورنىنا حيميالىق تالشىقتان جاسالعان بۇيىمداردى كەڭىنەن قولداناتىن داۋىرگە كەلدىك.
قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن دە ۇلتتىق ءوندىرىسىمىزدىڭ ءبىر سالاسى سانالاتىن كيىز مادەنيەتىنە ءمان بەرىلگەن جوق. كونە كيىز بۇيىمدار مۇراجايلاردىڭ قىمبات مۇلكىنە اينالسا, كيىزدەن جاسالعان وسى زامانعى ۇلگىدەگى بۇيىمداردى كورشى ەلدەردەن ساتىپ الاتىن دەڭگەيگە جەتتىك. مىنە, وسى ءبىر كەمشىلىكتى ەرتە بايقاعان قازاق ايەلدەرى سوڭعى جىلدارى كيىزدەن جاسالعان ونىمدەردى نارىققا شىعارىپ, ءبىر جاعىنان وتباسى كىرىسىن مولايتسا, ەكىنشى جاعىنان ۇلتتىق قولونەردى ناسيحاتتاپ ءجۇر. سولاردىڭ ءبىرى – گۇلبارشىن ماتنيازوۆا.
قاراعاندى وبلىسىنىڭ وساكاروۆكا اۋدانى وزەرنوە اۋىلىندا جۇمىسسىز ايەلدەردىڭ باسىن قوسىپ شەبەرحانا اشقان ونىمەن ءبىز استاناداعى ەكىنشى شەبەرحاناسى – «باقىتتى وتباسىندا» اڭگىمەلەسىپ قايتتىق.
«اكە كورگەن وق جونار, شەشە كورگەن تون پىشەر» دەگەندەي, گۇلبارشىن بالا كۇنىنەن تىگىنشىلىك ونەرگە بەيىم بولىپتى. 3-سىنىپ وقىپ جۇرگەن كەزىندە ءوز كويلەگىن ءوزى تىگىپ كيگەن ونى اۋىلداستارى «تىگىنشى قىز» دەپ اتاپ كەتىپتى.
2001 جىلى اتاجۇرتقا ورالعان ول كيىزدەن كيىم-كەشەك, قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋ ويىنا قالاي كەلگەنىن بىلايشا باياندادى.
«ءبىز كوشىپ كەلگەن جىلى الماتىداعى مۋزەيدە حالىقارالىق كورمە ءوتتى. كورمەگە قاتىسقان شەبەرلەردىڭ اراسىندا قازاقستاندىقتار ساناۋلى بولدى, اسىرەسە كيىزدەن بۇيىم جاسايتىن شەبەرلەردىڭ ءبارى قىرعىزستاننان كەلىپتى. بۇل جاعداي ماعان ءبىراز وي سالدى. شىنىمدى ايتايىن, نامىستاندىم. «نەگە قازاقتا جۇننەن, كيىزدەن ءونىم شىعاراتىن شەبەرلەر جوق؟ ءبىز دە كۇنى كەشەگە دەيىن كيىزدى, جۇننەن جاسالعان بۇيىمداردى تۇتىنىپ كەلگەن حالىقتىڭ بالاسى ەدىك قوي, وسى ءبىر بەكزات ونەرىمىزدەن قاراپ وتىرىپ كوز جازىپ قالامىز با؟» دەگەن وي مازالاي بەردى دە, بىرەر جىل دايىندالىپ الىپ, 2006 جىلدان باستاپ كيىزدەن, جۇننەن ەستەلىك بۇيىمدار جاساۋعا كىرىستىم. مەنىڭ جۇمىسىم وسىلاي باستالدى» دەيدى گۇلبارشىن ماتنيازوۆا.
وسىلايشا ءوز كاسىبىن ەستەلىك بۇيىمدار جاساۋدان باستاعان قاراپايىم قازاق ايەلى كيىزدەن اياق قاپ, شىنى قاپ, سومكە, ءاميان جاساپتى.
«ول كەزدە تاراز قالاسىندا ءجۇن فابريكاسى بار ەكەنىن بىلگەن جوقپىن. كۇزەم كەزىندە اۋىل-اۋىلدى ارالاپ, ءجۇن جيىپ اكەلىپ, تۋلاققا سالىپ ساباپ, تازالاپ جۋىپ, ءوز قاجەتىمە پايدالاندىم. بىراق قويدىڭ شۋاش ءيىسى بار جۇنمەن الىسۋ وڭاي بولعان جوق» دەيدى ول.
قازاق حالقى كيىزدەن كيىز بايپاق, باس كيىم, كەبەنەك, كەرە قاپ سياقتى بۇيىمدار جاساپ كيگەنىن وي ەلەگىنەن وتكىزگەن گۇلبارشىن بىردە كيىزدەن 20 پالتو تىگىپتى.
