ەلوردادا بيىل 12 جەردە كومىر ساتىلادى. كومىر باعاسىنىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋ ماقساتىندا كومىر ساتۋشى كومپانيالارمەن الدىن الا كەلىسىم جاساسقان قالا اكىمدىگى قىركۇيەك ايىندا باس قالا تۇرعىندارىنا كومىردى ەرتەرەك ساتىپ الۋدى ەسكەرتكەن ەدى. بۇل حابارلاندىرۋدىڭ باق بەتتەرىندە جاريالانىپ, جۇرت قۇلاعىنا جەتكەنىنە دە ءبىر ايعا تايادى. بىراق سودان بەرى ءبىر اي ۋاقىت وتسە دە, ەلوردادا تۇرعىندارىنىڭ كوبى ءالى كومىر ساتىپ الا الماي ءجۇر.
ءبىز كەزدەسكەن كومىر ساتۋشىلار «ۆاگونمەن اكەلگەن كومىر ءاپ-ساتتە تاۋسىلىپ, جۇرتقا جەتكىزە الماي جاتىرمىز» دەگەن ءۋاج ايتسا, كومىر ساتاتىن ورىنداردىڭ الدىندا كەزەك كۇتىپ تۇرعان تۇتىنۋشىلار قالادا كومىر ساتىپ الۋدىڭ قيىنداپ كەتكەنىن جەتكىزدى. «كەشە كەشتە كەلگەمىز. تۇنىمەن كەزەكە تۇرىپ, بۇگىن تاڭەرتەڭ ساعات 10-دا ءبىر كاماز كومىردى ازەر الدىق. ونىڭ ۇستىنە, ءبىر ادامعا 5 توننادان ارتىق ساتپايدى ەكەن» دەيدى قوياندى اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ادالبەك. «كومىر الۋعا جەكسەنبى كۇنى تۇستە كەلىپ كەزەككە تۇرعانمىن, تۇندە كولىگىممەن سول ارادا قونىپ شىقتىم. مىنە, ساعات 11-دەن استى. كومىر ءالى كەلگەن جوق. كومىر تيەگەن ۆاگوندار قاشان كەلەتىنى بەلگىسىز» دەيدى دۇيسەنبى كۇنى ساعات 4-تە بىزگە حابارلاسقان شاريزادا ەسىمدى ازامات.
ءبىز دە ەلوردا اكىمدىگى تاراتقان اقپارات بويىنشا, كومىر ساتاتىن بىرنەشە ورىنعا باردىق. كوبىندە كومىر جوق. سوسىن 109 ءنومىرى بويىنشا قۇرىلعان «جەدەل جەلىگە» حابارلاسساق, «ا.جۇبانوۆ كوشەسىندەگى كومىر ساتۋ ورىندا 104 توننا, ج.جاباەۆ كوشەسىندەگى كومىر ساتۋ ورىندا 400 توننا شۇباركول كومىرى بار» دەگەن مالىمەت بەردى. بارساق, جوق. سوعان قاراعاندا استانادا كومىر جەتىسپەي جاتقانىنان ءتيىستى ورىندار حابارسىز سەكىلدى. كەرەك دەسەڭىز, ساتۋشىلار كومىردىڭ قاشان كەلەتىنىن وزدەرى دە بىلمەيدى. «ءبىز تاپسىرىس بەردىك, بىراق ول قاشان اكەلىنەتىنىن ءبىز دە كەسىپ ايتا المايمىز. سوندىقتان ەرتەڭ كەلىپ كورىڭىز» دەپ شىعارىپ سالدى. تەك باس قالادا عانا ەمەس, شاھار توڭىرەگىندەگى اۋدان-اۋىلداردىڭ تۇرعىندارى دا كومىر ىزدەپ شاپقىلاپ ءجۇر. ءبىر قىزىعى, نۇر-سۇلتاندا شۇباركول كومىرىنىڭ باعاسى 13500 تەڭگە بولسا, نۇر-سۇلتاننان 30 شاقىرىم جەردەگى سوفيەۆكا اۋىلىندا اتالعان كومىردىڭ ءبىر تونناسى 23000 تەڭگە دەپ تۇر.
ەلوردادا كومىردىڭ جەتىسپەي جاتقانىنا ەلدەگى ديزەل تاپشىلىعى مەن ونىڭ باعاسىنىڭ قىمباتتىعى اسەر ەتكەنى كورىنىپ تۇر. ويتكەنى جانارماي قىمباتتاعالى بيىل باس قالامىزدا ۇلكەن-ۇلكەن جۇك كولىكتەرمەن كومىر اكەلەتىندەر مۇلدە ازايىپ, نەگىزىنەن, ۆاگوندار ارقىلى عانا تاسىمالدانىپ جاتىر. سوسىن دا جىلدا كومىر تاسيتىن كامازدارعا ۇيىندە وتىرىپ الدىن الا تاپسىرىس بەرىپ, ەسىك الدىنا اكەلتىپ ءتۇسىرىپ الاتىن تۇرعىندار ۆاگوندارمەن اكەلىنگەن كومىرلەر توگىلەتىن ورىنداردى جاعالاپ, كەزەككە تۇرىپ ءجۇر. ياعني, استانامىزدا كومىر جەتكىزۋ مەن قاۋىرت كەزەڭدەگى سۇرانىستىڭ سايكەسپەۋىنەن كومىردىڭ تاپشىلىعى تۋىنداپ وتىر. ويتكەنى كومىرگە باي ەلدىڭ باس قالاسى قارا وتىننان تارشىلىق كورەتىن باسقا سەبەپ جوق. سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە كومىر ءوندىرىسى ازايا باستاعانمەن, جىل سايىن وندىرەتىن كومىر ىشكى نارىقتا جەتىپ ارتىلادى. دەمەك, كومىر باعاسىنىڭ شارىقتاپ كەتۋىنىڭ الدىن الۋعا دەن قويۋمەن قاتار, كومىر ساتاتىن ورىنداردا كومىرمەن قامتاماسىز ەتۋگە باسا نازار اۋدارماسا, جۇرتتىڭ قىستىق وتىن دايىنداۋدان قينالاتىن ءتۇرى بار.
