استانا قالاسىندا 2023 جىلدىڭ باسىندا 16 پروبلەمالىق نىسان بولسا, سوعان قاراجات سالعان 4 مىڭنان اسا سالىمشىلاردىڭ 90 پايىزى باسپاناسىن الدى.
كەزەككە قويۋ اشىق بولسىن
ۇكىمەت وتىرىسىندا پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى جانە پروبلەمالىق نىساندار قۇرىلىسىن اياقتاۋ ماسەلەسى بويىنشا ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ءمينيسترى قانات شارلاپاەۆتىڭ, سونداي-اق بىرقاتار وڭىرلەر اكىمدەرىنىڭ, سونىڭ ىشىندە استانا قالاسىنىڭ اكىمى جەڭىس قاسىمبەكتىڭ بايانداماسىن تىڭدادى.
ولجاس بەكتەنوۆ ۇكىمەت الدىنا بيىل تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا قاتىستى كوپتەگەن ماڭىزدى مىندەتتەر قويىلعانىن اتاپ ءوتتى. بۇل – رەكوردتىق 18 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيدى تاپسىرۋ, مەملەكەت باسشىسىنىڭ جاڭا يپوتەكالىق باعدارلامانى ىسكە قوسۋ تۋرالى تاپسىرماسىن جۇزەگە اسىرۋ, سونداي-اق ۇلەستىك قۇرىلىس پەن زاڭسىز قۇرىلىستىڭ قوردالانىپ قالعان پروبلەمالارىن تۇپكىلىكتى شەشۋ.
ۇكىمەت باسشىسى قازىرگى ۋاقىتتا 650 مىڭنان استام ادام ءۇي كەزەگىندە تۇرعانىن اتاپ ءوتتى. 2023 جىلى وڭىرلەر اكىمدىكتەرى تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنا قاتىسۋعا ءوتىنىش بەرۋشىلەردىڭ تالاپتارعا سايكەستىگىن تەكسەرۋ بويىنشا جۇمىستارىن باستادى. مىسالى, اقمولا وبلىسىندا باسپانا كەزەگىندە تۇرعانداردىڭ ىشىندە تالاپتاردى بۇزعان 16 مىڭعا جۋىق ازامات, شىمكەنت قالاسىندا 36 مىڭنان استام ادام انىقتالدى. بىراق, ولاردىڭ از عانا بولىگى كەزەكتەن شىعارىلعان.
ولجاس بەكتەنوۆ اكىمدىكتەرگە تىزىمدەردى ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتىڭ سوڭىنا دەيىن وزەكتەندىرۋدى جانە تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىنىڭ ىسكە اسىرىلۋىنا مونيتورينگ جۇرگىزۋدى تاپسىردى. «بارلىق اكىمدىكتەر وسى تىزىمدەردى قايتا قاراپ, جۇمىستى ءى جارتىجىلدىقتىڭ سوڭىنا دەيىن اياقتاۋى قاجەت. ءبارى بەلگىلەنگەن ەرەجەگە ساي بولۋعا ءتيىس. كەزەككە قابىلداۋدى اشىق ءارى بارىنە تۇسىنىكتى ەتىپ جاساۋ كەرەك. سونداي-اق تىزىمگە ەنگىزىلگەن ادامدارعا ناقتى مونيتورينگ جۇرگىزىلۋگە ءتيىس» دەپ تاپسىرما بەردى و.بەكتەنوۆ.
زاڭسىز قۇرىلىسقا جاۋاپكەرشىلىك كۇشەيەدى
پرەمەر-مينيستر جاڭا يپوتەكالىق باعدارلامانى ىسكە قوسۋ جانە جىلجىمايتىن مۇلىككە سۇرانىستى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي تەتىگىن ىسكە اسىرۋ جونىندە شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى. پرەزيدەنت ۇكىمەتتىڭ الدىنا قويعان مىندەتتەردى ورىنداۋ اياسىندا بيىلعى 1 ناۋرىزدان باستاپ «وتباسى بانكى» «وتاۋ» باعدارلاماسىن ىسكە قوستى. شارتتارعا سايكەس, قازاقستاندىقتار استانا مەن الماتى قالالارى ءۇشىن 30 ملن., باسقا وڭىرلەر ءۇشىن 18 ملن جىلدىق 9 پايىزبەن جانە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعىنان وسال توپتارى ءۇشىن 7 پايىزبەن تۇرعىن ءۇي نەسيەسىن راسىمدەي الادى.
