2008 جىلدارى قىزمەتىن باستاپ 12 جىل بويى حالىقتىڭ اقشاسىن سورعان «L-كاپيتال» كومپانياسىنىڭ قۇرىعىنا ەلىمىزدە 400 مىڭنان استام ادام ءتۇسىپ, اتالعان كومپانيا حالىققا 10 ملرد تەڭگە شىعىن كەلتىرگەن. 2021 جىلدان باستاپ ميلليونداعان تەڭگەلەرىن قايتارا الماعان مىڭداعان ادامدار شۋ كوتەرىپ, ارىزدانىپ, كومپانيانىڭ جەكەلەگەن جەتەكشىلەرى بويىنشا تەرگەۋ باستالعان. الايدا بۇگىنگە دەيىن اقشاسىن قايتارا الماي جۇرگەن ازاماتتار ءالى دە بۇل كومپانيانىڭ ءىسى سوتقا جەتپەي, نەگىزگى سوت تالقىلاۋى باستالماي وتىرعانىنا الاڭداۋلى.
وسى كومپانياعا 2018 جىلى پاتەرىن ساتىپ, 50 مىڭ دوللارىن سالعان ينديرا باتىربەكوۆا سەنىمىنە كىرىپ, سوڭىنان قالماي قويعان جاقىن كورشىسىنە سەنگەنىن ايتادى.
– قىزدارىمىز بىرگە وسكەن جانار دەگەن جاقىن كورشىم ەدى. وسى تۋرالى ايتا باستادى اقىرىنداپ. باسىندا ءمان بەرگەن جوقپىن. پاكەتتەرى بار, اكتسياسىن ساتىپ الساڭ بالالارىڭ ءوسىپ كەلە جاتىر عوي, كوبەيتىپ الاسىڭ دەپ قويمادى. مەندە اقشا بار ەكەنىن بىلەدى. تۇرمىسىم جامان بولعان جوق. سودان باسىندا ايىنا 20 مىڭ تەڭگەدەن قۇيىپ تۇراتىن پاكەتىن اشتىم. ءۇيدى كەڭەيتەم دەپ پاتەر ساتقالى جۇرگەنىمدى ەستىپ العان الگى كورشىم تاعى قاسىمنان شىقپادى. دوللارمەن سالساڭ, بىرنەشە ەسەلەپ قايتاراسىڭ دەدى. «مەن دە سويتكەنمىن, مىنە, قازىر جاعدايىم وتە جاقسى» دەپ, قايتا-قايتا ميىما قۇيا بەردى. ءتىپتى كەيدە ونى كورسەم قاشاتىن بولدىم. اقىرى اينالدىرىپ, ءۇيىمدى ساتىپ, سالدىردى. ازىرگە ءبىر جىلداي پاتەر جالداپ تۇرا تۇر دەدى. سەنىپ ۇيىنە قالاي اقشامدى اپارعانىمدى بىلمەي قالدىم. كەلىسىمشارتقا ارتىنان قول قويامىز دەدى دە, سودان اقىرى بەرمەدى. كورگەن سايىن, «جانار, نە بولدى, اقشا تۇر ما؟» دەسەم, «ءيا, تۇر, اراسىندا كەرەك بولسا شەتىنەن شەشىپ الا الاسىڭ» دەپ, سودان قىزىما وتا جاساۋ كەرەك بولىپ, 3 مىڭ دوللار شەشىپ الدىم. 