نەگىزگى مىندەتىمىز – قالا تۇرعىندارىنىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا قولداۋ كورسەتۋ
بيىل قازاقستان ءماسليحاتتارىنىڭ قۇرىلعانىنا 25 جىل تولدى. ەلىمىزدەگى كەز كەلگەن ماڭىزدى ماسەلە قالا, وبلىس, اۋداندىق دەڭگەيدەگى ءماسليحاتتاردىڭ قاراۋىنا شىعارىلىپ, جان-جاقتى تالقىلانىپ بارىپ قابىلدانادى. ال ەل جۇرەگى بولعان سوڭ, استانامىزدا ۇساق-تۇيەك دەيتىندەي ماسەلە بولمايدى. ەل حالقىنىڭ نازارى – قاشاندا ەلوردادا. ونىڭ ۇستىنە باس قالاعا ءار وڭىردەن كوشىپ كەلىپ جاتقان ادامداردىڭ سانى جىلدان-جىلعا ارتىپ, شاھار تۇرعىندارى كوبەيىپ جاتىر. وسى تۇرعىدان العاندا, ەلوردا ءماسليحاتىنا جۇكتەلەر مىندەت اۋىر. تاريحقا اينالعالى تۇرعان 2019 جىلدا اتقارىلعان جۇمىستار تۋرالى ءبىز نۇر-سۇلتان قالاسى ءماسليحاتى حاتشىسىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ءماجيت شايداروۆپەن سۇحباتتاستىق.
– ءماجيت زەينوللاۇلى, ءوتىپ بارا جاتقان جىل قالا ءماسليحاتى ءۇشىن نەسىمەن ەرەكشەلەندى؟ جۇمىستارىڭىزدىڭ باعىت-باعدارى قانداي بولدى؟
– ارتتا قالعالى تۇرعان 2019 جىل بارشامىز ءۇشىن كوپتەگەن اسا ماڭىزدى وقيعالارعا تولى بولدى. سونىڭ ىشىندە ءمان-ماڭىزى جاعىنان مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2 قىركۇيەك كۇنى جاريالانعان «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. بيىل ءبىز اتقارعان جۇمىستاردىڭ نەگىزگى باعىتتارىن وسى قۇجات ايقىندادى.
ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ ورتاق مىندەتى – پرەزيدەنت ۇسىنعان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسىن ىسكە اسىرۋ. بۇل تۇجىرىمداما ارقىلى تۇرعىنداردىڭ بارلىق سىندارلى ءوتىنىش-تىلەكتەرىن جەدەل ءارى ءتيىمدى قاراستىرامىز. بيلىك پەن قوعام اراسىندا تۇراقتى ديالوگ ورناتۋ ارقىلى عانا ۇيلەسىمدى مەملەكەت قۇرۋعا بولادى. ەلوردانىڭ دەپۋتاتتىق كورپۋسى ءوز جۇمىسىندا ەلباسى ۇسىنعان بەس ينستيتۋتسيونالدىق رەفورما جانە ۇلت جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋمەن تىكەلەي بايلانىستى ماسەلەلەردى دە ۇنەمى نازاردا ۇستايدى.
ال نەگىزگى قىزمەتىمىز ەڭ الدىمەن قالا تۇرعىندارىنىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالدى. الدىمىزعا قويىلعان مىندەتتەردى ورىنداۋ, تۇيتكىلدەردى شەشۋگە كەلگەندە, ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلاعاندا ءماسليحات دەپۋتاتتارى ۇنەمى بەلسەندىلىك تانىتىپ, ءوز ۇستانىمدارىنان اۋىتقىمايدى.
– وسى جىلى ناقتى قانداي ماسەلەلەردى قارادىڭىزدار؟
– جىل باسىنان العاندا بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ەلوردا ءماسليحاتىندا 17 سەسسيا ءوتتى. ونىڭ تورتەۋى كەزەكتى بولسا, ون ءۇشى كەزەكتەن تىس بولدى. سەسسيالاردا ءارتۇرلى ماسەلەلەر بويىنشا 100-دەن استام شەشىم شىعارىلدى. سونىڭ ىشىندە 29 ءنورماتيۆتى-قۇقىقتىق قۇجات قابىلدانىپ, ادىلەت ورگاندارىندا تىركەلدى.
