نۇر-سۇلتان قالاسى توتەنشە جاعدايلار باسقارماسى ەسىل اۋدانى توتەنشە جاعدايلار ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى №59 مەكتەپ-ليتسەيدە ءدارىس وتكىزدى. ءدارىس بارىسىندا قالاداعى وزەندەر مەن سۋ قويمالارىندا قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋ قاجەتتىگىن ءتۇسىندىردى.
قىس ءتۇسىپ, العاشقى ايازداردا-اق قالانى ەكىگە ءبولىپ تۇرعان ەسىلدىڭ سۋى جانە قالا اينالاسىنداعى كىشىگىرىم سۋ كوزدەرىن مۇز باسا باستايدى. سۋدىڭ بەتى قابىرشىقتانعاننان, مۇز قاباتىنىڭ قالىڭداۋىن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر مۇزدىڭ بەتىن ايدىنعا اينالدىرىپ, سىرعاناۋعا اسىعاتىنى بەلگىلى. قىس كۇشىنە ەنىپ, ايازبەن بۋىپ وزەندى قۇرساۋلاپ تاستاعانشا, مۇنداي جۇقا مۇز ايدىندارى ءالى دە وتە قاۋىپتى. اۋىر سالماقتان جارىلىپ, ادامداردىڭ سۋ تۇبىنە كەتۋى ىقتيمال. قاتەرلى جاعدايدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن, قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ەستە ساقتاعان ءجون.
سۋ ايدىندارىندا العاشقى مۇز قاتىسىمەن وزەندى كەسىپ ءوتۋ, كونكي تەبۋ, شاڭعى تەبۋگە تىيىم سالىنادى. مۇزدىڭ جۇقا قىرتىسى ادامنىڭ اۋىرلىق كۇشىنە توتەپ بەرمەيدى.
مۇزدى ايدىندى كەسىپ وتپەس بۇرىن, ارنايى وتكەلدەردى انىقتاپ الىپ, سونى بويلاي ءوتۋ كەرەك. مۇزدىڭ ادام سالماعىن كوتەرە الاتىنداي بەرىكتىگىنە كوز جەتكىزۋ كەرەك. مۇزدىڭ بەرىكتىگىن اياق كيىمنىڭ وكشەسىمەن مۇزدى تەسىپ كورۋگە بولادى. ەگەر ءبىرىنشى سوققىدان كەيىن مۇز جارىلىپ, ۇستىندە سۋ پايدا بولسا, دەرەۋ توقتاتۋ كەرەك جانە كەلگەن ىزىڭىزبەن جاعاعا قايتىڭىز. قايتار جولدا ادىمداپ ەمەس, تابانىڭىزبەن سىرعاناي وتىرىپ, مىسىقتابانداپ سىرعىپ ءجۇرىڭىز.
بارلىق جاعدايدا مىندەتتى تۇردە اينالاعا مۇقيات قاراڭىز, قاۋىپسىز سۇرلەۋدى تاڭداي وتىرىپ, قويۋ كوك تۇسكە بويالعان جالاڭ مۇزدىڭ ۇستىمەن وتۋگە تىرىسىڭىز. قالىڭ قار جاتقان ايماقتى باسپاڭىز, قار استىنداعى مۇز ارقاشان اشىق جەرگە قاراعاندا جۇقا. ايدىننىڭ بەتىنە ۇشى شىعىپ تۇرعان وسىمدىكتەردىڭ, اعاش-بۇتالاردىڭ اينالاسى قاتەرلى. ونداي جەرلەردە سۋ تەز قاتپايدى.
مۇزدى ايدىندى بىرنەشە اداممەن كەسىپ وتپەك بولساڭىزدار, 5-6 مەترلىك ارا قاشىقتىقتى ساقتاڭىز. توپتىڭ الدىندا بارا جاتقان ادامنان كوز جازىپ قالماڭىز. ەگەر اۋىر جۇك بولسا, شانامەن نەمەسە ۇزىن اعاشپەن يتەرىپ الىپ جۇرۋگە بولادى.
كونكي تەبۋگە تەك ارنايى جابدىقتالعان جەردە عانا رۇقسات ەتىلەدى. ال تابيعي سۋ ايدىنىندا مۇزدىڭ قالىڭدىعىن تەكسەرگەننەن كەيىن عانا رۇقسات ەتىلەدى. مۇزدىڭ قالىڭدىعى 10-12 سم-دەن از بولماۋى كەرەك. مۇندا جاپپاي سىرعاناۋ ءۇشىن مۇزدىڭ قالىڭدىعى 25 سم كەم بولماۋى كەرەك. تۇندە بەيتانىس جەرلەرمەن مۇزدى كەسىپ ءوتۋ, اسىرەسە مۇزدا ءجۇرۋ جانە كونكي تەبۋ قاۋىپتى.
شاڭعىمەن وزەندەردەن وتكەندە تاپتالعان شاڭعى جولىمەن باسىپ وتكەن دۇرىس. ەگەر قارى تاپتالماعان جولمەن جۇرگىسى كەلسە, قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن شاڭعىنىڭ اسپا باۋىن بوساتىپ قويعان ءجون. مۇز جارىلعان جاعدايدا شاڭعىنى تاستاپ جاياۋ كەتۋگە قولايلى بولادى. شاڭعىنىڭ تاياقتارىن قولىڭىزعا الىپ, قول جۇگىڭىز بولسا, ءبىر يىعىڭىزدا ۇستاڭىز. بىرنەشە ادام بولسا, 5-6 مەتر ارا قاشىقتىقتى ساقتاعان دۇرىس.
مۇزدا بالىق اۋلاعاندا ويىقتاردىڭ اراسى تىم جاقىن بولماۋى كەرەك. جانە ونىڭ اينالاسىندا سەكىرىپ, نە جۇگىرىپ قاتتى قوزعالىس جاساۋعا بولمايدى. ءاربىر بالىقشىدا ۇزىندىعى 12-15 مەتردەي ارقانى بولعانى دۇرىس, ونىڭ ءبىر جاعىندا 400-500 كەلىدەي اۋىر زات بايلانىپ, ەكىنشى ۇشىنان تۇزاق ەتىپ قويىلادى. بۇل – ادام مۇزعا كەتكەن جاعدايدا قۇتقارۋعا ارنالعان امال. ەگەر مۇز جارىلسا ادام ەكى قولىمەن تايانىپ, قاتتى جەرگە شىعىپ, جەر باۋىرلاپ نە ارقامەن جىلجىپ جاعالاۋدى بەتكە الۋى ءتيىس.