2019 جىل ءوتىپ كەتتى. ءبىر جىلعا سالام, شەشىپ الام دەپ ەدىم, سەن كەلىسىمشارتتى تاعى ۇزارت, سوندا 30 پايىزبەن كوبەيتىپ الاسىڭ دەدى. كورشىم عوي دەپ سەندىم, مايىن تامىزىپ سويلەگەندە ابدەن سەندىرەدى. اقشامنىڭ وسكەنىن ءبىر قاعازدان كورسەتەدى, بولدى. سوسىن «قوي, مەن جۇمىسسىز ەدىم, جۇمىسقا كىرگىزشى سول كومپانياعا» دەدىم. جۇمىسقا كىردىم. سويتسەم, ولاردا «بارداك» 2018 جىلدىڭ اياعىندا-اق باستالعان ەكەن. بىراق وزدەرى كارانتين كەزىندە زاۋىت, فابريكالارىنىڭ جۇمىسى توقتاپ, سودان جۇمىس جۇرمەدى دەپ كەلتىرەدى. ال شىندىعىندا سول كەزدە ءىرى اقشا سالعاندار اقشانى شەشە باستاعان. سودان باسقا كەيىنگى كەلگەندەرگە اقشالارىن بەرە الماي باستاعان. ازعانتاي بەرىپ الداپ قويادى, كوپ اقشا سۇراساڭ جوق. سودان ادامداردىڭ ۋايىمى كۇشەيەدى. اقشا سۇرايتىنداردىڭ ۇزىن-سونار كەزەگى پايدا بولدى. مەنىڭ جۇمىسىم سونداي ادامداردىڭ ءتىزىمىن دايىنداپ, كەزەگىمەن اقشاسىن بەرۋ ەدى. الداپ-سۋلاپ ادامداردىڭ اقشاسىن باسقا باعدارلاماعا سالدىق دەپ اقشا بەرمەۋدىڭ جولىن ويلاستىرعانىن ىشىندە ءجۇرىپ ءبىلىپ, سوندا عانا ءبارىن ءتۇسىندىم. مەن سودان كەرىسىنشە الا الماي جۇرگەن ءبىراز ادامنىڭ اقشاسىن الىپ بەردىم, سودان ولارعا ۇناماي قالدىم. بىراق ءوز اقشامدى الا المادىم. كوپ بىلىقتارىن ءبىلىپ الدىم, بۇلار ناعىز قارجى پيراميداسى. زاۋىتتارىمىز بار دەپ جۇرگەنى كىشكەنتاي ءبىر تسەحتار ەكەن. ولار ۇلكەن تابىس اكەلمەيدى. سونشاما ادامدار قانشا اقشا سالىپ جاتىر, ول قارجىنى بۇلار نە وسىرمەيدى, نە وندىرمەيدى. ەڭ باسىندا تۇرعان, وسىنى اشقان ادام قازىر شەتەلدە قاشىپ ءجۇر. 12 جىلدان بەرى تامىرىن تەرەڭدەتىپ, بايلانىستارىن نىعايتىپ العان. ءيا سوت جوق, ءيا زاڭ جوق بۇلارعا, – دەيدى زارداپ شەگۋشى.
بىرنەشە باپپەن كومپانيانىڭ 6 جەتەكشى قىزمەتكەرىنە 2021 جىلدارى تەرگەۋ باستالادى, سونىڭ ءوزىن ارىزدانۋشىلار ارەڭ باستاتقان. ينديرا ءبىرىنشى بولىپ ارىز جازعان. سەبەبى قايتا-قايتا بارىپ, اقشاسىن قايتارا الماعان. ول سياقتى ادامدار كوبەيىپ, وزدەرى ۆاتساپ چات اشتى, بىرىگىپ ۇندەۋ جازدى. ءبىر وكىنىشتىسى, سوڭعىلارىن كومپانياعا تارتىپ, ءارى وزدەرىنىڭ اقشاسىن قايتارىپ الىپ ۇلگەرگەندەر بولەك توپ بولىپ, بۇلارعا قارسى شىعۋدا. كومپانياعا تۇسكەن قىرۋار اقشا بەرگەن ۋادەگە ساي ينۆەستيتسيالىق اينالىمعا تۇسپەگەن, ءبىرىنىڭ اقشاسىن بىرىنە بەرگەن, كوز قىلىپ كورسەتۋ ءۇشىن دايىنداعان ادامداردى شەتەلگە تەگىن اپارۋعا, تانىمال ونەر جۇلدىزدارى ارقىلى جارناما جاساتۋعا كەتكەن.