«20 پالتونى تىگىپ بولعانشا جاز شىعىپ كەتتى دە, شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا كيىز پالتونى كىم الادى دەپ ويلادىم. بىراق سوندا دا جۇرتتىڭ كوزى ۇيرەنسىن دەگەن ويمەن كورمەلەرگە, جارمەڭكەلەرگە اپارىپ ءجۇردىم. ەشكىم الماي قويدى. بىراق ساتىنە باسقاندا شىلدە ايىندا وتكەن ءبىر كورمەدە الارماندار 20 پالتومدى تالاسىپ ساتىپ الىپ كەتتى. دەنى – اقش, فرانتسيا, گەرمانيا سىندى ەلدەردەن كەلگەن شەتەلدىكتەر» دەدى گۇلبارشىن.
گۇلبارشىن ماتنيازوۆا 2019 جىلى قاراعاندى وبلىسىنا كوشىپ كەلىپ, ءوزى ىرگە تەپكەن اۋىلداعى جۇمىسسىز ايەلدەردىڭ بىرنەشەۋىنىڭ باسىن قوسىپ, العاشقى شەبەرحاناسىن اشىپتى. ول ارادا قازىر 4-5 ايەل جۇمىس ىستەيدى, تەكەمەت, ءار ءتۇرلى كيىم-كەشەك ءوندىرىپ, ولار دا تابىس تاۋىپ وتىر.
2022 جىلى استانا قالاسىندا جۇمىسسىز ايەلدەرگە قولداۋ كورسەتۋ جانە تەحنيكالىق جاقتان تاربيەلەۋ ماقساتىندا «باقىتتى وتباسى» ورتالىعى اشىلعان بولاتىن. جاڭا ورتالىقتى قۇرۋداعى ماقسات – كوپبالالى, ومىردە قيىن جاعدايعا تاپ بولعان, جالعىزباستى جانە ەرەكشە بالا تاربيەلەپ وتىرعان انالارعا قولداۋ كورسەتۋ. مىنە, وسى ورتالىقتىڭ شاقىرۋىمەن باس قالاعا كەلىپ, بولىمشە شەبەرحاناسىن اشقان گۇلبارشىن قازىرگە دەيىن 50-60 شاكىرت تاربيەلەپ ۇلگەرىپتى.
«شاكىرتتەرىمنىڭ كوبى – كوپبالالى انالار, جۇمىسسىز ايەلدەر. ولار اقىسىز ونەر ۇيرەنەدى, اراسىندا ءوز كاسىبىن اشىپ جاتقاندار دا, ۇيرەنگەن ونەرىن وتباسىندا جالعاستىرىپ, قوسىمشا تابىس تاۋىپ جاتقاندارى دا كوپ» دەيدى گۇلبارشىن.
ايتۋىنشا, كيىزدىڭ ەمدىك قاسيەتى عىلىمي تۇرعىدان ءالى دالەلدەنبەسە دە, ونىڭ دەنساۋلىققا پايدالى قاسيەتى باسىم.
«كيىز – سۋىق ءتيىپ, بۋىن قاقساۋ اۋرۋىنا دۋشار بولعاندارعا تاپتىرمايتىن ەم. استىنا كيىز توسەيتىن ادامداردا بەل, ومىرتقالارىنا شەرشەۋ ءوسۋ, قۋىق ءتۇبى بەزىنىڭ قابىنۋ سىرقاتى بولمايدى. جالپى كيىزدىڭ ادام دەنەسىنە جاعىمدى اسەرى وتە كوپ. مي قان تامىرى جۇگىنىپ (ينسۋلت), ساۋساقتارى قيسايىپ, ينە ۇستاي الماي قالعان ءبىر ايەل ءبىزدىڭ شەبەرحانامىزعا كەلىپ, جۇنمەن اينالىسقاندا ء(جۇن تارتۋ, كيىز ۇيقالاۋ) ون شاقتى كۇننەن كەيىن ساۋساقتارى قالپىنا كەلگەنىن كوزىم كوردى» دەدى گۇلبارشىن ماتنيازوۆا كيزدىڭ ەمدىك قاسيەتىن العا تارتىپ.
اتا ءداستۇردى ارداقتاپ, كيىز مادەنيەتىنىڭ قايتا جاڭعىرىپ, ودان زاماناۋي ۇلگىدەگى بۇيىمدار تىگىپ, قازاق ايەلدەرىنىڭ كاسىپتەنۋىنە مۇمكىندىك جاساعان گۇلبارشىن ماتنيازوۆانىڭ ەڭبەگى – كوپكە ۇلگى.