سەسسيالاردا قارالعان ماسەلەلەرگە توقتالاتىن بولسام, مادەنيەت, دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت سالالارىنداعى, تۋريستىك قىزمەتتەگى, جاستار ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋداعى ماسەلەلەردى قارادىق. تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسىندا جايلى قالالىق ورتانى قالىپتاستىرۋ جانە دامىتۋعا كوڭىل بولدىك. اتاپ ايتقاندا, اتالمىش سالالاردا مەملەكەتتىك ساياسات قالاي جۇزەگە اسىرىپ جاتىر؟ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار بۇل جۇمىستى قالاي اتقارىپ, قالاي ۇيلەستىرىپ وتىر؟ وسىنىڭ ءبارى نازارىمىزدان تىس قالعان جوق. سونداي-اق, 2020-2023 جىلدارعا ارنالعان ەلوردا بيۋدجەتى تالقىلاۋىمىزدان ءوتىپ, قابىلداندى.
– بۇل ماسەلەلەردى تالقىلاۋ بارىسىندا قانداي دا ءبىر تۇيتكىلدەر انىقتالعان بولار. وسى جاعىن دا بىلگىمىز كەلىپ وتىر.
– مادەنيەت, دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورتتى دامىتۋ ماسەلەلەرىن قاراعانىمىزدا, بۇل سالالارداعى ەرەكشە كوڭىل ءبولۋدى, جەدەل شەشۋدى قاجەت ەتكەن بىرقاتار ماسەلەلەر انىقتالدى. سەسسيانى وتكىزۋدەن بۇرىن ءماسليحات دەپۋتاتتارى بىرنەشە مادەني, دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت نىسانىنا بارىپ, بارلىق جاعدايدى ءوز كوزدەرىمەن كوردى.
جالپى, قازىر نۇر-سۇلتان قالاسىندا 67 مادەني نىسان مەن 719 سپورت نىسانى جۇمىس ىستەپ تۇر. قالادا حالىققا ارنالعان مادەني قىزمەتتىڭ قولجەتىمدىلىگى ارتقانىن اتاپ وتۋگە ءتيىستىمىن. تەاتر ستۋديالارى, مۋزىكا تەاترلارى, قازىرگى زامانعى بي, بەينەلەۋ ونەرى جانە وزگە دە ستۋديالار ءوز قىزمەتىن ۇسىنىپ وتىر.
بىراق كۇردەلى جوندەۋدى قاجەت ەتەتىن بىرقاتار مادەني جانە سپورت نىساندارى بار. وسى ماسەلەمەن قاتار مادەنيەت جانە سپورت قىزمەتكەرلەرىن الەۋمەتتىك قولداۋ السىزدىگى, جالاقىلارىنىڭ تومەندىگى ماسەلەلەرى كوتەرىلدى. بۇل جاعداي بىلىكتى مامانداردىڭ تاپشىلىعىنا اكەلىپ وتىر. مادەني نىسانداردى, سونىڭ ىشىندە «جاستار» تەاترى مەن «جاستار» سارايىن جوندەۋ ماسەلەلەرى ەرەكشە نازارعا الىنىپ, قورىتىندىسىندا قالا بيۋدجەتىنەن ءتيىستى قارجى ءبولىندى.
سونىمەن قاتار, سەسسياعا دايىندىق بارىسىندا ەلوردانىڭ نەگىزگى تۋريستىك نىساندارعا باردىق. قورىتىندىسىندا بۇل سالاداعى تۇيتكىلدەر جان-جاقتى سارالانىپ, دەپۋتاتتار ەكسكۋرسيالىق قىزمەتتى ۇسىنۋ جۇمىسىنداعى كەمشىلىكتەردى اتاپ ءوتىپ, اتالعان جۇمىستى جاقسارتۋ بويىنشا ۇسىنىستاردى ەنگىزدى, يميدجدىك ماسەلەلەرگە نازار اۋداردى.
– بارلىق جۇمىس سونىڭ اينالاسىندا قۇرىلاتىندىقتان, قالا بيۋدجەتىن قالىپتاستىرۋ ەرەكشە قاراۋدى قاجەت ەتەدى. بيۋدجەتتى قاراعاندارىڭىزدا قانداي ماسەلەلەرگە قاتتىراق كوڭىل بولدىڭىزدەر؟
– ارينە, بيۋدجەتتى قالىپتاستىرۋ, ورىنداۋ, ونىڭ كىرىس بولىگىن كوبەيتۋ ماسەلەلەرى ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ ۇنەمى ەرەكشە نازارىندا. سەبەبى حالىقتى الەۋمەتتىك قامتۋ, ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن دامىتۋ بويىنشا نەگىزگى مىندەتتەردى شەشۋ بيۋدجەتكە تىكەلەي بايلانىستى. سوندىقتان دەپۋتاتتار ونى ازىرلەۋدىڭ العاشقى ساتىسىندا-اق ايتارلىقتاي جۇمىستاردى اتقارادى.