– جارناماعا جۇمساعان. بىرەۋدەن الىپ, بىرەۋگە بەرىپ وتىرعان, بولدى. سوتقا ءىس ءتۇستى, بىراق سۋديا اناۋسى جوق, مىناۋسى جوق دەپ قايتارىپ وتىر. نەگىزگى سوت تالقىلاۋى باستالماي وتىر. ءبىزدى سول قينايدى, ءۇش جىلدان بەرى كۇرەسىپ كەلەمىز. ءىستى دۇرىس جۇرگىزبەيدى. ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدى تىڭداعىسى كەلمەيدى. بىراق ءبىز ءالى دە قاراپ وتىرمايمىز, كۇرەستى جالعاستىرامىز, – دەيدى ينديرا.
وسى الاياق كومپانيانىڭ قۇرىعىنا تۇسكەن استانالىق اسىلىم مولدامۇراتوۆانىڭ ايتۋىنشا, بۇعان ونى نەمەرە اپكەسى تارتقان.
– اپكەم بۇرىننان وسى كومپانياعا كىر دەيتىن. كۇيەۋى, قىزى ۇشەۋى قوسىلىپ كىرىپ, ايىنا 20 مىڭنان سالىپ 3 جارىم جىلدا 1 ملن تەڭگە الىپتى. بانكتىڭ دەپوزيت پايىزىنان پايىزى جوعارى دەدى. ميلليون العاندارىن ءوز كوزىممەن كورسەم دە سالماي ءجۇردىم قاشىپ. ءبىر كۇنى اپكەم «سەنىڭ اتىڭنان شوت اشىپ, 20 مىڭ قۇيىپ باستادىم, ايتپەسە جۇرە بەرەسىڭ» دەدى. مەن 2017 جىلى قازان ايىندا كىردىم. ول كەزدە پيراميدا دەگەن اڭگىمە جوق. كارانتين كەزىندە «L-كاپيتال» قارجى پيراميداسى ەكەن, سالعاندار ءوز اقشاسىن الا الماي جاتىر ەكەن دەگەن سىبىس ەستىدىم. اپكەم ۇندەمەگەن سوڭ 2020 جىلدىڭ قاڭتارىنا دەيىن سالدىم دا توقتاتتىم, ول كەزدە سالعان اقشام 700 مىڭ تەڭگەدەي بولدى. الا المايتىنىمدى سول كەزدە ءتۇسىندىم. پيراميدا ەكەنىن بىلگەن ساتتەن سالما دەپ ايتپاعان اپكەمە قاتتى رەنجىدىم. ول كىسىنىڭ ۇپايى تۇگەل ەكەن, 2019 جىلى جازدا 5 ملن اقشاسىن العان. «كەيىن قايتارىپ بەرەدى ەكەن, ارىز جازدىق» دەدى, بىراق ناتيجە ءنول. كومپانيا قايتا اشىلسا, اقشانى الۋعا بولادى ەكەن دەگەندى دە ەستىدىك. مەن ارىزدانبادىم, سەبەبى اقشانى ەشكىم قايتارمايدى. سالا بەرەر مە ەدىم, بولاشاق كۇيەۋىم توقتاتا سال دەدى, سويتسەم ول زەرتتەپ, ءبارىن ءبىلىپتى, – دەيدى استانالىق تۇرعىن.
كومپانياعا 2016 جىلدارى ءۇيىن ساتىپ, 11 ملن تەڭگەسىن سالعان ايگەرىم بيتانوۆا دا – اقشاسىن قايتارا الماعان زارداپ شەگۋشىلەردىڭ ءبىرى. وعان كافەدە وتىرعاندا ءتۇر سيپاتى كەلىسكەن ادامدار كەلىپ, وسى كومپانياعا شاقىرادى. ايتقاندارىنا سەنگەن ول باسىندا 20 مىڭ تەڭگەدەن سالاتىن پاكەتىن اشادى. ماماندىعى ءانشى بولعاندىقتان, ونى شەتەلدەرگە كوشپەلى سەمينارلارىنا تەگىن اپارادى. ءسويتىپ سەنىمگە كىرىپ, ونىڭ پاتەرىن ساتاتىنىن ءبىلىپ, اقشاسىن وسىعان سالعىزادى.