18 ساۋىردەگى احۋال بويىنشا, بانك باعدارلاماعا قاتىسۋعا 18 729 ءوتىنىم قابىلداعان. جىلجىمايتىن مۇلىك باعاسىنىڭ ءوسۋىن تەجەۋ ءۇشىن قۇرىلىس سالۋشىلاردى باسپانا ماركەت پلاتفورماسىندا ورنالاستىرۋ كەپىل قۇنى كەلىسىلگەننەن كەيىن عانا جۇزەگە اسىرىلادى. جاڭا تۇرعىن ءۇي باعدارلامالارىن ىسكە قوسۋ جىلجىمايتىن مۇلىككە سۇرانىستى ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وسىعان بايلانىستى ونەركاسىپ جانە ساۋدا مينيسترلىكتەرىنە باسەكەلەستىكتى قورعاۋ اگەنتتىگىمەن بىرلەسىپ, ءبىر اي مەرزىمدە جىلجىمايتىن مۇلىك جانە قۇرىلىس ماتەريالدارى نارىعىندا دۇربەلەڭگە جول بەرمەۋ ءۇشىن قاجەتتى ءىس-شارالاردى ىسكە اسىرۋ تاپسىرىلدى.
ولجاس بەكتەنوۆ سالىنىپ جاتقان قۇرىلىستىڭ ساپاسىنا نازار اۋداردى. جالعا بەرىلگەن تۇرعىن ۇيگە قونىستانعاننان كەيىن كەزدەسەتىن ماسەلەلەردى ءۇي سالۋشىلار شەشۋى كەرەك. «تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە – قۇرىلىستىڭ ساپاسى مەن ونىڭ زاڭناماعا سايكەس بولۋى. قۇرىلىس كومپانيالارى وزدەرىنە العان مىندەتتەمەنى تولىق ورىنداۋعا جانە قۇرىلىستىڭ ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋگە مىندەتتى. قانداي دا ءبىر كەمشىلىكتەر انىقتالسا, ولاردى تەز ارادا جويىپ وتىرۋى كەرەك. ونەركاسىپ مينيسترلىگى مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ, ءبىر اي مەرزىمدە زاڭسىز قۇرىلىس جۇرگىزگەنى ءۇشىن قۇرىلىس كومپانيالارى مەن لاۋازىمدى تۇلعالارعا ىقپال ەتۋ شارالارىن قاتاڭداتۋ جونىندە زاڭنامالىق تۇزەتۋلەر ازىرلەسىن. ولاردى قۇرىلىس كودەكسىنىڭ جوباسىنا ەنگىزۋ قاجەت» دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.
قاتاڭ باقىلاۋدى تاپسىردى
سونداي-اق ولجاس بەكتەنوۆ ۇزاققا سوزىلعان قۇرىلىس ماسەلەسىن شەشۋ جانە تۇرعىن ۇيلەردى ۋاقتىلى پايدالانۋعا بەرۋ ءۇشىن قۇرىلىستىڭ زاڭدىلىعىنا ءتيىمدى باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى. وسى ماسەلەگە وراي ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ءمينيسترى قانات شارلاپاەۆتىڭ, بىرقاتار وڭىرلەر اكىمدەرىنىڭ الدانعان ۇلەسكەرلەرمەن جۇمىس, زاڭسىز قۇرىلىسپەن كۇرەس, ينجەنەرلىك جەلىلەردى جۇرگىزۋگە بولىنگەن قارجىنىڭ يگەرىلۋى تۋرالى باياندامالارى تىڭدالدى.
قازىر ەلىمىزدە 39 بارىنشا پروبلەمالىق نىسان بار. ولار بويىنشا الدانعان ۇلەسكەرلەر جىلدار بويى سوتتاسىپ كەلەدى. 340-قا جۋىق تۇرعىن ءۇي كەشەنى زاڭسىز سالىنۋدا جانە ۇزاق مەرزىمدى قۇرىلىس ساناتىنا ءتۇسۋ قاۋپى بار.