بيۋدجەت جوباسى ءماسليحاتتىڭ تۇراقتى كوميسسيالارىنىڭ وتىرىسىندا بايىپتى قوعامدىق ساراپتاۋدان وتەدى. مۇنىڭ ءبارى قارجى ءبولىنۋىنىڭ نەگىزدىلىگىن جان-جاقتى زەرتتەپ, دامۋدىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارىن بەلگىلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ناتيجەسىندە جىلدا الەۋمەتتىك باعدارلانعان بيۋدجەت ازىرلەنەدى. وسى جىلى ءۇش جىلعا ارنالعان بيۋدجەت شىعىستارىن ەسەپتەگەندە, دەنساۋلىق ساقتاۋ, ءبىلىم, تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق, كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ جانە باسقا دا سالالاردا بىرقاتار اسا ماڭىزدى ماسەلەلەر كوتەرىلدى.
– سەسسيادان بۇرىن ءماسليحاتتىڭ تۇراقتى كوميسسيالارىنىڭ وتىرىستارى وتەدى. وسى وتىرىستاردا كوتەرىلگەن ماسەلەلەر تۋرالى دا ايتىپ وتسەڭىز.
– ءار سەسسيانىڭ الدىندا تۇراقتى كوميسسيالاردىڭ وتىرىستارى ۇيىمداستىرىلادى. وعان شىعارىلعان ماسەلەلەر جان-جاقتى قارالادى. وسىنداي وتىرىستاردا قىزۋ پىكىرتالاستار جۇرەدى. سەبەبى وسىندا قابىلدانعان دۇرىس شەشىمدەرگە قالا تىرشىلىگى, شاھار ايماقتارىن اباتتاندىرۋ, جولداردى جوندەۋ, كوشەلەردى جارىقتاندىرۋ, سۋمەن قامتۋ, ازاماتتاردى الەۋمەتتىك قولداۋ, باسقا دا كوپتەگەن ماسەلە بايلاۋلى. جىل باسىنان بەرى تۇراقتى كوميسسيالاردىڭ 51 وتىرىسى ءوتىپ, 70-تەن استام ماسەلە قارالدى.
– نۇر-سۇلتان قالاسى ءماسليحاتىندا قانشا تۇراقتى كوميسسيا بار؟ بۇل كوميسسيالار جۇمىسىنا جەكە-جەكە توقتالساڭىز.
– ەلوردا ءماسليحاتىندا ءتورت تۇراقتى كوميسسيا جۇمىس ىستەپ جاتىر. سونىڭ العاشقىسى, ەكونوميكا, بيۋدجەت, ونەركاسىپ جانە كاسىپكەرلىك ماسەلەلەرى جونىندەگى تۇراقتى كوميسسيا وتىرىستارىندا جەرگىلىكتى بيۋدجەت قارجىسىن ناتيجەلى جانە وڭتايلى پايدالانۋ ماسەلەلەرى, كاسىپكەرلىك سەكتوردى دامىتۋ, شاعىن بيزنەس قىزمەتىندە اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى جويۋ, سەنىمدى باسقارۋعا بەرىلگەن كوممۋنالدىق مۇلىكتى ناتيجەلى پايدالانۋ ماسەلەلەرى بەلسەندى تۇردە تالقىلاندى.
قۇرىلىس, ەكولوگيا, كولىك, ساۋدا جانە تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ماسەلەلەرى جونىندەگى تۇراقتى كوميسسيا 2020-2022 جىلدارعا ارنالعان ەلوردا بيۋدجەتىن جان-جاقتى تالقىلادى. بۇعان قوسا, الەۋمەتتىك نىسانداردى, تۇرعىن ۇيلەردى جوبالاۋ مەن سالۋ ساپاسىنا كوڭىل ءبولىپ, قۇرىلىس جوباسىنا كەلۋ جولدارىن سالۋعا نازار اۋداردى. تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق جۇمىستارىمەن اينالىساتىن كاسىپورىندار قىزمەتىن بەلسەندى ەتۋ, ولاردىڭ قىزمەتىنىڭ ناتيجەلىگىن ارتتىرۋ, ەلوردانىڭ كولىك جۇيەسىن جاڭعىرتۋ اياسىندا تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جاقسارتۋ سەكىلدى وزەكتى ماسەلەلەر كوتەرىلدى.
الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى تۇراقتى كوميسسيا مەديتسينالىق ۇيىمداردا كەزدەسۋلەردى ۇيىمداستىردى. وعان باس دارىگەرلەر, مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى قاتىستى. دەپۋتاتتار – كوميسسيا مۇشەلەرى تۋبەركۋلەز بويىنشا ەپيدەميولوگيالىق جاعداي, قالادا تۋبەركۋلەزگە قارسى شارالاردىڭ ناتيجەلىگى سەكىلدى وزەكتى ماسەلەلەرگە نازار اۋداردى. كەلەسى جىلدىڭ باسىنان باستاپ مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسى ەنگىزىلەدى. وعان دايىندىقتى دا جان-جاقتى سارالادىق. كوميسسيا مۇشەلەرى شاھاردىڭ تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم ۇيىمدارىن دامىتۋ ماسەلەسىن جان-جاقتى تالقىلادى. قورىتىندىسىندا تۇيتكىلدەردى شەشۋ بويىنشا ناقتى ۇسىنىستار بەرىلدى.
زاڭدىلىق, قۇقىقتىق ءتارتىپ جانە قوعاممەن جۇمىس ماسەلەلەرى جونىندەگى كوميسسيا موبيلدىك دايىندىق جانە اۋماقتىق قورعانىس, كامەلەتكە تولماعاندار اراسىندا قۇقىقبۇزۋشىلىقتىڭ, بالالاردىڭ قاراۋسىز قالۋىن, قاڭعىباستىقتىڭ الدىن الۋ بويىنشا وتكىر ماسەلەلەردى كوتەردى. دەپۋتاتتار جاستاردى قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرى قاتارىنا شاقىرۋ ماسەلەسىن قاراعاندا قىرۋار جۇمىس اتقاردى.
– قالا تۇرعىندارىنىڭ ءوتىنىشتەرى بويىنشا قوعامدىق تىڭداۋلاردى دا وتكىزەسىزدەر. بيىل بۇل جۇمىس قالاي ءجۇردى؟
– وسى جىلى قوعامدىق تىڭداۋلارعا جول قوزعالىسى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ, قالانىڭ شەت ايماقتارىن دامىتۋ, قورشاعان ورتا مەن تابيعاتتى پايدالانۋدى رەتتەۋ ماسەلەلەرى بويىشا جەرگىلىكتى ورگاندار جۇمىسى قارالدى. تالقىلاۋلار قورىتىندىسىندا ءتيىستى ۇسىنىستار ايتىلدى.
بۇعان قوسا, توقسان سايىن «دەپۋت كۇنى» ۇيىمداستىرىلىپ, وندا ەلوردانى دامىتۋعا قاتىستى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا مەملەكەتتىك مەكەمەلەر باسشىلارىنىڭ ەسەبى تىڭدالادى. دەپۋتاتتار ولاردى شەشۋ بويىنشا ءوز ۇسىنىستارىن ايتادى.
ازاماتتاردى جەكە ماسەلەلەر بويىنشا قابىلداۋدىڭ ماڭىزى دا ەرەكشە. وسى جىلدىڭ 11 ايىندا ءماسليحات دەپۋتاتتارى 1 مىڭنان اسا ازاماتتى قابىلدادى. ازاماتتار قۇرىلىس, جولداردى قايتا قۇرۋ, اباتتاندىرۋ مەن سانيتارلىق جاعداي, تۇرعىن ءۇي قورىن تەحنيكالىق كۇتىپ ءۇستاۋ, الەۋمەتتىك, مەديتسينالىق كومەك الۋ جانە وزگە دە ماسەلەلەر بويىنشا وتىنىشپەن كەلەدى. بۇل ماسەلەلەردىڭ كوبىسى سول جەردە شەشىلەدى, كەيبىرەۋلەرى بويىنشا دەپۋتاتتىق ساۋالدار جولدانادى.
كەلىپ تۇسكەن ماسەلەلەردى تالداۋ بارىسىندا دەپۋتاتتىق ساۋالداردىڭ كوپشىلىگى تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق سالاسى, الەۋمەتتىك سالا جانە قورشاعان ورتا مەن جەر قاتىناستارى ماسەلەلەرى بويىنشا جولداناتىنى انىقتالدى.
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ ءماسليحاتى الدا دا ەلوردا حالقىنىڭ تۇرمىسىن جايلى ەتۋ ماقساتىندا ءوز قىزمەتىن جەتىلدىرىپ, جاقسارتادى, اتقارۋشى ورگاندار, قوعامدىق ۇيىمدارمەن ءوزارا بايلانىستى نىعايتادى. بارشانى كەلىپ قالعان جاڭا جىلمەن قۇتتىقتايمىن! جاڭا جىلدا ءار ادامعا اماندىق, ەڭبەكتەرىنە جەمىس تىلەيمىن!