– 9 دەڭگەي بار, سەمينارلارىندا بىرەۋلەر قىمبات ساعات, بىرەۋلەر ماشينا الىپ جاتادى. ارتىنان قانشا ادام اكەلگەنىنە قاراي سولاي ىنتالاندىرادى. ءۇش رەت شەتەلگە بارىپ كەلدىم. مەنى شاقىرعانى انشىلىگىم ءۇشىن دەپ ويلايتىنمىن. 8 ايدان كەيىن اقشامدى شەشىپ الدىم. كوپ ەمەس ەدى. قۇرىلىس, كولىك سالاسىندا ينۆەستيتسيا سالامىز دەپ, ءتۇرلى باعدارلامالارى بار ەكەنىن ايتاتىن. ءتۇرلى سىيلىقتار بار دەپ قىزىقتىراتىن. ايدىن دەگەن سپونسورىم ءۇيىمدى ساتقالى جۇرگەنىمدى بىلەتىن. سونى ەڭ دۇرىسى وسىندا سال دەپ كوندىرە باستادى. 11 ملن تەڭگەنى 30 ملن ەتىپ قايتارىپ الاسىڭ دەدى. 2 ملن تەڭگەسىن ازىرگە ءۇي جالداۋعا الىپ قالۋعا كەڭەس بەردى. ءسويتىپ, سالدىم. 2020 جىلدارى اقشادان قينالا باستاپ, شەشىپ الايىن دەسەم, كارانتينگە بايلانىستى زاۋىتتار جۇمىسى توقتاپ تۇر دەپ, كىشكەنە كۇتۋىمدى سۇرادى. ءبىر كەزدە مەن قايتا-قايتا سوعىپ, الا الماعاسىن كەڭسەلەرىنە بارىپ ايقاي شىعاردىم. ەكى بالام بار, جالعىزباستىمىن, ءۇي جالداپ قينالىپ كەتتىم دەدىم. سودان زورعا دەپ 900 مىڭ تەڭگە شىعارتىپ الدىم. سويتسەم, 2021 جىلى اقپاندا كومپانياعا ادامدار ارىزدانا باستاعان ەكەن, – دەيدى ول.
كومپانيانىڭ اگەنتتەرى, ديرەكتورلارى ەلدىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندە حالىقتى الداپ, اقشا سالعىزۋمەن اينالىسقان. ولاردىڭ قاتارىنا مۇعالىمدەر, مەكتەپ ديرەكتورلارى, دارىگەرلەر, اسكەري قىزمەتكەرلەر دە ءوتىپ, اقشاسىن سالىپ, جاقىندارىن وسىعان تارتقان.
P.S: پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ جولداۋلارى مەن ماڭىزدى وتىرىستاردا قارجى پيراميداسىنىڭ قىزمەتى مەن الاياقتاردىڭ قيتۇرقى ارەكەتتەرىنىڭ جولىن كەسۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋدى تالاپ ەتەدى. اتالعان كومپانيادان زارداپ شەگۋشىلەر پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا سايكەس جەرگىلىكتى جەرلەردە وسى ۇيىمعا قاتىستى تەرگەۋ امالدارى قيتۇرقى, بۇرمالاۋسىز جۇرگىزىلىپ, نەگىزگى سوت تالقىلاۋى ءادىل ءوتۋىن, سالعان اقشا قايتارىلىپ, باستى كىنالىلەر ءتيىستى جازاسىن الۋىن سۇرايدى.
