جۋىردا وتكەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ مۇگەدەكتەردى قولداۋ جۇيەسىن كۇشەيتۋدى تاپسىردى. ەلوردادا وسى كۇندەرى 25 مىڭعا جۋىق مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جان, سونىڭ ىشىندە 5 مىڭعا تارتا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار بالا تىركەۋدە تۇر. ولاردى وقىتۋ, جۇمىسپەن قامتۋ, سپورتپەن اينالىسۋ مەن دەمالۋلارىنا جاعدايلار جاساۋ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ قاتارىنا جاتادى. باس قالادا بۇل تاراپتا ءبىرشاما ىستەر قولعا الىنعان. الايدا تۇيتكىلدەر دە جوق ەمەس. اسىرەسە, كەيبىر نىسانداردىڭ قولجەتىمدىلىگىنە قاتىستى پروبلەمالار بار.
«نۇرلى جۇرەكتىڭ» فيليالدارى اشىلسا…
ەلوردانىڭ جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنا ارنايى الەۋمەتتىك قىزمەتپەن اينالىساتىن سەگىز مەكەمە قارايدى. سولاردىڭ ءبىرى – «نۇرلى جۇرەك» الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى. اتالمىش ورتالىق بالالاردىڭ دامۋ دەڭگەيىنە بايلانىستى قوزعالمالى ەم, الەۋمەتتىك بەيىمدەۋ, الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق باعىت-باعدار بەرۋ, الەۋمەتتىك ەڭبەككە ۇيرەتۋ توپتارىنا بولىنگەن. قازىرگى تاڭدا مەكەمە 280 بالا مەن جاستارعا ءتۇرلى قىزمەتتەر كورسەتەدى. مەكەمە ديرەكتورى سەرىك بوپەجانوۆتىڭ ايتۋىنشا, كوبىرەك بالانى قامتۋ ءۇشىن قالادا ورتالىقتىڭ فيليالدارى اشىلۋى كەرەك.
– بىزگە «ءوندىرىس», «يلينكا», تاعى وسى سياقتى قالانىڭ شەتكى اۋماقتارى سانالاتىن اۋداندارىنان اتا-انالار بالالارىن اكەلەدى. قالادا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى قارقىندى جۇرگىزىلىپ, باسپانا كوپتەپ سالىنىپ جاتقانىن ەستيمىز. تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىندە فيليالدارىمىز اشىلسا, جاقسى بولار ەدى. سول كەزدە اتا-انالار بالالارىن الىسقا اپارماي, ۇيلەرىنىڭ جانىندا قىزمەتىمىزدى الار ەدى. بۇل جاعداي بالانى وتباسىندا ساقتاۋ ءۇشىن دە وزەكتى. ماسەلەن, بۇرىن 180 جەتكىنشەككە قىزمەت كورسەتتىك. سونىڭ ىشىندە 140 بالا ستاتسيوناردا جاتاتىن. قازىرگى تاڭدا 280 بالانىڭ 150-ءى عانا ستاتسيونار قىزمەتىن پايدالانادى. ياعني قانشاما بالانى وتباسىندا ساقتاپ قالدىق. فيليالدارىمىز اشىلسا, اتا-انالار ينۆاتاكسي جالداۋ, باسقا دا بالاعا قاتىستى قاپتاعان پروبلەمالاردان قۇتىلار ەدى, – دەيدى سەرىك ەلەمەسۇلى.
كۇنىنە 100 ادام – جاقسى كورسەتكىش پە؟
وتكەن جىلى ەلوردادا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا ەلىمىزدە تەڭدەسى جوق پاراليمپيادالىق جاتتىعۋ ورتالىعى اشىلدى. 4682,70 شارشى مەتر اۋماقتا بوي كوتەرگەن نىسان ءبىر كۇندە 780 ادامدى قابىلداۋعا قاۋقارلى. الايدا ورتالىق قىزمەتىن كوپ بولسا كۇنىنە 100 ادام عانا پايدالانادى. جاقىندا وسى ماسەلەگە قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى نازار اۋداردى. ونىڭ دا ءوز سەبەپتەرى بار. قاراوتكەل-3 كەنتىندە ورىن تەپكەن ورتالىققا ەكى اۆتوبۋس قانا بارادى. جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنىڭ ءبولىم باسشىسى يليا سكوپتىڭ ايتۋىنشا, كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسىمەن قوعامدىق كولىك باعدارلارىن كوبەيتۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلگەن. بىراق ناتيجە ءالى كورىنبەيدى.