«ونەركاسىپ مينيسترلىگى وڭىرلەرمەن بىرلەسىپ, 1 ماۋسىمعا دەيىنگى مەرزىمدە سالىنىپ جاتقان بارلىق نىساندارعا قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ زاڭدىلىعى مەن قۇجاتتارىنا رەۆيزيا جۇرگىزۋى قاجەت. ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 1 ايدىڭ ىشىندە وسىعان دەيىن قابىلدانعان پروبلەمالىق وبەكتىلەردى اياقتاۋ جونىندەگى جول كارتاسىن وزەكتەندىرۋ كەرەك. ەڭ باستىسى, بارلىق ۇيلەردى مەرزىمىندە تاپسىرۋ ءۇشىن قاتاڭ باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت» دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
استانا ۇلەسكەرلەر ماسەلەسىن شەشتى
قۇرىلىس سالاسى ەلوردا ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى درايۆەرلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. وتكەن جىلى باس قالاداعى قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ كولەمى 14,9 پايىزعا ۇلعايىپ, سونىڭ ىشىندە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى 58,1 پايىزعا وسكەن. 3,8 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى. بيىل دا وسىنداي شارشى مەتر باسپانا سالۋ جوسپارلانعان. بۇل تۋرالى ۇكىمەت وتىرىسىندا استانا قالاسىنىڭ اكىمى جەڭىس قاسىمبەك ەگجەي-تەگجەيلى باياندادى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا الدانعان ۇلەسكەرلەردىڭ «ەكىنشى تولقىنى» ماسەلەسىن شەشۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. 2019 جىلدان باستاپ «نۇرلى جەر» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى – قازىرگى ۋاقىتتا تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدىڭ 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى اياسىندا 140 ءۇيدىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى, 15,5 مىڭعا جۋىق ۇلەسكەر پاتەرلەرىنىڭ كىلتتەرىن الدى. وتكەن جىلدىڭ باسىندا ەلوردادا 16 پروبلەمالىق نىسان بولدى – بۇل 32 ءۇي, 4 مىڭنان استام سالىمشىلار. بۇگىنگى تاڭدا ولاردىڭ 90 پايىزى باسپانالارىن الدى. قالعان 484 وتباسى پاتەرلەرىنىڭ كىلتىن اعىمداعى جىلدىڭ ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن الادى» دەدى ەلوردا اكىمى.
قالا باسشىسى جالپى قازىرگى ۋاقىتتا استانادا 401 تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى الاڭدارى بارىن تىلگە تيەك ەتتى. اكىمشىلىك تۇرعىن ءۇي نارىعىنداعى وزگەرىستەردى ەسكەرە وتىرىپ, پروبلەمالىق ۇلەستىك قۇرىلىستىڭ «ءۇشىنشى تولقىنىنىڭ» پايدا بولۋىنا توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن الدىن الا قانداي ءىس-شارالار جۇرگىزىپ جاتقانىنا توقتالدى.
«بىرىنشىدەن, قالا اكىمدىگىنىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ۇلەستىك قاتىسۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى ۆەدومستۆوارالىق كوميسسياسىنىڭ ۇيلەستىرۋىمەن جانە قۇرىلىس نىساندارىندا ءاربىر تۇرعىن ءۇي كەشەنى بويىنشا ۇلەسكەرلەر مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قاتىسۋىمەن جۇيەلى نەگىزدە كەزدەسۋلەر وتكىزەمىز. بۇل تۋىنداعان ماسەلەلەردى جەدەل شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى جانە سالىمشىلاردىڭ اراسىندا الەۋمەتتىك شيەلەنىسكە جول بەرمەيدى. ەكىنشىدەن, ءۇي سالۋشىلارعا تەحنيكالىق جانە قارجىلىق اۋديت جۇرگىزۋ, جوبالىق قۇجاتتامانى سايكەستەندىرۋ, ينجەنەرلىك جەلىلەردى سالۋ جانە قوسۋ ماسەلەلەرىندە تولىق كومەك كورسەتەمىز. ۇشىنشىدەن, سالىنىپ جاتقان ۇيلەردىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋ ءۇشىن ءۇي سالۋشىلار قاتارىنا ءىرى جانە ادال ينۆەستورلاردى تارتامىز. سالىنىپ جاتقان بىردە-ءبىر ءۇي نازاردان تىس قالمايدى جانە كۇندەلىكتى باقىلاۋدا» دەپ ءتۇسىندىردى جەڭىس قاسىمبەك.
