سوڭعى جىلدارى استانادا عانا ەمەس, ەلىمىزدەگى پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆتەرىنىڭ (پيك) جۇمىسىنا حالىقتىڭ كوڭىلى تولمايتىنى تۋرالى مالىمەتتەر ءجيى تارادى. ءبىر وكىنىشتىسى, توزىعى جەتكەن ليفت قوندىرعىلارىنىڭ اۋىستىرىلماۋى سەبەپتى قايعىلى وقيعالارمەن اياقتالعان جاعدايلار دا بولدى. ءبىز وسى تۇستان استانا قالاسىنىڭ قورشاعان ورتانى باقىلاۋ جانە ساپا باسقارماسى ەسىل اۋدانى ينسپەكتسيا ءبولىمىنىڭ باس مامانى ەرنار قياباەۆپەن جولىعىپ, كوكەيدە جۇرگەن سۇراقتارىمىزدى قويدىق.
– ەرنار مىرزا, ءسوزىمىزدى تۇرعىن ءۇي شارۋاشىلىعى ءتوڭىرەگىندە بولىپ جاتقان ءوزگەرىستەردەن باستاساق. جاڭا جۇيە حالىققا قانشالىقتى قولايلى بولماق؟
– راس, پيك قىزمەتىنە حالىقتىڭ كوڭىلى تولمايتىن. ءتۇرلى شاعىمداردى دا ەستىدىك, تۇرعىنداردىڭ پىكىرىن دە بىلدىك. ەندى بۇل پروبلەمالار كوپ ۇزاماي شەشىمىن تابادى دەگەن ويدامىن. قازىر وسىعان بايلانىستى جاڭا زاڭ جوباسى ازىرلەنىپ, تالقىلانىپ جاتىر. ءوز كەزەگىندە پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن پرەمەر-مينيستر كەڭسەسىنىڭ ەسكەرتۋلەرى ەنگىزىلىپ, كەمشىن تۇستارى باستى نازارعا الىندى. بۇرىنعى پروبلەمالاردىڭ شەشىم جولدارى نازارعا الىنعان سوڭ زاڭ جوباسى ازىرلەندى. «قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى» تۋرالى زاڭ قازىر ۇكىمەتتىڭ №570 قاۋلىسىمەن 17 قىركۇيەك كۇنى پارلامەنتتىڭ ءماجىلىس پالاتاسىنىڭ قاراۋىنا جىبەرىلدى. قازىر ول تولىقتاي قاراستىرىلىپ جاتىر.
– جاڭا زاڭ جوباسىنىڭ قانداي ارتىقشىلىقتارى بار؟ قانداي ماسەلەلەر قوزعالدى؟
– تۇرعىنداردىڭ وسى سالادا كوڭىلى تولمايتىن تۇستارى كوپ. وسىعان بايلانىستى جاڭا زاڭ جوباسىندا تالقىلانعان باستى ماسەلە پيك جۇمىستارىنىڭ جۇيەسىن وزگەرتۋ بولدى. قازىرگى زاڭنىڭ نورماسىندا 4 فورما بار. ناقتىراق ايتا كەتسەم, العاشقىسىنا 20 ادامعا دەيىن وزدەرى باسقاراتىن ۇيلەر كىرسە, ەكىنشى ءتۇرى پاتەر يەلەرى كووپەراتيۆىنەن قۇرالادى, ءۇشىنشىسىنە زاڭدى تۇلعالار قاراستىرىلعان. ال سوڭعىسىنا زاڭعا قايشى كەلمەيتىن, ياعني تۇرعىن ءۇي-قۇرىلىس كووپەراتيۆتەرى, قوعامدىق بىرلەستىكتەر كىرەدى. ەندى وسىنىڭ ءبارىن مەنشىك يەلەرىنىڭ بىرلەستىگى (ميب) دەگەن جۇيەگە كەلتىرۋ كوزدەلىپ وتىر. بىلايشا ايتقاندا, 10 پاتەر مەنشىك يەسى اشىلسا, ميب بولۋى كەرەك. ونىڭ ءبىر بانكتىك شوتى, قىزمەت كورسەتۋ كومپانيالارىنىڭ بىرىمەن جاسالعان كەلىسىمشارتى بولۋى ءتيىس. بۇل جوعارىدا ايتىلعان قايعىلى جاعدايلاردىڭ الدىن الۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
– وسىعان دەيىن تۇرعىن ءۇيدىڭ اۋماعىندا قانداي دا ءبىر اپاتتى جاعداي بولسا نەمەسە پودەزد ىشىنە جوندەۋ جۇمىستارى ءجۇرگىزىلسە, پاتەر يەلەرى قاجەت قارجىنى بىرلەسىپ تولەيتىن.
– ءيا, بۇرىن مۇنداي جاعداي بولاتىن. ماسەلەن, تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇبىرى جارىلسا, كۇزدىگۇنى نەمەسە كوكتەمدە, جاڭبىرلى كۇندەرى جوعارى قاباتتان سۋ تامشىلاسا, ينجەنەرلىك جۇيەسى جوندەۋ جۇمىستارىن قاجەت ەتسە, قارجىنى تۇرعىن ۇيدەگى پاتەر يەلەرى ورتاقتاسىپ شىعاراتىن. بىراق مۇندا ۇلكەن ءبىر پروبلەما – شىعىن كولەمى از بولمايدى, بىرنەشە ميلليون تەڭگەنى قۇراپ جاتاتىن كەزدەر ءجيى كەزدەسەدى. ال ءاربىر پاتەرگە بولىنگەن سومانى ءبىرى تولەسە, ەكىنشىسى سوزىپ, ءبىراز ۋاقىت ءجۇرىپ الاتىن. ءبىر مەزەتتە قاجەت سومانى جيناۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. پيك قىزمەتكەرلەرىنە وسى جاعى ايتارلىقتاي ماسەلە تۋدىراتىن. بىراق بەرتىن كەلە بۇل پروبلەمانىڭ دا شەشىم جولدارى تابىلدى. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي, قازىر «قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى» تۋرالى زاڭىنىڭ 35-بابىنىڭ 8-تارماعىنا سايكەس, ماقساتتى الىمدار جينالماس ءۇشىن تۇرعىندار جيناق شوتىن اشىپ, سوعان ەسەپتىك كورسەتكىشتەن ءار شارشى مەترىنە 0,02 پايىز, ياعني 48 تەڭگەدەن تولەپ وتىرادى. مىنە, وسى جينالعان قارجى جوعارىدا ايتىلعان توتەنشە جاعداي كەزىندەگى شىعىندارعا جۇمسالادى. ول پاتەر مەنشىك يەلەرى قابىلداعان شەشىمگە سايكەس قانا جاراتىلادى.
– ال پيك قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسى ماقساتتى الىمداردىڭ ەسەبىنەن قاراستىرىلۋى مۇمكىن بە؟
– جوق, ونداي جاعداي كەزدەسكەن ەمەس. ولاردىڭ جالاقىسى – ماقساتتى الىم, ياعني تۇرعىن ۇيلەردىڭ جيناق شوتىنان ءمۇلدەم قاراستىرىلمايدى. تۇرعىنداردىڭ ايما-اي تولەيتىن اقشاسىنان جينالعان قارجىدا عانا پيك باسشىسىنىڭ جالاقىسى, كورسەتەتىن قىزمەتتەرى قاراستىرىلادى.
سۇحباتتاسقان
ايان ءابدۋالي