– جەكە ارىپتەستەرمەن بىرگە ورتالىققا ادامداردى تارتۋ ءىسى تۇراقتى جۇرگىزىلەدى. بۇل ءۇشىن «Astana Motors» كومپانياسى ەكى ميكرواۆتوبۋس ءبولدى. مەنەدجەرلەر مەكتەپتەرگە, ءارتۇرلى ۇيىمدارعا بارىپ, كەلىسسوزدەر جۇرگىزەدى. ءار الۋان بەينەروليكتەر ازىرلەنۋدە. قوعامدىق بىرلەستىكتەرمەن بىرلەسىپ, ءارتۇرلى شارالار وتكىزىلىپ, جاڭا سەكتسيالار اشىلۋدا. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى تاسىمالداۋ ءۇشىن ارنايى كارتا ازىرلەندى. قازىرگى كەزدە نىسانعا ادامداردى تارتۋعا مادەنيەت جانە سپورت باسقارماسى مەن جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسى جاۋاپتى. كەلۋشىلەردىڭ سانىن ۇلعايتۋ ءۇشىن بۇل ىسكە قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى مەن وزگە دە مەديتسينالىق ۇيىمداردى تارتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسى پاراليمپيادالىق جاتتىعۋ ورتالىعىنىڭ الدىندا ايالداما ورناتۋدى تەزدەتىپ, اۆتوبۋس باعدارلارىن كوبەيتۋ ماسەلەسىن قاراۋى ءتيىس. مۇنى ارنايى كارتاعا قاراپ ىستەۋگە بولادى. ءبىلىم باسقارماسى مەكتەپ اۆتوبۋستارىنىڭ مۇگەدەكتەردى تاسىمالداۋ ماسەلەسىن قاراسا دەگەن تىلەگىمىز دە بار. كۇز مەزگىلىنىڭ اياعىنا قاراي ورتالىققا كەلۋشىلەردىڭ سانىن كۇنىنە 150 ادامعا جەتكىزۋدى, ال كەلەسى جىلدىڭ باسىندا 160 ادامعا ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز, – دەيدى قالالىق ورتانى رەگەنەراتسيالاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ارجان بۇعىباەۆ.
ۇلتتىق پاراليمپيادا كوميتەتىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ەرلان سۇلەيمەنوۆتىڭ بۇعان ايتار ءوز ءۋاجى بار. ونىڭ پىكىرىنشە, ورتالىق قىزمەتىن 100 ادام پايدالانسا, ونىڭ ءوزى جامان كورسەتكىش ەمەس.
– مۇگەدەكتىك توبىنا بايلانىستى بارلىق ادام سپورتپەن اينالىسا المايتىنى بەلگىلى. كەشە عانا «سارىارقا» ۆەلوترەگىنىڭ ديرەكتورىمەن سويلەستىم. ول قالادان سپورتتىق نىسانعا كۇنىنە 400 ادام كەلەتىنىن ايتتى. 1 ميلليوننان اسا تۇرعىنى بار قالا ءۇشىن بۇل تۇك ەمەس. سوعان قاراماستان ارىپتەسىم وسىنى جاقسى كورسەتكىشكە بالايدى. ال ەندى قالاداعى مۇگەدەكتەر سانىن باعامداساق, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاننىڭ 100-ءى ورتالىعىمىزدىڭ قىزمەتىن پايدالانعانىن جامان كورمەيمىن, – دەيدى ەرلان مۇراتۇلى.
پاراليمپيادالىق جاتتىعۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىنا كوڭىلى تولمايتىن, سونىڭ ىشىندە جاتتىقتىرۋشىلار مەن نۇسقاۋشىلاردىڭ بىلىكتىلىگىنە كۇمانداناتىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار دا بار. قالالىق ماسليحاتقا سولاردىڭ تاراپىنان ارىز-شاعىمدار تۇسكەن. سونىڭ ىشىندە ورتالىقتا ارباعا تاڭىلعان جاندارعا سپورتپەن اينالىسۋعا مۇلدە جاعداي جاسالماعانىنا نالىعاندار تابىلدى.
«مۇنداي اڭگىمەنىڭ قايدان شىققانىن بىلمەيمىن. ورتالىقتا 50 ترەناجەر جۇمىس ىستەيدى. سونىڭ سەگىزى ارباعا تاڭىلعاندارعا ارنالعان» دەيدى بۇل تۋرالى ەرلان سۇلەيمەنوۆ.