بەس جىلدا قانشا وتباسى ءۇي الدى؟
ونەركاسىپ جانە قۇرىلىسى مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا, سوڭعى 5 جىلدا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا 12 ترلن تەڭگەدەن استام ينۆەستيتسيا تارتىلىپ, 78,5 ملن شارشى مەترگە جۋىق جاڭا تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلگەن. بارلىق قارجىلاندىرۋ كوزدەرىن ەسكەرە وتىرىپ, 695 مىڭ وتباسى تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتىپتى. «2030 جىلعا قاراي بارلىق قارجىلاندىرۋ كوزدەرىنىڭ ەسەبىنەن 111 ملن شارشى مەتردى قامتيتىن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى جوسپارلانۋدا, بۇل 1 ملن-نان استام وتباسىنى جاڭا باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى» دەپ مالىمدەدى مينيستر قانات شارلاپاەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا, ۇكىمەتتىڭ 2024 جىلى ەكونوميكالىق ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى ءبىرىنشى كەزەكتەگى ءىس-شارالار جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن تۇرعىن ءۇيدى پايدالانۋعا بەرۋدىڭ جوسپارلانعان كولەمى ازاماتتاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا قوسىمشا شارالاردى ەنگىزۋمەن 15,5-تەن 18 ملن شارشى مەترگە دەيىن ۇلعايتىلدى.
وسىلايشا, حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعىنان وسال توپتارىن جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جالپى سوماسى 339 ملرد تەڭگەگە 22 مىڭنان استام پاتەر ساتىپ الۋ جوسپارلانۋدا. سونىمەن قاتار اكىمدىكتەردىڭ مەملەكەتتىك باعالى قاعازداردى شىعارۋ ارقىلى 110 ملرد تەڭگە سوماسىنا 10 مىڭ نەسيەلىك پاتەر سالۋ جوسپارلانۋدا. «6 ساۋىردە پرەزيدەنت قول قويعان كاسىپكەرلىك ماسەلەلەرى تۋرالى زاڭ جوباسى اياسىندا اكىمدىكتەرگە نارىقتا نەسيەلىك تۇرعىن ءۇي سالۋعا عانا ەمەس, سونىمەن قاتار ساتىپ الۋعا دا قۇقىق بەرىلدى, بۇل قاراجات اينالىمى ارقاسىندا تۇرعىن ءۇي كولەمىن جىل سايىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى» دەدى مينيستر. بۇل رەتتە 7 مىڭعا جۋىق نەسيە بەرۋگە جىلدىق 2 جانە 5 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن جەڭىلدەتىلگەن يپوتەكا بەرۋگە 81 ملرد تەڭگە بولىنگەن. 9 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن «وتاۋ» يپوتەكالىق باعدارلاماسى بويىنشا 150 ملرد تەڭگەگە 8 مىڭ نەسيە بەرۋ كوزدەلگەن. 1 مامىردان باستاپ جاڭا يپوتەكالىق باعدارلامانى ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر, ونىڭ اياسىندا 300 ملرد تەڭگەگە 12 مىڭ نەسيە بەرۋ جوسپارلانۋدا. «7-20-25» باعدارلاماسى بويىنشا 100 ملرد تەڭگەگە 5 مىڭعا جۋىق نەسيە بەرىلەدى. «وسىلايشا, بيىل تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن دامىتۋعا 1 ترلن تەڭگەدەن استام قارجى ءبولىندى, سونىڭ ناتيجەسىندە 64 مىڭ ازامات تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتا الادى» دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى ق.شارلاپاەۆ.