ەكىنشى ورتالىق سالۋ, ابونەمەنت ەنگىزۋ ۇسىنىلدى
الماس ەرجان دەنساۋلىعىنا بايلانىستى سپورتپەن اينالىسا المايدى. الايدا سۋ سپورتى تۇرلەرىنە قىزىعادى. «بايقاستاپ قاراسام, قالادا ارباعا تاڭىلعان جاندارعا لايىق كەلەتىن بىردە-ءبىر باسسەين جوق ەكەن. كران سياقتى سۋعا تۇسىرەتىن قۇرىلعىنى كوردىم. بىراق بۇل قۇرال قاۋىپسىز ەمەس. عالامتور ارقىلى شەتەلدەردە ارنايى پاندۋس ارقىلى سۋعا تۇسۋگە بولاتىنىن كوردىم. بىزگە نەگە وسى ۇلگىنى الماسقا؟ پاراليمپيادالىق جاتتىعۋ ورتالىعىنا كەلسەم, بۇل تاراپتا قالادا باسەكەلەستىك جوق دەپ ەسەپتەيمىن. سونى بىلەتىن ورتالىق جۇمىسىنا جاۋاپتىلار كەلۋشىلەردى تارتۋعا نەمقۇرايلى قارايدى. باسەكەلەس بولسا, جۇمىس جاندانار ەدى. تۋرا وسىنداي بولماسا دا, وسىعان ۇقساس تاعى ءبىر ورتالىقتى سالايىق. كەرەك بولسا, ينۆەستوردى ءوزىم-اق تاۋىپ بەرەيىن. جاعدايدى سوندا كورەمىز. نەگىزى, وسىنداي نىساندارعا كەلگەندە بيزنەسكە ەمەس, مۇگەدەكتەرگە كوبىرەك كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. ياعني مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا بارلىق جاعدايلاردى جاساپ, كاسىپكەرلەر سوعان قاراپ قيمىلداۋى ءتيىس» دەيدى ول.
جاسۇلان سۇلەيمەنوۆ مۇگەدەكتەرگە ارنالعان سپورتتىق نىساندار ءۇيىنىڭ جانىندا جوعىن ايتىپ: «ارباعا تاڭىلعانىما جيىرما جىلدان استى. كوشەدەگى سپورت نەمەسە بالالاردىڭ ويىن الاڭدارىندا سپورتپەن اينالىسامىن. ءبىر جاقسىسى, تۋرنيكتەر دەنساۋلىق جاعدايىما لايىقتالعان, بويىما شاق كەلەدى. ءوزىم وڭ جاعالاۋدا تۇرامىن. ارنايى سپورتتىق نىساندار الىس بولعاندىقتان بارا المايمىن. وسى تۇرعىدا مۇگەدەكتەرگە كادىمگى سپورتتىق كلۋبتار مەن سەكتسيالار قىزمەتىن پايدالانۋ ءۇشىن ابونەمەنتتىڭ بەرىلۋىن ۇسىنامىن» دەدى.
قىزمەت كورسەتۋ ىسىنە باسىمدىق بەرىلۋى كەرەك
ماسەلەنىڭ ءبىر شەشىمىن مۇگەدەكتەردىڭ قازاقستاندىق كونفەدەراتسياسى جانىنداعى «دورتسترويترەست» جشس-ءتىڭ «ەكور» ورتالىعىنىڭ باس ساراپشىسى جادىراسىن سادۋاقاسوۆ ۇسىنادى.
– قالاداعى نىسانداردىڭ 90 پايىزى ەسكى بولعاندىقتان, قىزمەت كورسەتۋ ىسىنە باسىمدىق بەرۋىمىز كەرەك. پاراليمپيادالىق جاتتىعۋ ورتالىعى – قالاعا ءسوزسىز قاجەت نىسان. مۇنداي ورتالىقتىڭ بالاماسى ەلىمىزدە جوق. ال تمد كولەمىندە ءتىپتى از. نىسان, مىنە, دايىن تۇر. ءبىراق مۇگەدەك وعان كەلمەي نەگە ءۇيىندە وتىر؟ ماسەلە بەلگىلى – نىسانعا جەتە الماي وتىر. حالىقارالىق تاجىريبەنى ەسكەرىپ, «نىساندار مەن قىزمەتتەردىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ستاندارتى تۋرالى» قالالىق ەرەجەسىن بەكىتۋىمىز كەرەك. مۇنداي ەرەجەنى ازىرلەدىك. بۇل قۇجاتتى بەكىتۋ عانا قالىپ وتىر, – دەيدى ساراپشى.
ج.سادۋاقاسوۆتىڭ پىكىرىنشە, وسى ءىس قولعا الىنبايىنشا مۇگەدەكتەردى ومىرگە بەيىمدەۋدەگى ءتۇيتكىلدەر الدىمىزدان شىعا بەرەدى. ال س.بوپەجانوۆ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار ماسەلەسىمەن مەملەكەتتىك ورگاندار عانا اينالىسپاي, وعان تۇتاس قوعام اتسالىسۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
